Khối lượng trái phiếu Chính phủ tăng mạnh: Tín hiệu gì cho nền kinh tế?

Trong tháng 2, Kho bạc Nhà nước (KBNN) đã phát hành 29,1 nghìn tỷ đồng TPCP, tăng gần 1,8 lần so với tháng trước. Tính đến cuối tháng 2, tổng lượng phát hành từ đầu năm đạt 45,1 nghìn tỷ đồng, hoàn thành 40,6% kế hoạch quý I và 9% kế hoạch cả năm.

Theo Công ty Cổ phần Chứng khoán Vietcap, sự gia tăng này phản ánh cả hai yếu tố cung và cầu. Trong đó, Chính phủ đẩy mạnh huy động vốn để tài trợ cho đầu tư công, trong khi các nhà đầu tư trong và ngoài nước tăng cường mua vào khi lợi suất trái phiếu trở nên hấp dẫn hơn. Tuy nhiên, song hành với đà tăng phát hành là những biến động trên thị trường tiền tệ, đặc biệt là xu hướng tăng của lợi suất trái phiếu, tình trạng thắt chặt thanh khoản và áp lực gia tăng lên tỷ giá.

Diễn biến phát hành và đáo hạn trái phiếu Chính phủ qua các giai đoạn. Nguồn: Sở Giao dịch Chứng khoán Hà Nội (HNX), Vietcap.

Lợi suất trái phiếu tiếp tục tăng

Trên thị trường sơ cấp, lợi suất TPCP tiếp tục đà tăng đáng kể trong tháng 2. Lợi suất kỳ hạn 10 năm – chiếm 96% tổng lượng phát hành – tăng 14 điểm cơ bản, đạt 2,97%. Lợi suất kỳ hạn 1 năm và 5 năm cũng tăng lên 2,09% (+6 điểm cơ bản) và 2,42% (+8 điểm cơ bản). Trên thị trường thứ cấp, lợi suất tiếp tục tăng từ 6 đến 9 điểm cơ bản, riêng kỳ hạn 7 năm ghi nhận mức tăng đột biến 28 điểm cơ bản.

Theo Vietcap, đà tăng lợi suất có thể tiếp tục khi KBNN đẩy mạnh phát hành để hoàn thành kế hoạch quý I và cả năm. Tuy nhiên, mức tăng có thể bị hạn chế do môi trường lãi suất thấp và khả năng Ngân hàng Nhà nước (NHNN) sẽ giảm lãi suất điều hành để hỗ trợ tăng trưởng kinh tế. Với mục tiêu GDP tối thiểu 8% trong năm 2025, Chính phủ có thể linh hoạt hơn trong chính sách tiền tệ để kích thích nền kinh tế.

Ngoài ra, lợi suất trái phiếu còn chịu ảnh hưởng từ thanh khoản ngân hàng. Trong tháng 2, NHNN đã hút ròng 41,1 nghìn tỷ đồng qua tín phiếu và nghiệp vụ thị trường mở (OMO), khiến lãi suất liên ngân hàng tăng nhẹ lên 4,6%. Điều này có thể tạo thêm áp lực lên lợi suất trái phiếu, đặc biệt là các kỳ hạn ngắn.

Nếu lợi suất tiếp tục tăng, chi phí huy động vốn của Chính phủ sẽ cao hơn, làm giảm hiệu quả triển khai các dự án đầu tư công. Đồng thời, doanh nghiệp cũng có thể đối mặt với lãi suất đi vay cao hơn, ảnh hưởng đến khả năng mở rộng sản xuất và tăng trưởng kinh tế.

Thanh khoản ngân hàng thắt chặt

Thị trường liên ngân hàng tiếp tục ghi nhận áp lực thanh khoản trong tháng 2. Lãi suất qua đêm dao động từ 3,7% - 5,5%, trung bình đạt 4,3% trước khi tăng lên 4,6% vào cuối tháng. Theo Vietcap, tình trạng này chủ yếu do lượng lớn hợp đồng mua lại (repo) đáo hạn, làm giảm lượng tiền trong hệ thống.

Diễn biến lãi suất qua đêm liên ngân hàng và hoạt động bơm/hút tiền trên thị trường mở (OMO). Nguồn: Bloomberg, NHNN, Vietcap.

Trong tháng 2, NHNN đã thực hiện bơm 286 nghìn tỷ đồng thông qua repo nhưng đồng thời có 351 nghìn tỷ đồng repo đáo hạn. Ngoài ra, NHNN phát hành 64 nghìn tỷ đồng tín phiếu nhưng để 88 nghìn tỷ đồng tín phiếu đáo hạn, dẫn đến mức hút ròng 41,1 nghìn tỷ đồng – trái ngược với mức bơm ròng 67,5 nghìn tỷ đồng trong tháng 1.

Tuy nhiên, Vietcap nhận định rằng đầu tháng 3, NHNN đã ngừng phát hành tín phiếu kỳ hạn ngắn và thay vào đó chào bán repo kỳ hạn dài hơn (35 ngày và 91 ngày), cho thấy định hướng hỗ trợ thanh khoản dài hạn. Nếu NHNN tiếp tục chính sách này, lãi suất liên ngân hàng có thể giảm, góp phần ổn định thị trường tài chính.

Nhưng nếu tình trạng thắt chặt thanh khoản kéo dài, các ngân hàng có thể phải cạnh tranh để huy động vốn, đẩy lãi suất vay liên ngân hàng lên cao hơn. Điều này có thể ảnh hưởng đến chi phí tín dụng của doanh nghiệp và hộ gia đình, gây áp lực lên tăng trưởng kinh tế.

Tỷ giá USD/VND biến động: Rủi ro đến từ nhu cầu ngoại hối

Tỷ giá USD/VND trên thị trường liên ngân hàng cuối tháng 2 đạt 25.557, tăng 1,9% so với tháng trước và 0,3% so với đầu năm. Theo Vietcap, nguyên nhân chính của sự gia tăng này đến từ nhu cầu ngoại tệ cao của Kho bạc Nhà nước để thanh toán trái phiếu đáo hạn, cùng với việc thâm hụt thương mại quay trở lại sau 9 tháng thặng dư.

Diễn biến tỷ giá USD/VND trên các thị trường. Nguồn: Bloomberg, Vietcap.

Ngoài ra, thị trường ngoại hối cũng chịu ảnh hưởng từ chính sách tiền tệ của Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed). Khi Fed chưa đưa ra tín hiệu rõ ràng về việc cắt giảm lãi suất, nhà đầu tư trở nên thận trọng hơn, khiến dòng vốn vào các thị trường mới nổi như Việt Nam có dấu hiệu chậm lại.

Tuy nhiên, Vietcap lưu ý rằng chỉ số DXY đã giảm 3,6% trong tuần đầu tháng 3, giúp giảm áp lực lên tỷ giá USD/VND. Cùng với đó, dòng vốn FDI tích cực và thâm hụt thương mại dịch vụ thu hẹp có thể giúp ổn định tỷ giá trong thời gian tới.

Nếu tỷ giá tiếp tục tăng, chi phí nhập khẩu sẽ cao hơn, làm tăng nguy cơ lạm phát. Điều này có thể khiến NHNN phải can thiệp để giữ ổn định thị trường ngoại hối.

Triển vọng và rủi ro trên thị trường trái phiếu

Mặc dù lượng phát hành TPCP đang tăng mạnh, Vietcap đánh giá rằng KBNN có thể gặp thách thức trong việc hoàn thành kế hoạch quý I/2025 do lượng trái phiếu đáo hạn lớn. Trong hai tháng đầu năm, lượng TPCP đáo hạn đạt 1,1 nghìn tỷ đồng, khiến lượng phát hành ròng chỉ còn 25,7 nghìn tỷ đồng, giảm 19,7% so với cùng kỳ năm trước.

Một trong những rủi ro chính là lợi suất trái phiếu tiếp tục tăng, làm gia tăng chi phí vay nợ của Chính phủ và ảnh hưởng đến tiến độ triển khai các dự án đầu tư công. Nếu NHNN thực hiện chính sách giảm lãi suất để hỗ trợ nền kinh tế, lợi suất trái phiếu có thể ổn định hơn, nhưng điều này có thể làm tăng áp lực lên tỷ giá và lạm phát.

Nhìn chung, diễn biến thị trường trái phiếu trong thời gian tới sẽ phụ thuộc vào các quyết định của NHNN và Chính phủ trong việc điều chỉnh chính sách tiền tệ và thanh khoản. Nếu NHNN tiếp tục hỗ trợ thanh khoản dài hạn và giảm lãi suất, lợi suất TPCP có thể duy trì ở mức ổn định. Tuy nhiên, nếu lạm phát và tỷ giá tiếp tục gia tăng, chính sách tài khóa mở rộng có thể gặp khó khăn.

>> Lợi suất trái phiếu Chính phủ cao nhất từ 11/2023, tín hiệu gì cho thị trường?