Đề xuất dừng sản xuất, nhập ô tô liên quan tiêu thụ nhiên liệu xăng

Theo Ngân hàng thế giới (WB), Việt Nam đang đẩy mạnh các giải pháp nhằm thực hiện cam kết tại COP26, hướng tới mục tiêu đạt phát thải ròng bằng “0” vào năm 2050. Theo chiến lược quốc gia về biến đổi khí hậu, đến năm 2030, Việt Nam phấn đấu giảm ít nhất 43,5% lượng phát thải khí nhà kính nếu có hỗ trợ quốc tế, đồng thời nâng tỷ lệ năng lượng tái tạo lên gần 50%.

"Các bộ, ngành của Việt Nam đang tích cực triển khai lộ trình chuyển dịch năng lượng, khuyến khích sử dụng xe điện, phát triển giao thông công cộng xanh và mở rộng thị trường carbon. Đây được coi là bước đi chiến lược để Việt Nam vừa bảo đảm tăng trưởng kinh tế, vừa thực hiện trách nhiệm với cộng đồng quốc tế trong ứng phó biến đổi khí hậu", WB nêu rõ.

Liên quan đến phương án giảm phát thải ròng trong giao thông, Bộ Xây dựng đang xây dựng Dự thảo về Tiêu chuẩn kỹ thuật Quốc gia mới, lấy ý kiến đóng góp từ người dân và các bên liên quan.

Bộ Xây dựng đề xuất các hãng sản xuất lắp ráp và nhập khẩu ô tô sẽ phải tuân thủ hạn mức tiêu thụ nhiên liệu trung bình của toàn bộ các mẫu xe bán ra (CAFC). Bộ kỳ vọng đến năm 2030, CAFC của toàn bộ mảng ô tô con tại Việt Nam ở mức 4,83 lít/100 km.

Nếu vượt ngưỡng mức tiêu hao nhiên liệu 4,83 lít/100 km, hãng xe có thể mua tín chỉ bù trừ từ các hãng khác có mức tiêu thụ nhiên liệu dưới ngưỡng. Sau 3 năm, nếu các hãng vẫn không đáp ứng mức tiêu thụ nhiên liệu quy định, cơ quan chức năng sẽ buộc hãng xe đó dừng sản xuất, lắp ráp, nhập khẩu cho đến khi có phương án phù hợp.

Thực tế, đề xuất vừa nêu tương tự như việc mua bán tín chỉ carbon phổ biến trên thế giới. Điều này hướng tới việc các doanh nghiệp sản xuất ô tô phải chuẩn bị phương án điều chỉnh mức CAFC trong các năm tiếp theo bằng cách đổi mới công nghệ, dần loại bỏ các dòng xe tiêu tốn nhiên liệu ra khỏi danh mục đầu tư sản xuất và tăng sản lượng xe sử dụng năng lượng xanh.

Góp ý về CAFC tại Dự thảo mới của Bộ Xây dựng, Hiệp hội Các nhà sản xuất ô tô Việt Nam (VAMA) cho biết, theo nghiên cứu của VAMA, với mục tiêu 4,83 lít/100km vào năm 2030, 96% ô tô chạy xăng truyền thống và 14% xe hybrid (lai xăng điện) đang có mặt trên thị trường Việt Nam sẽ không đạt chuẩn.

Trước những vấn đề vừa nêu, VAMA đề xuất lộ trình CAFC của Việt Nam sẽ đạt 6 lít/100km vào năm 2030 - tăng gần 1,2 lít/100km so với đề xuất tại dự thảo của Bộ Xây dựng.

VAMA lý giải, với lộ trình vừa nêu Việt Nam vẫn có thể đạt được mục tiêu giảm 15,66 triệu tấn khí thải CO2 vào năm 2030 như cam kết tại NDC 2022 (giảm 9% phát thải khí nhà kính vô điều kiện và 27% có điều kiện vào năm 2030). Mặt khác, lộ trình này sẽ giúp hạn chế tác động đến thị trường so với kịch bản 4,83 lít/100km.

Nếu áp dụng lộ trình này, các hãng xe vẫn cần nỗ lực lớn trong việc chuyển đổi cơ cấu sản phẩm (giảm khoảng 34% sản lượng xe chạy xăng và tăng ít nhất 366% xe điện hóa), nhưng sẽ khả thi hơn.

Không chỉ VAMA, Hiệp hội đại lý ô tô Mỹ (AAPC) cũng đề xuất Việt Nam nên giữ mục tiêu 6 lít/100km vào năm 2030 và xem xét áp dụng mức 4,83 lít/100km vào năm 2035.

Đại diện AAPC cho rằng, Dự thảo cần quy định chi tiết hơn về CAFC của từng loại xe. Vì thực tế một số dòng xe chở khách công suất lớn, xe bán tải chạy dầu diesel hay các xe dẫn động 4 bánh sẽ khó đáp ứng được các tiêu chuẩn của Dự thảo.

Hiệp hội các nhà sản xuất ô tô Nhật Bản (JAMA) bày tỏ sự đồng tình với đề xuất CAFC của Việt Nam đạt 6 lít/100km. JAMA đề xuất Việt Nam nên gia hạn thời gian điều chỉnh sản lượng từ 3 năm lên 5 năm, vì việc phát triển xe điện và xe tiết kiệm nhiên liệu mới cần thời gian khoảng 5 năm.