Khai quật mộ cổ phát hiện xác ướp nguyên vẹn đang yên nghỉ giữa Sài Gòn, chủ nhân có mối liên hệ đặc biệt với Hoàng đế Gia Long

Vào tháng Giêng năm 1994, trong đợt chỉnh trang các khu nghĩa địa và gò mả nhỏ lẻ để phù hợp với kiến trúc đô thị, nhiều công nhân đã tiến hành khai quật 16 ngôi mộ riêng lẻ tại khu xóm Cải, quận 5 (TP. HCM). Trong số này, một ngôi mộ cổ, kiên cố và lớn bất ngờ được phát hiện. Sau quá trình khai quật, những bí ẩn xung quanh ngôi mộ dần được hé lộ.

Ban đầu, ngôi mộ cổ nằm xen kẽ giữa 15 ngôi mộ bình thường khác. Khuôn viên mộ rộng hàng trăm mét vuông với kết cấu vững chắc như một ngôi đình. Mộ được xây dựng như một nhà mồ với cổng trụ đá và tường rào bao quanh. Chiều dài khu mộ là 10m, rộng 6m, cao 1,2m và tường mộ dày tới 0,8m. Cổng tam quan cao 1,4m, có mái vòm cong trang trí hình rồng, với đỉnh cột hình búp sen.

Phía trước mộ có sân thờ rộng khoảng 24m². Gò mộ được chia làm hai phần: phần trước chứa bia mộ, nhưng chữ trên bia đã mờ chỉ còn đọc được ba chữ "Kỷ Tỵ Niên", phần sau được trang trí hoa văn và hai bên hông có hình mặt tròn lớn.

Khi tiến hành khai quật, các nhà khảo cổ phát hiện hai huyệt mộ, một của nam và một của nữ. Quan tài được làm từ hai lớp gỗ quý, lớn hơn quan tài thông thường. Dưới nắp quan tài, các nhà khảo cổ tìm thấy hai lớp chiếu cói và một lớp giấy bản dày hơn 5cm.

Xác ướp ngâm trong chất dầu thơm màu đỏ, được quấn chặt trong chín lớp vải lụa và gấm quý. Khi tháo bỏ các lớp vải, các nhà khảo cổ kinh ngạc khi phát hiện xác ướp của người phụ nữ gần như còn nguyên vẹn, với mái tóc đen bóng.

Tuy nhãn cầu và sụn mũi của xác đã bị phân hủy nhưng da và các cơ, khớp vẫn còn mềm và có màu tái xanh. Phía dưới chân xác ướp, bà vẫn đi một đôi hài thêu kim tuyến bằng vải bố, bên cạnh là một đôi hài khác.

Xác ướp được bọc trong hàng chục lớp vải, áo quần bằng lụa và gấm, với kiểu dáng áo rộng, cài khuy chéo. Các khuy áo được làm từ mã não và kim loại mạ vàng. Trên cổ xác ướp có một xâu chuỗi làm từ hạt bồ đề, bên cạnh đó là một túi nhỏ bằng gấm chứa ba tờ giấy viết chữ Hán: một tờ ghi bài chú Vãng Sanh Tịnh Độ, một tờ ghi tên năm vị Phật và một tờ khác chỉ về việc quy y. Trên cổ tay của xác ướp có đeo hai vòng kim loại bằng vàng.

Theo nhiều nghiên cứu lịch sử, xác ướp này được cho là của bà Nguyễn Thị Hiệu, một hoàng thân quốc thích của vua Gia Long (Nguyễn Ánh, 1762-1820). Việc bảo quản xác ướp của bà Hiệu có thể nhằm mục đích kéo dài thời gian tuần lễ ma chay, một tục lệ thường chỉ được thực hiện đối với các thành viên hoàng gia và quý tộc.

Khi ngôi mộ được khai quật, tình trạng hoàn hảo của xác ướp đã khiến các nhà khảo cổ ngạc nhiên. Các khớp xương của bà vẫn có thể co duỗi và cơ thể chỉ bị teo lại đôi chút mà chưa hề có dấu hiệu phân hủy. Cơ thể mảnh mai, bàn tay nhỏ nhắn của xác ướp cho thấy bà đã có một cuộc sống nhàn nhã, phù hợp với địa vị quý tộc của bà.

Xác ướp của bà Nguyễn Thị Hiệu được xem là một trong những xác ướp nguyên vẹn nhất từng được phát hiện ở Việt Nam trong thế kỷ qua.

Hiện nay, xác ướp đang được trưng bày tại Bảo tàng Lịch sử TP. HCM. Phòng trưng bày này được trang bị hệ thống máy hút ẩm và máy thông gió hoạt động liên tục để bảo quản xác ướp. Cứ mỗi ba tháng, các chuyên gia từ Đại học Y Dược TP. HCM tiến hành kiểm tra và lau thuốc chống nấm mốc để bảo vệ mô xác ướp.

>> Mộ cổ hơn 300 tuổi đầu tiên tại Việt Nam có xác ướp được giữ nguyên vẹn, tỏa ra mùi thơm khiến giới khoa học bất ngờ