Hiện nay, các khu thương mại tự do điển hình trên thế giới có 2 hướng phát triển.
Ngày 7/6, Quốc hội đã thảo luận về dự thảo Nghị quyết sửa đổi chính sách thí điểm đặc thù phát triển thành phố Đà Nẵng. Một trong số các cơ chế thành phố đề xuất là thành lập khu thương mại tự do gắn với cảng Liên Chiểu.
Tại Việt Nam, khu thương mại tự do chưa được quy định trong hệ thống pháp luật. Việt Nam đã từng bước tiếp cận tới mô hình kinh tế này thông qua việc phát triển những mô hình tương tự có quy mô nhỏ hơn như: khu chế xuất, khu phi thuế quan, cửa hàng miễn thuế…nhằm tiến tới thành lập khu thương mại tự do ở Việt Nam để hội nhập sâu vào kinh tế quốc tế.
Mô hình đầu tiên này cũng là cơ sở để thí điểm nghiên cứu chính sách mới, làm tiền đề để luật hóa các quy định về khu thương mại tự do cho cả nước.
TP Đà Nẵng cho biết, các khu thương mại tự do điển hình trên thế giới có 2 hướng phát triển: Thứ nhất là mô hình truyền thống thiên về chế xuất, gồm hệ sinh thái cảng biển - logistics - công nghiệp; thứ 2 là mô hình hiện đại, gồm đô thị kinh doanh tích hợp hoạt động chế xuất và dịch vụ giá trị cao.
Với tiềm năng sẵn có, thành phố mong muốn lựa chọn mô hình thứ 2; trong đó có 3 khu chức năng: Sản xuất, hậu cần cảng - logistics và thương mại - dịch vụ.
Để thực hiện được, Đà Nẵng cần có hệ thống chính sách đặc biệt trong giám sát hàng hóa, quản lý ngoại hối, chính sách thuế và thành lập doanh nghiệp.
Một số khu thương mại tự do điển hình như tại Trung Quốc, Tam Á được đưa ra làm ví dụ.
- Trung Quốc đã thúc thúc đẩy phát triển các ngành sản xuất giá trị cao, miễn thuế nhập khẩu nguyên, vật liệu vào Khu công nghiệp công nghệ cao Hải Khẩu thuộc Khu thương mại tự do Hải Nam; hàng hóa được gia công trên 30% tại đó còn được miễn thuế khi bán vào nội địa Trung Quốc.
Tam Á của Hải Nam cũng miễn thuế cho khách du lịch nội địa với hạn ngạch mua hàng lên đến 100.000 CNY/năm (khoảng 360 triệu đồng). Khách du lịch nước ngoài tham quan Hải Nam sẽ được kéo dài thời hạn miễn thị thực 15-30 ngày.
Trong giai đoạn đầu thí điểm, Đà Nẵng mong muốn được phân cấp cho UBND thành phố quyết định chủ trương đầu tư các dự án xây dựng kết cấu hạ tầng khu chức năng. Doanh nghiệp được tiếp cận chế độ ưu tiên về thủ tục hải quan. Ban quản lý Khu công nghệ cao và Khu công nghiệp Đà Nẵng thực hiện chức năng quản lý nhà nước về Khu thương mại tự do Đà Nẵng, quản lý theo cơ chế "một cửa, tại chỗ".
Vấn đề phát triển khu thương mại tự do không chỉ kinh tế mà là kiểm soát, quản lý, liên quan đến quốc phòng, an ninh. Vì vậy, Đà Nẵng xác định phát triển khu thương mại tự do sẽ kết hợp hài hòa mô hình kinh tế tương đồng đã có khung pháp luật với thí điểm các chính sách mới. Các chính sách chưa rõ nhưng thông lệ quốc tế đang áp dụng thì thành phố cho áp dụng thí điểm gắn với các điều kiện và thường xuyên kiểm tra, giám sát.
Quốc hội sẽ biểu quyết thông qua dự thảo Nghị quyết sửa đổi chính sách thí điểm đặc thù phát triển TP Đà Nẵng vào ngày 26/6.
