Đang ở trong khủng hoảng kinh tế tồi tệ nhất lịch sử hiện đại, Lebanon thêm kiệt quệ vì xung đột Israel-Hezbollah
Cuộc xung đột leo thang giữa Hezbollah và Israel đang đẩy nền kinh tế vốn đang khủng hoảng của Lebanon càng thêm bế tắc.
Doanh nghiệp nhỏ điêu đứng
Tại một cửa hàng đổi tiền nhỏ ở Beirut, Farouk Khoury, 86 tuổi, theo dõi tin tức về các cuộc đụng độ giữa Hezbollah và Israel trên màn hình truyền hình. Cửa hàng vắng tanh không một bóng khách.
"Hôm nay còn tiền để đổi, ngày mai thì chưa biết. Có thể chúng tôi sẽ phải đóng cửa", Khoury chia sẻ với DW. Công việc kinh doanh của ông đã sụt giảm nghiêm trọng kể từ khi xung đột bùng phát.
Cuộc tấn công mới nhất giữa hai bên đã cướp đi sinh mạng của hơn 540 người trong hai tuần qua. Trong đó có 40 người thiệt mạng trong các vụ nổ nhắm vào thiết bị liên lạc của Hezbollah, phần lớn là các chiến binh nhưng cũng có thường dân và trẻ em. Các cuộc không kích của Israel nhắm vào miền Nam Lebanon, khu vực Beqaa và ngoại ô phía Nam Beirut đã khiến hơn 500 người thiệt mạng, theo số liệu từ Bộ Y tế Lebanon.
Nền kinh tế kiệt quệ sau 5 năm khủng hoảng
Lebanon đang phải đối mặt với nhiều thách thức chồng chất. Theo nhà kinh tế Sami Nader, người sáng lập Viện Nghiên cứu Chiến lược Levant tại Beirut, tình hình hiện nay khác xa so với cuộc chiến Hezbollah-Israel năm 2006. Khi đó, Lebanon còn nhận được nguồn viện trợ dồi dào từ cộng đồng hải ngoại và các nước bạn. Nhưng giờ đây, đất nước này gần như kiệt quệ về nguồn lực để phục hồi.
Trong 5 năm qua, Lebanon đã trải qua một trong những cuộc khủng hoảng kinh tế tồi tệ nhất lịch sử hiện đại, được Ngân hàng Thế giới đánh giá là một trong ba cuộc khủng hoảng nghiêm trọng nhất toàn cầu kể từ giữa thế kỷ 19.
Khởi đầu từ cuộc sụp đổ tài chính năm 2019, đồng Lira Lebanon đã mất giá thảm hại, với mức giảm lên tới 98% giá trị. Hệ thống ngân hàng sụp đổ đã khiến người dân mất trắng khoản tiết kiệm cả đời, đẩy 80% dân số xuống dưới ngưỡng nghèo. Lạm phát phi mã khiến giá cả các mặt hàng thiết yếu tăng chóng mặt, đặt người dân vào tình thế vô cùng khó khăn.
Đại dịch COVID-19 càng làm trầm trọng thêm tình hình kinh tế vốn đã yếu ớt của Lebanon. Ngành du lịch - vốn là nguồn thu ngoại tệ chính của quốc gia - gần như tê liệt hoàn toàn. Hàng loạt doanh nghiệp nhỏ buộc phải đóng cửa, đẩy tỷ lệ thất nghiệp lên mức kỷ lục, đặc biệt trong nhóm lao động trẻ. Dòng kiều hối từ cộng đồng người Lebanon ở nước ngoài cũng sụt giảm mạnh do tác động của khủng hoảng toàn cầu.
Thảm họa tiếp theo đến với Lebanon là vụ nổ kinh hoàng tại cảng Beirut năm 2020, gây thiệt hại ước tính lên tới 15 tỷ USD. Vụ nổ không chỉ phá hủy cơ sở hạ tầng xuất nhập khẩu chính của quốc gia mà còn gây ra sự gián đoạn nghiêm trọng trong chuỗi cung ứng. Chi phí tái thiết quá lớn trong bối cảnh ngân sách nhà nước đã cạn kiệt đặt Lebanon vào tình thế càng thêm khó khăn.
Gánh nặng từ cuộc khủng hoảng người tị nạn Syria cũng đè nặng lên vai Lebanon. Với hơn 1,5 triệu người tị nạn, đất nước này phải đối mặt với áp lực ngày càng tăng lên hệ thống y tế và giáo dục công vốn đã quá tải. Sự cạnh tranh gay gắt trong thị trường lao động phổ thông và chi phí xã hội tăng cao trong khi nguồn lực hạn chế đã tạo thêm những thách thức không nhỏ cho nền kinh tế.
Bất ổn chính trị và thể chế cũng góp phần làm suy yếu nền kinh tế Lebanon. Chính phủ liên tục thay đổi tạo ra môi trường bất ổn, trong khi niềm tin vào hệ thống tài chính đã sụp đổ hoàn toàn. Các cải cách kinh tế cần thiết liên tục bị trì hoãn do xung đột nội bộ, khiến nguồn viện trợ quốc tế bị đình trệ vì thiếu những cải cách then chốt.
Trong bối cảnh đó, xung đột Israel-Hezbollah hiện nay đang tạo thêm áp lực nặng nề lên nền kinh tế vốn đã yếu ớt của Lebanon. Theo báo cáo gần đây, khoảng 800ha đất nông nghiệp đã bị phá hủy, 34.000 gia súc bị tiêu hủy và 75% nông dân địa phương mất kế sinh nhai.
Ngành du lịch chịu tổn thất nặng nề với mức sụt giảm từ 50-70%. Đầu tư nước ngoài gần như ngưng trệ hoàn toàn trong khi chi phí bảo hiểm và vận chuyển tăng cao, thương mại biên giới bị gián đoạn nghiêm trọng.
Cuộc xung đột cũng tạo ra một cuộc khủng hoảng nhân đạo với hơn 610.000 người phải di dời, tạo áp lực lên hệ thống y tế vốn đã quá tải. Nhu cầu viện trợ nhân đạo tăng cao trong khi nguy cơ khủng hoảng lương thực đang hiện hữu.
Theo các chuyên gia kinh tế, Lebanon đang đối mặt với thách thức kép trong nỗ lực phục hồi. Trong ngắn hạn, quốc gia này cần nguồn lực khẩn cấp để hỗ trợ người dân di dời, khôi phục cơ sở hạ tầng thiết yếu và ổn định giá cả cùng cung ứng hàng hóa.
Về dài hạn, Lebanon cần tiến hành cải cách toàn diện hệ thống tài chính, tái cấu trúc nợ công và xây dựng khung quản trị minh bạch để phục hồi niềm tin của nhà đầu tư.
Tuy nhiên, triển vọng phục hồi vẫn còn mờ mịt khi xung đột tiếp tục leo thang và các cải cách trong nước bị trì hoãn. Tình hình này đặt Lebanon trước nguy cơ rơi vào một cuộc khủng hoảng kinh tế-xã hội còn sâu sắc hơn trong những tháng tới.
Theo DW, World Economic Forum
