Một ngành học đang 'thoi thóp' tại Vương quốc Anh

Các trưởng khoa Vật lý tại nhiều trường đại học ở Vương quốc Anh vừa lên tiếng cảnh báo ngành học này đang rơi vào tình trạng báo động, khi có tới 1/4 số khoa đứng trước nguy cơ phải đóng cửa do khó khăn tài chính. Thông tin được công bố qua một khảo sát ẩn danh do Viện Vật lý (IoP) tiến hành và được The Guardian đăng tải.

Kết quả khảo sát cho thấy 26% trưởng khoa nhận định đơn vị của họ có thể phải đóng cửa trong vòng hai năm tới, trong khi 60% cho rằng số lượng khóa học sẽ buộc phải cắt giảm. Đáng lo ngại hơn, 4/5 khoa Vật lý đã phải cắt giảm nhân sự, một số nơi còn tính tới việc sáp nhập hoặc hợp nhất để tồn tại.

Một trưởng khoa cho biết ngôi trường ông đang công tác hiện thâm hụt tới 30 triệu bảng Anh, toàn bộ hoạt động tuyển dụng bị đóng băng, tinh thần giảng viên suy giảm, nhưng khối lượng công việc vẫn ngày càng nặng nề.

Giáo sư Daniel Thomas, Trưởng khoa Vật lý và Toán học tại Đại học Portsmouth, nhấn mạnh đây là “mối lo ngại lớn” đối với vị thế khoa học của Vương quốc Anh. Ông khẳng định vật lý chính là nền tảng của hầu hết tiến bộ công nghệ hiện nay, từ công nghệ lượng tử, quang tử, vũ trụ, năng lượng xanh, khoa học dữ liệu, công nghiệp quốc phòng đến hạt nhân.

“Nếu thế hệ tiếp theo không được đào tạo đầy đủ, chắc chắn vị thế dẫn đầu toàn cầu của đất nước sẽ bị đe dọa”, ông Thomas nói.

Theo ông, nguyên nhân lớn nhất gây áp lực cho các khoa là giá trị học phí trong nước suy giảm, cộng thêm lượng sinh viên quốc tế giảm mạnh, khiến những đơn vị quy mô nhỏ rơi vào thế khó. Điều này đồng nghĩa việc đào tạo vật lý sẽ tập trung ở một số ít cơ sở, làm mất đi tính phân bố địa lý và cản trở cơ hội tiếp cận giáo dục của các nhóm yếu thế.

Ông Keith Burnett, Chủ tịch IoP và nguyên Trưởng khoa Vật lý tại Đại học Oxford, cảnh báo nước Anh “đang tiến gần tới bờ vực”. Tuy nhiên, ông cho rằng vẫn còn thời gian để ngăn chặn cuộc khủng hoảng này nếu chính phủ có hành động kịp thời.

IoP đề xuất một loạt giải pháp: tăng cường kinh phí cho các phòng thí nghiệm và cơ sở nghiên cứu; xây dựng “hệ thống cảnh báo sớm” cho những khoa có nguy cơ đóng cửa; giảm áp lực trong tuyển sinh quốc tế; đồng thời tiến tới cải cách căn bản cơ chế tài chính giáo dục đại học, giúp các trường có đủ nguồn lực duy trì các ngành học trọng yếu.

Đáp lại, người phát ngôn chính phủ Anh cho biết, nước này đang có kế hoạch tăng chi cho nghiên cứu và đổi mới công, hướng tới 22,5 tỷ bảng mỗi năm vào giai đoạn 2029-2030, tăng 3% so với giai đoạn 2025-2026. Tổng cộng, 86 tỷ bảng sẽ được đầu tư cho nghiên cứu và phát triển công nghệ đến năm 2030, nhằm củng cố vị thế dẫn đầu của các trường đại học Anh trên bản đồ khoa học toàn cầu.

Trong bối cảnh nhiều quốc gia đang chạy đua công nghệ, việc các khoa Vật lý ở Anh suy yếu khiến giới chuyên gia lo ngại nước này sẽ mất dần lợi thế chiến lược trong nhiều lĩnh vực mũi nhọn. Những cảnh báo từ IoP cho thấy nếu không có giải pháp căn cơ, Vương quốc Anh có thể đánh mất một trong những trụ cột khoa học quan trọng nhất, vốn từng giúp quốc gia này duy trì vị thế dẫn đầu trong nhiều thập kỷ.