Món ăn quê nghèo năm xưa nay thành đặc sản hiếm, giá tới 350.000 đồng/kg vẫn được săn lùng
Cùng với cá rô đồng, cá chạch vốn là loài sống trong bùn đất ở kênh mương, đồng ruộng các miền quê. Từng là món ăn quen thuộc trong bữa cơm nghèo, nay cá chạch đồng đã trở thành đặc sản được nhiều người sành ăn săn tìm.
Loài cá trơn tuột gắn với ký ức ruộng đồng
Vào mùa nước nổi, cá chạch bơi lội khắp ruộng đồng miền Tây, còn khi nước rút, chúng lại lẩn sâu xuống lớp bùn ở ao, bàu hay kênh rạch để trú ngụ, chờ mùa mưa mới.
Chạch đồng thường nhỏ, thân dài khoảng một gang tay, đầu nhọn, toàn thân phủ lớp nhớt dày nên trơn tuột như lươn. Dù có quanh năm, nhưng mùa mưa vẫn là thời điểm cá chạch xuất hiện nhiều và ngon nhất.
Ngày xưa, ở nông thôn, chỉ cần mang chài, vó, lọp hay cần câu ra đồng vài tiếng là có thể bắt được cả rổ cá chạch tươi rói. Trong những bữa cơm quê đạm bạc, món cá chạch nướng củi, kho nghệ, nấu canh chua luôn được xem là “món ngon đưa cơm”, vừa thơm, vừa béo ngậy.
Đặc sản đậm vị dân dã
Ở miền Tây Nam Bộ, cá chạch không chỉ là thực phẩm quen thuộc mà còn là đặc sản vùng sông nước. Món cá chạch kho nghệ vàng óng, thịt săn chắc, thơm nức mũi là món ăn phổ biến trong nhiều gia đình.
Độc đáo hơn cả là cá chạch một nắng chiên giòn chấm nước mắm me – món ăn “đưa cay” trứ danh. Để pha nước chấm chuẩn vị, người dân dùng me chín dầm lấy cơm, hòa cùng nước mắm ngon, thêm đường, bột ngọt và ớt. Hương vị chua cay mặn ngọt hòa quyện khiến món cá chạch thêm đậm đà khó quên.
Ngày nay, khô cá chạch đồng được xem là món đặc sản được nhiều người tìm mua. Cá tươi sau khi cạo sạch nhớt, ngâm nước muối loãng, ướp gia vị và ớt, sẽ được phơi qua ba nắng lớn để thịt cá săn lại, dẻo dai mà không bị cứng.
Khi chiên lên, miếng khô vàng ruộm, thơm dịu, ăn kèm cơm trắng, dưa món hoặc làm mồi nhậu đều “bắt vị”. Hiện khô cá chạch đồng có giá 300.000–350.000 đồng/kg, là món quà quê được nhiều người thành thị ưa chuộng.
Không chỉ ngon miệng, cá chạch còn có giá trị dinh dưỡng và dược tính đáng kể.
Theo Đông y, cá chạch có tác dụng bổ khí huyết, tráng dương, cường lực, thanh nhiệt, đặc biệt tốt cho người cao tuổi, người suy nhược cơ thể.
Theo Tây y, thịt cá chạch chứa nhiều protein, chất béo lành mạnh và axit amin thiết yếu, giúp tăng cường sức đề kháng và hỗ trợ phục hồi thể lực.
Từ chỗ là món ăn gắn liền với bữa cơm nghèo, nay cá chạch đồng đã “lên đời”, xuất hiện trong thực đơn của nhiều quán ăn và nhà hàng đặc sản. Dẫu vậy, hương vị béo ngậy, dân dã và cái cảm giác trơn tuột đặc trưng của cá chạch vẫn là nét riêng không thể trộn lẫn – một phần ký ức quê hương còn đọng lại trong từng bữa cơm Việt.
