Doanh nghiệp Việt chịu nhiều áp lực khi muốn xuất khẩu xe vào năm 2023

Khó khăn tiềm ẩn với các doanh nghiệp ô tô Việt Nam

Mới đây, trong lễ xuất xưởng hai mẫu Veloz Cross và Avanza Premio lắp ráp tại nhà máy ở Vĩnh Phúc, Toyota Việt Nam đã công bố các hạng mục linh kiện nội địa hóa cho hai sản phẩm này, với bảng tổng cộng 237 linh kiện. Trong khi đó, trên một chiếc xe hoàn thiện cần có khoảng 2.000-3.000 linh kiện cấu thành.

Đáng chú ý là các linh kiện nội địa hóa trên xe chủ yếu nằm ở các nhóm như kính, lốp hay vành xe, tấm ốp cửa, tấm ốp thân xe, ghế. Bên cạnh đó là thanh giằng, dây điện động cơ, tấm cách nhiệt sàn cabin ngoài, kẹp gá bàn đạp ga. Linh kiện có giá trị cao nhất là ghế, còn lại đều là những chi tiết chủ yếu từ nhựa, cao su. Xét về số lượng, lượng linh kiện nội địa hóa của Việt Nam trên hai mẫu xe của Toyota chỉ nằm trong khoảng 10%.

Trong khi, các chi tiết quan trọng tạo nên động cơ, hệ truyền động hay điện tử của xe đều nhập. Đây là những linh kiện có hàm lượng kỹ thuật cao và giá trị nhất trên xe thì doanh nghiệp Việt Nam lại chưa làm được.

Thực tế, lâu nay linh kiện của các nhà sản xuất linh kiện cho ngành ô tô tại Việt Nam chủ yếu là các cụm chi tiết đơn giản, cồng kềnh như: khung ghế, ắc quy, chi tiết nhựa cỡ lớn v.v… Nếu cứ nhập khẩu linh kiện về lắp ráp thì không thể có lợi thế về giá để xuất khẩu. Giá thành xe sản xuất lắp ráp tại Việt Nam hiện cao hơn 20% so với Thái Lan và Indonesia.

Những vấn đề mà ngành công nghiệp ô tô muốn trở thành một quốc gia xuất khẩu ô tô đang phải đối mặt lớn nhất chính là bài toán về giá thành của các sản phẩm nếu xuất khẩu. Đầu tiên là câu chuyên doanh nghiệp nhập khẩu linh kiện, phụ tùng về lắp ráp, giá tương tự như mua ở nước ngoài nhưng chi phí logistic, thuế nhập khẩu, lưu kho tại Việt Nam khiến giá thành sẽ cao hơn so với các nước.

Trong khi chi phí sản xuất ở nước ngoài rẻ hơn nhờ dây chuyền sản xuất lớn sẵn có, chi phí khấu hao trên từng sản phẩm cao tạo điều kiện để giảm giá thành sản phẩm. Do đó, vấn đề sản xuất trong nước, làm chủ công nghệ, chủ động nguồn cung để có giá thành cạnh tranh khi xuất khẩu ra thế giới là bài toán không hề dễ dàng trong bối cảnh hiện tại.

Tiếp theo phải kế đến là các rào cản về kỹ thuật khi Việt Nam thực hiện các cam kết trong các hiệp định thương mại đã được ký kết như Hiệp định thương mại tự do EU - Việt Nam (EVFTA) với cam kết EU sẽ mở cửa thị trường ô tô cho Việt Nam.

Theo đó, ô tô con thuộc nhóm 87023 đang hưởng thuế ưu đãi tối huệ quốc (MFN) 10% sẽ giảm về 0% sau 7 năm, còn linh kiện ô tô có thuế nhập khẩu từ 3 - 4% sẽ được cắt bỏ ngay khi EVFTA có hiệu lực. EVFTA vừa là cơ hội, vừa là thách thức rất lớn cho doanh nghiệp Việt vì không chỉ tạo cơ hội cho việc nhập khẩu ô tô về Việt Nam mà còn tạo cho xe lắp ráp xuất khẩu sang EU. Những chiếc ô tô sản xuất, lắp ráp tại Việt Nam cũng sẽ hưởng thuế xuất khẩu bằng 0% nếu đạt được tỷ lệ nội địa hóa theo quy định.

Bên cạnh đó là Hiệp định Thương mại hàng hóa ASEAN (ATIGA), thuế nhập khẩu ô tô từ ASEAN về Việt Nam sẽ xuống mức 0% (với xe có tỷ lệ nội địa hóa trong khối từ 40% trở lên) từ 1/1/2018.

Theo đó, các mẫu ô tô được nhập khẩu từ các nước như: Thái Lan, Indonesia hay Malaysia sẽ có thuế nhập khẩu giảm về 0% với những mẫu xe đạt tỷ lệ nội địa hóa sản phẩm trong khối từ 40% trở lên. Tuy nhiên, các hãng xe trong nước muốn xuất khẩu thì cũng phải đáp ứng được những yêu cầu trên.

Những dấu hiệu tích cực của doanh nghiệp Việt trong năm 2022

Theo báo cáo của Tổng cục Thống kê vừa được công bố hôm nay (29/12), trong tháng 12 vừa qua đã có khoảng 64.700 xe mới được bổ sung cho thị trường Việt Nam bao gồm cả xe nhập khẩu và xe sản xuất trong nước. Đây là lượng xe mới cao nhất trong năm và tăng 5,5% so với tháng 11.

Tổng cộng lượng ô tô nhập khẩu nguyên chiếc trong cả năm 2022 ước đạt 176.590 chiếc với tổng giá trị kim ngạch là 3,87 tỷ USD; tăng 10,5% về lượng và 6,8% về giá trị so với năm 2021.

Hiện tại các doanh nghiệp trong nước như Thaco, Thành Công (TC Motor), Vinfast vẫn đang tiếp tục đẩy mạnh sản xuất, lắp ráp ô tô ở Việt Nam để tăng sự cạnh tranh. Nổi bật như VinFast đã có lô hàng VF 8 đầu tiên xuất khẩu sang Mỹ, hay như TC Motor mới đây cũng đã khai trương nhà máy thứ 2 tại Ninh Bình.

Đây là công trình thể hiện cam kết đầu tư lâu dài, bền vững của TC Group, Hyundai Motor vào lĩnh vực ô tô, nhằm thúc đẩy ngành công nghiệp ô tô Việt Nam tiếp tục phát triển theo định hướng của Chính phủ. Cùng với nhà máy số 1, 2 nhà máy sẽ đưa tổng công suất xe Hyundai xuất xưởng đạt mức 180.000 xe/năm, phục vụ đáp ứng tốt nhu cầu trong nước cũng như hướng đến thị trường khác trong khu vực.

Theo thông tin từ Phòng Nghiên cứu và Dự báo thị trường của IPSI, căn cứ theo những yếu tố tác động chính đến tiềm năng phát triển công nghiệp ô tô có thể thấy, thị trường ô tô Việt Nam rất tiềm năng phát triển trong giai đoạn từ nay đến năm 2025 và tầm nhìn đến 2035. Sản lượng xe sản xuất dự báo đạt 531.585 xe vào năm 2025 và đạt 1,767 triệu xe vào năm 2035.

Việt Nam đang trong giai đoạn dân số vàng với sự tăng trưởng nhanh chóng của tầng lớp trung lưu - những khách hàng tiềm năng của dòng xe cá nhân được dự báo sẽ tăng trưởng nhanh từ nay đến năm 2025, tầm nhìn đến năm 2035. Dự báo, tăng trưởng tiêu thụ xe của Việt Nam sẽ đạt mức 22,6%/năm trong giai đoạn 2018-2025 và đạt khoảng 18,5%/năm trong giai đoạn 2025-2035.