Giá xăng dầu trong nước có thể tiếp tục giảm 2.000 đồng/lít

Theo Bộ Công Thương, tính đến ngày 14/9/2022, giá xăng A95 tại thị trường Singapore ở mức 103,7 USD/thùng, xăng A92 ở mức 99,6 USD/thùng, dầu diesel ở mức 123,7 USD/thùng.

Trước diễn biến đi xuống của giá dầu thế giới, một số lãnh đạo doanh nghiệp kinh doanh xăng dầu đầu mối cho rằng, giá dầu thế giới giảm, chắc chắn giá trong nước cũng giảm theo. Từ nay đến trước ngày điều hành giá, nếu giá dầu thế giới tiếp tục giảm hoặc được duy trì như hiện tại, giá xăng dầu trong nước sẽ tiếp tục đi xuống.

Theo các chuyên gia, giá xăng trong nước có thể giảm khoảng 500 - 700 đồng/lít, dầu diesel giảm mạnh hơn, chừng 1.500 - 2.000 đồng/lít. Tuy nhiên, mức giảm cụ thể còn tùy thuộc vào trích lập - chi sử dụng quỹ Bình ổn giá (BOG).

Tại kỳ điều hành giá liền trước, Liên bộ Công Thương - Tài chính công bố điều chỉnh giá bán lẻ xăng dầu trong nước theo hướng giảm hầu hết các mặt hàng. Theo đó, giá xăng RON95 giảm 1.015 đồng/lít còn 23.215 đồng/lít, xăng E5 RON92 giảm 1.128 đồng/lít còn 22.231 đồng/lít.

Tương tự, giá dầu diesel giảm 1.008 đồng/lít, bán ra mức 24.180 đồng/lít. Với mức giảm này, giá dầu diesel vẫn tiếp tục cao hơn giá xăng.

Kỳ điều hành này, liên bộ thực hiện trích lập Quỹ bình ổn giá với xăng E5 là 451 đồng/lít; xăng RON95 là 450 đồng/lít, dầu diesel là 90 đồng/lít, dầu hỏa là 200 đồng/lít và dầu mazut là 741 đồng/kg. Đồng thời nhà điều hành dừng chi Quỹ bình ổn giá với các mặt hàng xăng dầu.

Nhiều cửa hàng xăng dầu "ngừng bán"

Thời gian gần đây, nhiều doanh nghiệp, đại lý, cửa hàng bán lẻ xăng dầu kêu không có nguồn cung, chiết khấu thấp, thua lỗ kéo dài. Trong khi đó, cơ quan chức năng khẳng định không thiếu nguồn cung, đáp ứng đầy đủ các nhu cầu sản xuất và tiêu dùng. Vậy nguyên nhân từ đâu?

Trả lời VTC News về thực trạng này, chuyên gia kinh tế, PGS.TS Ngô Trí Long, nguyên Phó Viện trưởng Viện Nghiên cứu thị trường giá cả (Bộ Tài chính), cho rằng cơ chế quản lý và điều hành thị trường xăng dầu hiện nay còn thiếu linh hoạt, chưa bám sát thực tế vận hành của thị trường. Đây là nguyên nhân chính dẫn đến tình trạng “lệch pha” trên thị trường xăng dầu những ngày qua.

“Tổng cung xăng dầu có thể bằng tổng cầu, nhưng ở từng thời điểm khác nhau, từng địa bàn khác nhau… có thể không cân đối. Nghị định 95/2021/NĐ-CP quy định thời gian giữa hai kỳ điều hành là 10 ngày một lần vẫn quá dài. Chúng ta thấy gần đây giá xăng dầu thế giới gần đây biến động liên tục, nhưng trong nước vẫn chờ đến ngày mới điều chỉnh. Việc điều hành giá rõ chưa chủ động, thiếu linh hoạt hơn, còn cứng nhắc”, ông Long nói.

Ông Long lấy ví dụ, dịp nghỉ lễ vừa qua, giá xăng dầu của thị trường thế giới biến động mạnh, thị trường rất “nóng”, nhưng giá trong nước vẫn “bình chân như vại” vì chờ qua kỳ nghỉ lễ cơ quan chức năng mới họp để điều chỉnh giá. Điều này tác động trái chiều với cả người tiêu dùng lẫn doanh nghiệp kinh doanh xăng dầu.

PGS.TS Đinh Trọng Thịnh cũng cho rằng, vấn đề với thị trường xăng dầu hiện nay nằm ở cách quản lý, điều hành, trong đó có việc chưa lường trước được những biến động trong hoạt động kinh doanh xăng dầu tại thị trường Việt Nam.

Theo chuyên gia, có thể chỉ ra một số nguyên nhân cụ thể sau. Thứ nhất, thời gian giữa hai kỳ điều hành dài, trong khi giá thế giới biến động liên tục khiến doanh nghiệp nhập khẩu gặp khó khăn. Khi doanh nghiệp nhập khẩu giá cao, bán giá thấp do kỳ điều hành kéo dài vì trùng vào ngày nghỉ, không bám sát giá thế giới sẽ khiến doanh nghiệp nhập khẩu thua lỗ. Điều này dẫn đến việc doanh nghiệp không muốn bán, kìm lại để tránh lỗ. Nhà nước muốn bắt họ bán cũng khó, bởi họ tìm mọi cách để tránh bị phát hiện, xử phạt.

Thứ hai, gần đây Bộ Công Thương rút giấy phép loạt doanh nghiệp đầu mối. Trong khi theo quy định, các cửa hàng nhượng quyền, bán lẻ chỉ được nhập hàng từ 1 nhà phân phối. Nên khi doanh nghiệp đầu mối bị tạm thu giấy phép, các đại lý, cửa hàng phía sau sẽ không có xăng dầu để bán. Việc xử phạt nhưng không tính toán các khả năng cung ứng nguồn hàng cho đại lý, cửa hàng bán lẻ khiến nhiều nơi bị cắt nguồn hàng, phải treo biển hết hàng.

Thứ ba, cơ chế tính giá chưa hợp lý. Ví dụ về chi phí vận chuyển, trước đây phí vận chuyển từ Singapore về Việt Nam khoảng 1 USD/thùng, nay lên gấp 2 – 3 lần song vẫn giữ định mức 1 USD/thùng là không ổn. Hay về tiêu chuẩn khí thải, Việt Nam điều hành giá với xăng dầu theo tiêu chuẩn khí thải Euro 3, trong khi thế giới áp dụng tiêu chuẩn Euro 5 (chênh lệch khoảng 7 – 8 USD/thùng). Như vậy doanh nghiệp nhập khẩu chịu chênh cao quá, nếu cơ quan điều hành không định giá lại thì không thể được.

Theo chuyên gia kinh tế, TS.Vũ Đình Ánh, nguyên Phó Viện trưởng Viện Nghiên cứu thị trường giá cả (Bộ Tài Chính), điểm mấu chốt là phải tạo được một thị trường cạnh tranh đúng nghĩa. Ông Ánh cho rằng, hiện nay gần như thiếu hoàn toàn việc cạnh tranh giữa các cây xăng bán lẻ hay còn gọi là hệ thống cuối cùng. Điều này khiến cho các đại lý bán lẻ kêu ca về câu chuyện chiết khấu bởi không có lựa chọn nào khác. Nguyên nhân do các đại lý, cửa hàng bán lẻ không thể chuyển từ doanh nghiệp đầu mối này sang doanh nghiệp đầu mối khác.

Từ đó, ông Ánh đề nghị cơ quan quản lý phải thiết lập lại thị trường xăng dầu, kể cả khâu bán buôn, đảm bảo tính cạnh tranh của các doanh nghiệp đầu mối và đảm bảo tính linh hoạt của hệ thống bán lẻ xăng dầu khi có biến động từ phía doanh nghiệp đầu mối.

Bên cạnh đó phải có một cơ chế giá phù hợp, gắn với đó là việc điều hành bình ổn giá thông qua các biện pháp như cắt giảm các khoản thu ngân sách hay thuế, phí…một cách chủ động và linh hoạt thì mới tạo ra sự đồng bộ về quản lý, điều hành.

PGS.TS Đinh Trọng Thịnh nêu quan điểm, để ổn định thị trường xăng dầu, cơ quan điều hành phải kiểm tra lại toàn bộ nguồn cung sản xuất, nhập khẩu cung ứng cho nền kinh tế; nắm chắc số liệu từ các doanh nghiệp đầu mối, tránh báo cáo số liệu một đằng, thực tế một nẻo, từ đó cân đối để đảm bảo nguồn cung. Chú ý nguồn cung từng địa bàn, từng địa phương khác nhau... và phải có kho dữ liệu để đồng bộ quản lý, điều hành.

Thứ nữa, xem xét lại cơ chế giá cũng như cách thức quản lý xăng dầu để quản lý tốt hơn. Xem lại cách thức tổ chức thị trường xăng dầu hiện nay, từ đó đảm bảo doanh nghiệp có lợi nhuận định mức phù hợp quy định của nhà nước.

Bên cạnh đó, rút ngắn thời gian điều chỉnh xuống 1 tuần hoặc 5 ngày/lần. Nếu rút ngắn được thời gian giữa hai kỳ điều hành, có thể bỏ quỹ bình ổn…để xăng dầu theo cơ chế thị trường. Đặc biệt, cần xây dựng thị trường xăng dầu công khai minh bạch.

Còn theo ông Ngô Trí Long, một trong những giải pháp quan trọng nữa là phải đầu tư xây dựng hệ thống kho dự trữ chiến lược xăng dầu, vừa giúp phòng tránh những cú sốc về giá từ bên ngoài, giúp điều hành được thông suốt hơn.

Hiện dự trữ xăng dầu ở Việt Nam hiện nay mới phổ biến ở mức gần 10 ngày và đây là điều nguy hiểm. Hiện nay, nhiều nước đã có thể dự trữ xăng dầu lên đến thời gian 3 tháng. Dự trữ ở đây có 2 loại là dự trữ của doanh nghiệp và dự trữ của nhà nước. 2 khoản dự trữ này hiện nay đang mất cân đối, chúng ta mới chỉ dựa vào dự trữ doanh nghiệp là chủ yếu.

Điều chỉnh thuế, hạ nhiệt giá xăng dầu

Ngày 15/9 vừa qua, tại buổi Họp báo thông tin về Diễn đàn Kinh tế - Xã hội Việt Nam 2022, Quốc hội đã thông báo về kế hoạch giảm thuế phí đối với xăng dầu trước thềm Kỳ họp thứ 4 Quốc hội khóa XV sắp diễn ra.

Trước những đề xuất giảm thuế VAT, thuế tiêu thụ đặc biệt với mặt hàng xăng dầu, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế Vũ Hồng Thanh cho biết, việc giảm thuế giá trị gia tăng (VAT) và thuế tiêu thụ đặc biệt sẽ phụ thuộc chặt chẽ vào giá xăng dầu thế giới.

Theo ông Thanh, nếu giá dầu thô tăng ngưỡng 110 - 120 USD/thùng như thời điểm trước đây, chắc chắn Chính phủ sẽ cân nhắc phương án trình Quốc hội giảm hai sắc thuế trên đối với xăng dầu.

Trước đó, trong thẩm quyền, Uỷ ban Thường vụ Quốc hội đã thông qua các Nghị quyết để giảm “kịch khung” thuế bảo vệ môi trường với xăng dầu. Việc giảm thuế VAT và tiêu thụ đặc biệt với xăng dầu thuộc vào thẩm quyền của Quốc hội.

Cũng theo Chủ nhiệm Uỷ ban Kinh tế, ngoài các sắc thuế, cũng cần xem lại các yếu tố cấu thành của giá xăng dầu để điều chỉnh hay sử dụng quỹ bình ổn thế nào để công khai minh bạch để làm sao để giá xăng dầu ổn định, giá thành rẻ.

Gần đây nhất, trong kết luận của Phó Thủ tướng Lê Minh Khái - Trưởng Ban Chỉ đạo điều hành giá tại cuộc họp Ban Chỉ đạo điều hành giá ngày 24/8, đã giao Bộ Công Thương tiếp tục phối hợp chặt chẽ với Bộ Tài chính điều hành giá xăng dầu linh hoạt, bảo đảm giá xăng dầu trong nước phản ánh, bám sát diễn biến giá thành phẩm xăng dầu thế giới.

Bên cạnh đó là sử dụng hợp lý Quỹ Bình ổn giá xăng dầu với liều lượng thích hợp theo quy định, góp phần kiểm soát lạm phát, hỗ trợ hoạt động sản xuất, kinh doanh của doanh nghiệp, đời sống của người dân; chủ động thực hiện các biện pháp để bảo đảm nguồn cung xăng dầu trong mọi tình huống.

Phó Thủ tướng cũng giao Bộ Tài chính chủ động nghiên cứu hoàn thiện trình các cấp có thẩm quyền xem xét các phương án giảm thuế VAT và thuế tiêu thụ đặc biệt đối với nhóm mặt hàng xăng dầu trong trường hợp giá thế giới tiếp tục tăng cao.

Trước đó, ngày 14/9, Bộ Tài chính đã công khai thông tin tình hình trích lập, sử dụng và lãi phát sinh trên số dư Quỹ Bình ổn giá xăng dầu (quỹ BOG).

Bộ Tài chính cho biết, tiếp tục thực hiện nguyên tắc công khai minh bạch trong điều hành giá xăng dầu theo quy định tại Nghị định số 83/2014/NĐ-CP ngày 03/9/2014 và Nghị định 95/2021/NĐ-CP ngày 01/11/2021 (sửa đổi, bổ sung) của Chính phủ về kinh doanh xăng dầu, số dư Quỹ Bình ổn giá xăng dầu đến hết Quý II/2022 (hết ngày 30/6/2022): 310,794 tỷ đồng;

Tổng số trích Quỹ Bình ổn xăng dầu trong Quý II năm 2022 (từ ngày 01/4/2022 đến hết ngày 30/6/2022): 1.007,807 tỷ đồng; Tổng số sử dụng Quỹ Bình ổn giá xăng dầu trong Quý II năm 2022 (từ ngày 01/4/2022 đến hết ngày 30/6/2022): 526,726 tỷ đồng. Số lãi phát sinh trên số dư Quỹ Bình ổn giá xăng dầu dương trong Quý II năm 2022: 1,426 tỷ đồng; lãi vay phát sinh trên số dư âm trong Quý II năm 2022: 1,792 triệu đồng.

Số dư Quỹ Bình ổn giá xăng dầu thời điểm 31/3/2022: -169,920 tỷ đồng.

Khi nào áp dụng giảm thuế VAT, tiêu thụ đặc biệt với xăng dầu?