Chuyên gia: Thuế quan của ông Trump giúp mang về 350 tỷ USD/năm cho nước Mỹ
Trong bối cảnh nợ công Mỹ vượt 37 nghìn tỷ USD, thuế quan nổi lên như một “mỏ vàng” ngân sách. Tuy nhiên, mức thu khổng lồ này lại khiến gánh nặng chi phí đổ lên vai người tiêu dùng và doanh nghiệp trong nước.
Chính phủ Mỹ hiện thu về khoảng 350 tỷ USD mỗi năm từ thuế quan, một con số “rất đáng kể”, theo nhà kinh tế trưởng Torsten Slok tại Apollo Global Management.
Ông nhấn mạnh, con số này tương đương gần 18% số tiền thuế thu nhập hộ gia đình nộp hàng năm, cho thấy thuế quan không chỉ là công cụ mang tính bổ trợ mà đã trở thành nguồn thu đáng kể, góp phần định hình chính sách kinh tế và thương mại Mỹ.
Thuế quan - thực chất là một dạng thuế đánh vào hàng nhập khẩu - từ lâu đã gây tranh cãi trong chính sách kinh tế Mỹ. Nếu trước đây chủ yếu nhằm bảo vệ sản xuất nội địa hoặc bổ sung ngân sách, thì nay chúng đã trở lại như một trụ cột trong chiến lược thương mại.
Quy mô thu hiện nay, ở mức 350 tỷ USD, được xem là một trong những đóng góp lớn nhất trong lịch sử gần đây.
Một số chuyên gia, trong đó có nhà kinh tế Steve Hanke - người được mệnh danh là “bác sĩ tiền tệ” nhờ nghiên cứu về siêu lạm phát - cho rằng thuế quan chẳng khác gì một dạng thuế giá trị gia tăng (VAT), vốn phổ biến ở châu Âu từ sau Thế chiến II. Họ gọi đây là “phiên bản Mỹ của căn bệnh chi tiêu công thái quá kiểu châu Âu”.
Slok nhận định: “Điểm mấu chốt là số tiền thu được từ thuế quan thực sự rất lớn”.
Gánh nặng với hộ gia đình
Dù mang lại nguồn thu khổng lồ, chi phí thuế quan không phân bổ đều. Giới kinh tế học đồng tình rằng gánh nặng này rốt cuộc đổ lên người tiêu dùng. Khi hàng nhập khẩu bị đánh thuế, nhà bán lẻ thường nâng giá, khiến chi phí tăng lên cho hàng loạt mặt hàng từ điện tử đến nhu yếu phẩm.
Điều đó khiến thuế quan hoạt động như một loại thuế gián tiếp. Khác với thuế thu nhập được tính theo mức lũy tiến, thuế quan áp dụng ngang nhau cho mọi người tiêu dùng.
Điều này khiến chúng mang tính “lũy thoái”, tác động nặng nề hơn với các hộ thu nhập thấp. Theo cách nhìn này, 350 tỷ USD không chỉ là nguồn thu ngân sách mà còn là một dạng “VAT ngầm” đánh trực tiếp vào tiêu dùng.
Ảnh hưởng đến nợ công Mỹ
Ủy ban Ngân sách Liên bang Có trách nhiệm (CRFB) thừa nhận vai trò quan trọng của nguồn thu này. Tổ chức này cho rằng đà tăng thuế quan là bước tiến đáng kể trong việc xử lý khoản nợ công 37 nghìn tỷ USD của Mỹ.
Văn phòng Ngân sách Quốc hội (CBO) dự báo thuế quan có thể giúp giảm thâm hụt tới 4 nghìn tỷ USD trong thập kỷ tới - gồm 3,3 nghìn tỷ USD giảm thâm hụt trực tiếp và 700 tỷ USD tiết kiệm từ chi phí lãi vay.
Tuy nhiên, giới chuyên gia cảnh báo không nên quá kỳ vọng. Thuế quan chỉ chiếm một phần nhỏ trong bức tranh ngân sách, khi thuế thu nhập và thuế lương chiếm hơn 3/4 nguồn thu liên bang. CRFB nhận xét, ngay cả với mức thu kỷ lục, thuế quan chỉ có thể “giảm thâm hụt một cách đáng kể” chứ không đủ để đảo ngược xu hướng nợ công ngày càng phình to.
Ai trả giá và ai hưởng lợi?
Thực tế, người tiêu dùng và doanh nghiệp Mỹ là đối tượng gánh chi phí. Nghiên cứu của Yale Budget Lab cho thấy, các hộ gia đình trong nhóm thu nhập thấp thứ 2 phải chi thêm trung bình 1.700 USD/năm, trong khi nhóm giàu nhất trả thêm tới 8.100 USD do giá hàng hóa tăng.
Ảnh hưởng còn lan sang an ninh quốc phòng và hạ tầng, khi chi phí nguyên vật liệu thiết yếu cũng leo thang.
Ông Trump từng gợi ý chi trả “cổ tức thuế quan” trực tiếp cho các hộ gia đình, nhưng đa số nhà kinh tế nhận định ngay cả mức thu kỷ lục hiện nay cũng chỉ đủ để làm chậm tốc độ tăng nợ công, chứ khó tạo ra đảo chiều thực sự.
Nhìn chung, thuế quan của Mỹ đã nhanh chóng biến đổi từ một công cụ gây tranh cãi thành một trong những nguồn thu lớn nhất của Chính phủ liên bang. Với quy mô hàng trăm tỷ USD mỗi năm, chúng giúp làm chậm đà tăng nợ công, nhưng vẫn chỉ là một mảnh ghép nhỏ trong bài toán tài khóa khổng lồ của Washington.
Theo Fortune
