Bóng đèn phích nước Rạng Đông (RAL) – Từ bờ vực phá sản đến đế chế bóng đèn, phích nước

CTCP Bóng đèn phích nước Rạng Đông (mã chứng khoán RAL) tiền thân là Nhà máy bóng đèn phích nước Rạng Đông, thành lập năm 1961. Sản phẩm ban đầu của công ty chủ yếu là phích nước, bóng đèn tròn, bóng đèn huỳnh quang, đèn pha ô tô phục vụ cho kháng chiến.

Nhà máy Bóng đèn Phích nước Rạng Đông từng được đón Bác Hồ về thăm, và được Nhà nước lựa chọn là 1 trong 13 nhà máy xây dựng đầu tiên để phục vụ đời sống người dân.

Những năm đầu thành lập, tốc độ sản xuất của nhà máy không cao. 15 năm đầu sau thành lập, bình quân mỗi năm chỉ khoảng 1 triệu bóng đèn và khoảng 170.000 phích nước được sản xuất. Giai đoạn 12 năm tiếp thep từ 1978-1989 bình quân mỗi năm đạt khoảng 4,3 triệu bóng đèn và 370.000 phích nước.

Những năm cuối 198x cũng là thời kỳ khó khăn nhất khi làn sóng hàng ngoại tràn vào, thậm chí nhà máy đứng trước bờ vực phá sản. Tuy vậy càng khó khăn càng phấn đấu, Bóng đèn Phích nước Rạng Đông tổ chức lại sản xuất, sắp xếp lại lao động, đổi mới cơ chế điều hành.

Để “cứu” lấy nhà máy, CNCNV công ty đã dùng tiền thưởng hàng năm của mình cho công ty vay để đầu tư chiều sâu, hiện đại hoá công ty, dần thay đổi toàn bộ các dây chuyền cũ bằng các dây chuyền hiện đại.

Năm 1993 thực hiện việc thành lập lại các doanh nghiệp Nhà nước, Công ty Bóng đèn phích nước Rạng Đông được thành lập với ngành nghề kinh doanh chính là sản xuất các loại bóng đèn, phích nước và các sản phẩm thuỷ tinh.

Đây cũng là thời điểm công ty tổ chức sắp xếp lại hoạt động sản xuất, sản lượng sản xuất bóng đèn tròn đã tăng mạnh từ 4 triệu chiếc mỗi năm vào năm 1990 lên đến gần 10,9 triệu chiếc mỗi năm vào năm 1993. Sản lượng sản xuất phích cũng tăng từ 306.000 chiếc/năm vào năm 1990 lên 862.000 chiếc vào năm 1993.

Sau năm 1993, khi thành lập doanh nghiệp hạch toán độc lập thành công, tái cơ cấu sản xuất, sản lượng sản xuất gia tăng nhanh chóng, từ mức gầ 10,5 triệu chiếc bóng đèn tròn năm 1993 lên hơn 22,27 triệu chiếc vào năm 1997 và đạt gần 38 triệu chiếc 5 năm sau đó, vào năm 2002. Sản lượng sản xuất phích nước cũng gia tăng nhạn chóng, đạt 5,5 triệu chiếc vào năm 2001, đạt trên 7 triệu chiếc vào năm 2003 – đây cũng là 2 năm mà Bóng đèn Phích nước Rạng Đông đạt được nhiều sản lượng nhất về phích nước nhất trong giai đoạn này.

Ngoài sản phẩm bóng đèn tròn truyền thống, từ năm 1998 công ty có thêm sản phẩm bóng đèn huỳnh quang với sản lượng năm đầu tiên đạt trên 1,4 triệu chiếc và tăng nhanh chóng lên trên 7 triệu chiếc chỉ 3 năm sau đó, năm 2000. Sản lượng bóng đèn huỳnh quang nhanh chóng nắm bắt thị hiếu người tiêu dùng, đạt hơn 20,6 triệu chiếc trong năm 2005.

Bên cạnh đó, sản phẩm bóng đèn HQ Compact cũng xuất hiện từ năm 2000 với sản lượng ban đầu chỉ 32.000 chiếc trong năm thì nhanh chóng đạt hơn 2,34 triệu chiếc vào năm 2005. Chấn lưu, máng đèn cũng nhanh chóng đạt số lượng lớn sau khi ra đời.

Bước ngoặt đầu tiên là việc công ty tiến hành cổ phần hoá năm 2004 theo chủ trương chung của Nhà nước thời đó. Phương thức cổ phần hoá ở Rạng Đông thời đó cũng khá đặc biệt khi có đến 93% tổng số lao động được mua cổ phần, chiếm 43% số cổ phần sau cổ phần hoá. Đây là một phần thưởng xứng đáng nhất cho những nỗ lực mà CBCNV công ty đã đồng hành cùng doanh nghiệp qua những thời kỳ khó khăn.

Thời điểm cổ phần hoá, Nhà nước nắm giữ 51% vốn điều lệ, và nhanh chóng thoái bớt vốn 1 năm sau đó, về mức nắm giữ 21% vốn.

Đến năm 2004 thời điểm cổ phần hoá, sản lượng bóng đèn sản xuất mỗi năm đã tăng đột biến lên con số trên 66 triệu sản phẩm – bằng khoảng 80% tổng sản lượng của cả 26 năm trước đó cộng lại (81 triệu sản phẩm). Số phích nước sản xuất mỗi năm đạt con số trên 7 triệu chiếc, bằng tổng sản lượng của 26 năm trước đó cộng dồn.

Đối với người dân Việt Nam, nếu hỏi đến những sản phẩm đi cùng năm tháng, bóng đèn, phích nước Rạng Đông chắc chắn sẽ được liệt kê bên cạnh những sản phẩm như dầu cao sao vàng, như khoá Việt Tiệp, như mì 2 con tôm, như xà bông cô Ba…

Chắc chắn những người Việt Nam thế hệ 6x, 7x, 8x không quên hình ảnh chiếc phích nước Rạng Đông với chữ “Rạng Đông” màu đỏ trên thân phích, đi kèm những hình ảnh bắt mắt. Những chiếc phích như thế này không thể thiếu trong mỗi gia đình, dù thời kỳ đầu để sở hữu 1 chiếc phích Rạng Đông là điều khó khăn với nhiều gia đình không có điều kiện khá giả.

Những chiếc phích thời đó có 2 phần ruột và vỏ phích cùng chiếc “nắp” gỗ xốp nhẹ và chiếc nắp nhôm to bên ngoài. Và hẳn những thế hệ trước luôn nhớ đến cảnh mỗi lần “vỡ phích”, thay vì thẳng tay mua cái mới như hiện nay, thì người người, nhà nhà đều dùng cách mua ruột khác thay vào. Một cái vỏ phích có thể dùng rất, rất nhiều năm bằng cách thay ruột mỗi lần cần thay.

Đây cũng là giai đoạn công ty tiến hành hiện đại hoá, đổi mới công nghệ, chuẩn bị cho sự hội nhập kinh tế, tạo sức cạnh tranh với các mặt hàng ngoài nước.

Năm 2005 – chỉ 1 năm sau cổ phần hoá, sản phẩm bóng đèn tròn sản xuất đã đạt hơn 39,3 triệu chiếc, sản phẩm bóng đèn huỳnh quang đạt hơn 20,6 triệu chiếc. Bên cạnh đó sản phẩm bóng đèn HQ Compact cũng nhận được sự quan tâm của người tiêu dùng, đạt trên 2,34 triệu chiếc. Sản lượng phích nước đạt hơn 3,68 triệu chiếc trong năm, giảm đáng kể so với năm 2002, 2003 đạt trên 4 triệu chiếc.

Chỉ 2 năm sau cổ phần hoá, Bóng đèn Phích nước Rạng Đông quyết định đưa cổ phiếu lên giao dịch trên sàn chứng khoán, đưa công ty vào cuộc chơi mới vào đầu tháng 12/2006. Thời điểm đó vốn điều lệ công ty 79,15 tỷ đồng tương ứng 7.915.000 cổ phiếu lên giao dịch trên sàn chứng khoán.

Cơ cấu cổ đông trước khi lên sàn, Nhà nước vẫn nắm giữ 21% vốn điều lệ tương ứng hơn 1,66 triệu cổ phần. Các lãnh đạo công ty chỉ sở hữu 1,81% vốn cổ phần. Còn các cổ đông khác là các CBCNV công ty sở hữu 25,24% vốn cổ phần, số còn lại do các cổ đông ngoài công ty nắm giữ. Thời điểm lên sàn, ngoài cổ đông Nhà nước nắm giữ 21% vốn điều lệ, Bóng đèn phích nước Rạng Đông còn 1 cổ đông lớn là quỹ Amersham Industries limited sở hữu gần 1 triệu cổ phần tương ứng 12,61% vốn điều lệ. Những cổ đông sáng lập theo công ty đến ngày lên sàn có 1.572 cổ đông sở hữu 49% vốn điều lệ - là những CBCNV công ty được “thưởng” mua cổ phần khi công ty cổ phần hoá.

Cơ cấu cổ đông “mở” ngày lên sàn khiến cho nhiều nhà đầu tư quan tâm. Sau phiên đầu “bỡ ngỡ”, cổ phiếu RAL đóng cửa ở giá tham chiếu thì chuỗi 7 phiên tiếp theo RAL tăng mạnh, vượt 100.000 đồng lên mức 115.000 đồng/cổ phiếu. Và chỉ mấy tháng sau khie lên sàn, RAL nhanh chóng tăng mạnh, vượt 130.000 đồng/cổ phiếu, lên đến xấp xỉ 140.000 đồng/cổ phiếu (theo giá chưa điều chỉnh) – và vẫn duy trì mức giá cao thời gian dài trước khi trượt xuống dưới 100.000 đồng vào cuối tháng 11/2007.

Ban đầu, các sản phầm chính của Bóng đèn Rạng Đông là 2 nhóm chính: Nhóm sản phẩm nguồn sáng & thiết bị chiếu sáng và nhóm sản phẩm phích nước. Năm 2008 Rạng Đông là doanh nghiệp tự hào là nơi có lò thuỷ tinh không chì đầu tiên tại Việt Nam.

Bắt kịp công nghệ, hội nhập chung, các sản phẩm mang xu hướng hiện đại dần được sản xuất, từ đèn LED đến các sản phẩm mang tính chất công nghệ khác. Cùng với đó các sản phẩm về phích nước cũng đa dạng, hiện đại và tiện dụng hơn, đáp ứng được nhu cầu người tiêu dùng trong nước và cạnh tranh được với nhiều sản phẩm nước ngoài khác.

Rạng Đông hiện nay là doanh nghiệp bóng đèn, phích nước vẫn được người dân ưa chuộng. Những sản phẩm bóng đèn đã có những hình dáng thiết kế hiện đại.

Sau thời kỳ khó khăn nhất giai đoạn cuối những năm 198x khi nhà máy đứng trước nguy cơ phá sản, thì thời kỳ khó khăn tiếp theo của Bóng đèn Rạng Đông là sự kiện cháy nhà máy vào tháng 8/2019 tại Hà Nội. Bộ phận sản xuất bóng đèn dây tóc, ống đèn CFL và một kho thành phẩm tại cơ sở Hạ Đình của công ty bốc cháy. Ước tính ban đầu thiệt hại khoảng 150 tỷ đồng.

Vụ cháy để lại nhiều hệ luỵ khi UBND phường Hạ Đình lo ngại về vấn đề sức khoẻ, đã ra nhiều khuyến cáo cho người dân khu vực. Nhiều hộ dân được sơ tán ra khỏi khu vực nguy hiểm trong thời gian chờ các cơ quan chức năng vào cuộc, xử lý môi trường xung quanh.

Rất may cục diện được khống chế nhanh chóng, giá cổ phiếu của công ty dịp này cũng không bị ảnh hưởng quá nhiều. Rạng Đông nhanh chóng sắp xếp khắc phục sự cố, đẩy nhanh tiến độ sản xuất các sản phẩm đèn LED để đảm bảo sản phẩm thay thế đèn dây tóc, đèn CFL cho khách hàng.

Từ năm 2007 đến nay doanh thu Bóng đèn Phích nước Rạng Đông tăng trưởng dần theo thời gian. Từ mức dưới 600 tỷ đồng năm 2007 đã lên trêm 5.700 tỷ đồng vào năm 2021 vừa qua. Lợi nhuận sau thuế từ mức dưới 100 tỷ đồng trước năm 2015 đã vươn lên đạt trên 100 tỷ đồng vào năm 2016 và đạt xấp xỉ 400 tỷ đồng vào năm 2021 vừa qua.

Tổng tài sản cũng tăng từ dưới 1.000 tỷ đồng năm 2009 lên trên 6.600 tỷ đồng hiện nay. Tuy vậy nợ phải trả cũng theo sự mở rộng kinh doanh của công ty mà tăng lên trên 4.200 tỷ đồng hiện nay.

Một điểm đáng chú ý trong tình hình tài chính của Rạng Đông: Tiền và tương đương tiền cuối quý 3/2022 đạt hơn 913 tỷ đồng. Các khoản đầu tư tài chính ngắn hạn 300 tỷ đồng – chủ yếu là các khoản tiền gửi ngân hàng có kỳ hạn. Tổng tiền gửi ngân hàng gần 1.200 tỷ đồng.

Trong khi đó tổng nợ phải trả trên 4.200 tỷ đồng thì có 2.365 tỷ đồng vay nợ thuê tài chính ngắn hạn và 837 tỷ đồng vay nợ thuê tài chính dài hạn. Tổng dư vay nợ thuê tài chính ngắn và dài hạn hơn 3.200 tỷ đồng.

Lượng hàng tồn kho tăng mạnh từ gần 700 tỷ đồng hồi đầu năm lên trên 1.200 tỷ đồng, trong đó giá trị thành phẩm tồn kho gấp đôi thời điểm đầu năm, lên 630 tỷ đồng.

Rạng Đông (RAL) cũng được biết đến là doanh nghiệp thường xuyên chia cổ tức tỷ lệ cao cho cổ đông hàng năm. Mới đây nhất tháng 6/2022 công ty trình kế hoạch chia cổ tức tỷ lệ 50% cho năm 2022.

Hành động thiết thực nhất cuối tháng 8/2022 vừa qua công ty đã chốt danh sách cổ đông chi tạm ứng cổ tức bằng tiền tỷ lệ 25%.

Với việc không chạy theo qúa trình tăng vốn ồ ạt như nhiều doanh nghiệp trên sàn khác, Bóng đèn phích nước Rạng Đông luôn thuộc TOP các doanh nghiệp đạt chỉ số EPS cao, chia cổ tức cao hàng năm. 

Đợt chi tạm ứng cổ tức đợt 1/2022 chỉ diễn ra khoảng 3 tháng sau khi công ty chi tạm ứng cổ tức đợt 2/2021 cho cổ đông cũng bằng tiền, tỷ lệ 25% vào tháng 5/2022.

-----------

Chuỗi các bài viết Mỗi tuần tìm hiểu sâu một doanh nghiệp là nỗ lực của chúng tôi trong việc giúp nhà đầu tư hiểu rõ các thông tin về doanh nghiệp trước khi đưa ra quyết định đầu tư. Nhà đầu tư cần chú ý, chúng tôi không chịu trách nhiệm trong việc nhà đầu tư sử dụng thông tin để đưa ra quyết định đầu tư cho mình.