Nga ‘xẻ thịt’ máy bay Boeing để cứu ngành hàng không giữa vòng vây cấm vận

Nga được cho là đang tháo dỡ nhiều máy bay Boeing để “cứu” phần còn lại trong đội bay dân dụng, khi các lệnh trừng phạt của phương Tây khiến ngành hàng không nước này thiếu nghiêm trọng phụ tùng thay thế.

Theo tờ AeroTime, hãng hàng không quốc gia Aeroflot dự kiến tháo rã 8 chiếc Boeing được chuyển giao từ tập đoàn Volga-Dnepr, theo hợp đồng trị giá 10 tỷ ruble (khoảng 130 triệu USD).

Cụ thể, lô máy bay này gồm 6 chiếc Boeing 737-800BCF của ATRAN và 2 chiếc Boeing 747-400 của AirBridge Cargo, đều là công ty con của Volga-Dnepr. Các máy bay sau khi được tháo rời sẽ phân bổ linh kiện cho hãng giá rẻ Pobeda (đặt trụ sở tại sân bay Vnukovo, Moscow) và hãng Rossiya (tại St. Petersburg) – hai thành viên trong cùng tập đoàn Aeroflot.

Cả ATRAN và AirBridge Cargo đều từng là những hãng vận tải hàng đầu của Nga, nhưng phải dừng hoạt động các dòng Boeing từ năm 2022 khi lệnh trừng phạt có hiệu lực. AirBridge Cargo thậm chí buộc ngừng hoạt động hoàn toàn, trả lại phần lớn đội bay cho bên cho thuê sau khi bị cấm vận hành tại châu Âu, Mỹ và nhiều quốc gia châu Á.

Theo hợp đồng, việc chuyển giao và tháo dỡ số máy bay nói trên sẽ được thực hiện thông qua hợp đồng thuê tài chính, với nguồn vốn rót từ Quỹ Phúc lợi Quốc gia Nga – “tấm đệm tài chính” được tích lũy từ lợi nhuận dầu khí. Tuy nhiên, theo The Moscow Times, các nhà kinh tế cảnh báo quỹ này có thể cạn kiệt vào năm 2026 nếu xu hướng kinh tế hiện nay tiếp diễn.

“Xẻ thịt” để sống sót

Đây có thể là lần đầu tiên trong lịch sử, các hãng hàng không dân dụng Nga phải tháo dỡ máy bay chở hàng để lấy linh kiện cho máy bay chở khách.

Trước chiến sự Nga – Ukraine, Nga có khoảng 1.500–1.800 máy bay do phương Tây sản xuất, phần lớn là Boeing và Airbus.

Tuy nhiên, kể từ khi các lệnh trừng phạt được áp đặt, máy bay Nga bị cấm bay vào không phận nhiều quốc gia, đồng thời bị loại khỏi danh sách đủ điều kiện an toàn bay của Liên minh châu Âu (EU). Bộ Thương mại Mỹ cũng cấm mọi công ty Mỹ cung cấp dịch vụ bảo dưỡng hoặc phụ tùng cho máy bay Boeing do Nga khai thác.

Điều này khiến các hãng như Aeroflot buộc phải áp dụng biện pháp cực đoan: “cannibalization” – tháo rã máy bay để lấy phụ tùng. Cách làm này giúp duy trì hoạt động tạm thời, nhưng về lâu dài có thể khiến nhiều máy bay bị “chết lâm sàng”, giảm khả năng khai thác, tăng chi phí bảo dưỡng và làm tê liệt chuỗi vận hành kỹ thuật.

Một kỹ sư hàng không Nga được trích lời cho biết: “Chúng tôi đang bay bằng những chiếc máy bay sống nhờ bộ phận của những chiếc khác. Đó là cách duy nhất để giữ cho lịch bay không bị gián đoạn”.

Ngành hàng không Nga “vật lộn trong bóng tối”

Trước khi bị trừng phạt, các hãng Nga có thể dễ dàng mua linh kiện chính hãng và được bảo dưỡng trực tiếp từ Boeing hoặc Airbus. Giờ đây, mọi kênh cung ứng chính thức đều bị cắt đứt, khiến các hãng phải tìm phụ tùng qua thị trường chợ đen hoặc “mổ xẻ” máy bay cũ.

Volga-Dnepr – tập đoàn từng là biểu tượng vận tải hàng không Nga trong hơn 35 năm – giờ chỉ còn vận hành máy bay vận tải quân sự Antonov An-124 và Ilyushin Il-76. Hãng con AirBridge Cargo, từng bay khắp châu Âu, châu Á và Bắc Mỹ, đã ngừng hoàn toàn hoạt động từ năm 2022, buộc phải trả lại phần lớn đội bay cho bên cho thuê.

ATRAN vẫn duy trì hoạt động hạn chế, chỉ khai thác Antonov An-12BP, phục vụ các chuyến bay nội địa và khu vực CIS (Cộng đồng các quốc gia độc lập), nhưng đã ngừng khai thác toàn bộ phi đội Boeing từ năm 2022.

Các chuyên gia nhận định, việc Aeroflot tháo dỡ máy bay để duy trì đội bay chỉ là phần nổi của tảng băng chìm trong bức tranh ảm đạm của hàng không Nga. Việc thiếu linh kiện, bảo dưỡng và hỗ trợ kỹ thuật quốc tế đặt an toàn bay trước rủi ro tiềm tàng, trong khi nền kinh tế Nga phải gồng mình chi trả cho các biện pháp duy trì tạm bợ.

“Nga từng bay bằng công nghệ của thế giới, giờ họ buộc phải bay bằng chính những mảnh vụn của mình", một chuyên gia nhận xét chua chát.

Theo Simple Flying