Lao động được nghỉ hưu trước 5-10 tuổi trong trường hợp nào?

Ngày 10/7, BHXH Việt Nam tổ chức giao lưu trực tuyến "Luật BHXH sửa đổi - Những điểm mới có lợi cho người tham gia".

Những vấn đề được nhiều người quan tâm, thắc mắc trong Luật BHXH mới đó là: Điều kiện để người lao động được về hưu trước tuổi; người lao động có được hoán đổi năm đóng thừa BHXH để nghỉ hưu sớm; tỷ lệ hưởng BHXH giữa lao động nam và nữ có khác nhau?

Đại diện BHXH Việt Nam và Bộ LĐ-TB&XH đã giải đáp những vấn đề trên.

Về điều kiện để người lao động về hưu trước tuổi, bà Nguyễn Thị Thúy, Phó Trưởng phòng Hưu trí, Ban thực hiện chính sách BHXH (BHXH Việt Nam) thông tin, theo quy định chung của chế độ hưu trí trong Luật BHXH sửa đổi có hiệu lực 1/7/2025 quy định:

Người lao động có thể nghỉ hưu ở tuổi thấp hơn nhưng không quá 5 tuổi so với tuổi nghỉ hưu trong điều kiện lao động bình thường và có tổng thời gian đóng BHXH bắt buộc từ đủ 15 năm trở lên khi làm nghề/công việc nặng nhọc, độc hại, nguy hiểm hoặc đặc biệt nặng nhọc, độc hại, nguy hiểm thuộc danh mục nghề/công việc nặng nhọc, độc hại, nguy hiểm hoặc đặc biệt nặng nhọc, độc hại, nguy hiểm do Bộ trưởng LĐ-TB&XH ban hành, hoặc làm việc ở vùng có điều kiện kinh tế - xã hội đặc biệt khó khăn bao gồm cả thời gian làm việc ở nơi có phụ cấp khu vực hệ số 0,7 trở lên trước ngày 1/1/2021.

Ngoài ra, còn có đối tượng là người lao động nghỉ hưu có tuổi thấp hơn tối đa 10 tuổi so với tuổi quy định tại Điều 169 của Bộ luật Lao động và có từ đủ 15 năm trở lên làm công việc khai thác than trong hầm lò theo quy định của Chính phủ; người bị nhiễm HIV/AIDS do tai nạn rủi ro nghề nghiệp trong khi thực hiện nhiệm vụ được giao.

Trường hợp người lao động có từ đủ 20 năm đóng BHXH trở lên bị suy giảm khả năng lao động thì điều kiện hưởng lương hưu như sau:

Tuổi thấp hơn tối đa 5 tuổi so với tuổi quy định tại điểm a khoản 1 Điều 64 của Luật này và bị suy giảm khả năng lao động từ 61% đến dưới 81%;

Tuổi thấp hơn tối đa 10 tuổi so với tuổi quy định tại điểm a khoản 1 Điều 64 của Luật này và bị suy giảm khả năng lao động từ 81% trở lên;

Có từ đủ 15 năm trở lên làm nghề, công việc đặc biệt nặng nhọc, độc hại, nguy hiểm thuộc danh mục nghề/công việc đặc biệt nặng nhọc, độc hại, nguy hiểm do Bộ trưởng LĐ-TB&XH ban hành và bị suy giảm khả năng lao động từ 61% trở lên.

Theo đại diện BHXH Việt Nam, việc xác định điều kiện hưởng lương hưu hằng tháng căn cứ vào nhiều điều kiện như: nghề, công việc, địa bàn làm việc, sức khỏe và thời điểm đề nghị hưởng lương hưu hằng tháng của người lao động.

Không được hoán đổi năm đóng dư BHXH

Bên cạnh vấn đề nghỉ hưu trước tuổi, đại diện Bộ LĐ-TB&XH cũng giải đáp vấn đề trong Luật BHXH mới về chính sách không quy định hoán đổi số năm đóng dư BHXH để về hưu trước tuổi.

Theo ông Nguyễn Duy Cường, Phó Vụ trưởng Vụ BHXH (Bộ LĐ-TB&XH), Luật BHXH mới có hiệu lực từ 1/7/2025 quy định, để được hưởng lương hưu, người lao động phải đáp ứng đủ 2 điều kiện là đủ tuổi nghỉ hưu và đủ số năm đóng BHXH theo quy định.

Ông Cường nói rõ, pháp luật về BHXH của Việt Nam và thông lệ của các nước đều không ghi nhận có quy định về việc hoán đổi số năm đóng BHXH để về hưu trước tuổi.

Về tỷ lệ hưởng BHXH của lao động nam và lao động nữ, ông Nguyễn Duy Cường thông tin, theo quy định của Luật BHXH 2024, chỉ bổ sung quy định về tính tỉ lệ hưởng lương hưu đối với lao động nam nghỉ hưu có thời gian đóng BHXH từ đủ 15 năm đến dưới 20 năm để đồng bộ với quy định giảm điều kiện về thời gian đóng BHXH tối thiểu để được hưởng lương hưu từ 20 năm xuống 15 năm. Bởi vì, luật hiện hành không có quy định về tính tỷ lệ hưởng lương hưu trong trường hợp lao động nam có thời gian đóng dưới 20 năm.

Cách tính tỷ lệ hưởng lương hưu cơ bản giữ như hiện hành. Lao động nữ đủ điều kiện hưởng lương hưu thì tỷ lệ hưởng lương hưu sẽ bằng 45% tương ứng với 15 năm đóng BHXH, sau đó cứ mỗi năm đóng thì tính thêm 2%, mức tối đa là 75%. Lao động nam đủ điều kiện hưởng lương hưu có thời gian đóng BHXH từ đủ 20 năm trở lên thì tỷ lệ hưởng lương hưu sẽ bằng 45% tương ứng với 20 năm đóng, sau đó cứ mỗi năm đóng thì tính thêm 2%, mức tối đa là 75%.

>> Lương cơ sở tăng lên 2,34 triệu đồng tác động đến người lao động như thế nào?