Chuyên gia kinh tế Phạm Chi Lan đưa ra các lưu ý quan trọng đối với các nhà khởi nghiệp
Bà Phạm Chi Lan cho rằng, để đất nước phát triển bền vững, các doanh nghiệp nội địa cần phải mạnh mẽ, có thể chiếm lĩnh thị phần trong nước trước khi mở rộng ra quốc tế.
Startup Việt Nam, đặc biệt ở giai đoạn sớm, đang gặp nhiều hạn chế trong tư duy và chiến lược phát triển, theo chuyên gia kinh tế Phạm Chi Lan. Bà đã nêu bật 4 điểm yếu lớn nhất của các nhà sáng lập trong nước tại cuộc thi "Khởi nghiệp Xanh" 2024, vừa kết thúc tại TP. HCM.
Chuyên gia kinh tế Phạm Chi Lan nhận định rằng nhiều nhà sáng lập thường gặp phải một số vấn đề trong quá trình phát triển, đặc biệt là giai đoạn đầu. Theo bà, khó khăn phổ biến là việc các nhà sáng lập ưu tiên thị trường xuất khẩu hơn thị trường nội địa, thiếu nhận thức về ảnh hưởng của biến động chính trị toàn cầu, vẽ ra bức tranh tài chính doanh nghiệp một cách phiến diện và ít chủ động trong việc liên kết hoặc hợp tác với các startup và doanh nghiệp khác.
Bà Phạm Chi Lan nhấn mạnh rằng, mặc dù nhiều startup nghĩ rằng việc xuất khẩu là thước đo thành công, nhưng thị trường trong nước thực sự khó khăn và đầy cạnh tranh. Với 17 FTA (Hiệp định Thương mại Tự do) hiện hành và hai hiệp định đang được đàm phán, Việt Nam là một trong những nền kinh tế mở nhất thế giới. Thực tế, sức cạnh tranh ở thị trường nội địa thậm chí còn khốc liệt hơn so với nhiều thị trường quốc tế.
Cũng theo thống kê của Ngân hàng Thế giới, giá trị xuất khẩu của Việt Nam hiện chiếm tới 94% GDP, với xuất khẩu hàng hóa chiếm 82% và xuất khẩu dịch vụ chiếm 12%. Trong khi đó, các lĩnh vực bán lẻ hàng hóa và dịch vụ, cùng với đầu tư toàn xã hội, chỉ chiếm lần lượt 61% và 33% GDP.
 |
| Bà Phạm Chi Lan cùng các giám khảo khác trong cuộc thi Khởi nghiệp Xanh 2024 |
>> Startup Việt Coolmate huy động thành công 6 triệu USD, bước đệm để IPO vào năm 2025
Bà Phạm Chi Lan cho rằng, để đất nước phát triển bền vững, các doanh nghiệp nội địa cần phải mạnh mẽ, có thể chiếm lĩnh thị phần trong nước trước khi mở rộng ra quốc tế. Điều này giúp củng cố nội lực nền kinh tế, nâng cao sức mua và tiêu dùng trong nước. Tuy nhiên, hiện nay, nhiều startup vẫn chỉ chú trọng vào xuất khẩu mà bỏ qua thị trường nội địa.
Nhiều nhà sáng lập không đánh giá đúng ảnh hưởng của các biến động quốc tế tới doanh nghiệp. Ví dụ, sự đắc cử của Donald Trump có thể làm gia tăng áp lực lên hàng xuất khẩu Việt Nam sang Mỹ - thị trường xuất khẩu lớn nhất của Việt Nam. Ngoài ra, việc Mỹ có khả năng rút khỏi Hiệp định Paris về biến đổi khí hậu cũng đặt ra những rủi ro mới về môi trường và tiêu chuẩn "sản phẩm xanh".
Một vấn đề lớn khác là các startup thường "vẽ" bức tranh tài chính một cách phiến diện và thiếu khoa học. Tại cuộc thi "Khởi nghiệp Xanh", nhiều báo cáo tài chính thiếu đầy đủ, không hợp lý khiến startup không nhận ra mình đang lỗ thay vì lời. Bà Lan nhấn mạnh: "Một dự án kinh doanh hay cần đảm bảo năng lực tài chính rõ ràng để biết hiệu quả thực sự ra sao".
Startup Việt Nam ít chịu liên kết với nhau hoặc với các doanh nghiệp khác, dẫn đến việc thiếu sự cộng hưởng sức mạnh. Bà Lan khuyến nghị: "Hợp tác là chiến lược quan trọng với các startup, đặc biệt khi nguồn lực còn hạn chế. Hãy xem các doanh nghiệp cùng ngành là đối tác, không phải đối thủ".
Bà Phạm Chi Lan (sinh năm 1943) là một trong những chuyên gia kinh tế hàng đầu của Việt Nam - nguyên Phó chủ tịch Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI). Bà đã có những đóng góp quan trọng vào sự phát triển của khu vực doanh nghiệp tư nhân, giúp cải thiện và phát triển môi trường kinh doanh tại Việt Nam.
Chương trình Khởi nghiệp Xanh, được Trung tâm BSA khởi xướng từ năm 2013 và đồng hành cùng nhiều doanh nghiệp Hàng Việt Nam Chất lượng cao, đã mở rộng phạm vi hoạt động đến 63 tỉnh thành trên toàn quốc. Chương trình nhằm phát triển khả năng kinh doanh trong lĩnh vực nông nghiệp và công nghiệp thực phẩm của các nông dân trẻ, đồng thời thúc đẩy sự phát triển bền vững theo hướng kinh tế xanh. Đây cũng là sân chơi khuyến khích các sáng kiến đổi mới của các doanh nghiệp trẻ trong các ngành kinh tế xanh, góp phần tạo ra những tác động xã hội tích cực. Cuộc thi Khởi nghiệp Xanh 2024, do BSA – Hội VN Hàng chất lượng cao, Vinamit và Trung Nguyên Legend phối hợp tổ chức.
