Người bị kết án tử hình có quyền lập di chúc định đoạt tài sản của mình không?
Theo quy định, mọi cá nhân đều có quyền lập di chúc để định đoạt tài sản của mình hoặc để lại tài sản cho người thừa kế theo pháp luật.
Trong hệ thống pháp luật Việt Nam, quyền lập di chúc để định đoạt tài sản là một quyền cơ bản của công dân, được quy định rõ tại Bộ luật Dân sự 2015. Tuy nhiên, liệu một người bị kết án tử hình – hình phạt nghiêm khắc nhất dành cho các tội phạm đặc biệt nghiêm trọng – có được thực hiện quyền này hay không? Đây là câu hỏi pháp lý nhận được nhiều sự quan tâm.
Theo luật sư Nguyễn Ngọc Hùng - Trưởng Văn phòng Luật sư Kết Nối, điều 609 Bộ luật Dân sự 2015 có quy định rõ, mọi cá nhân đều có quyền lập di chúc để định đoạt tài sản của mình hoặc để lại tài sản cho người thừa kế theo pháp luật. Điều 610 của bộ luật này cũng khẳng định sự bình đẳng trong quyền để lại tài sản và quyền hưởng di sản theo di chúc hoặc theo pháp luật. Như vậy, pháp luật dân sự không đặt ra bất kỳ hạn chế nào đối với quyền lập di chúc của một cá nhân, kể cả trong những trường hợp đặc biệt.
Hình phạt tử hình, theo Điều 40 Bộ luật Hình sự 2015 (sửa đổi, bổ sung 2017), là hình phạt đặc biệt chỉ áp dụng cho các tội phạm đặc biệt nghiêm trọng, như xâm phạm an ninh quốc gia, giết người, buôn bán ma túy, tham nhũng, hoặc một số tội danh nghiêm trọng khác. Người bị kết án tử hình phải chịu trách nhiệm pháp lý cho hành vi của mình, bao gồm các hình phạt bổ sung như phạt tiền hoặc bồi thường thiệt hại dân sự. Tuy nhiên, phần tài sản còn lại sau khi thực hiện các nghĩa vụ này vẫn thuộc quyền sở hữu của họ.
Quan trọng hơn, Bộ luật Hình sự không có quy định nào cấm hoặc can thiệp vào quyền lập di chúc của người bị kết án tử hình. Do đó, tử tù vẫn có quyền lập di chúc để định đoạt tài sản của mình, trừ trường hợp có quyết định cụ thể từ cơ quan có thẩm quyền hạn chế quyền này trong quá trình thi hành án.
Việc lập di chúc của người bị kết án tử hình phải tuân thủ các quy định về hình thức theo Bộ luật Dân sự. Cụ thể, di chúc có thể được lập bằng văn bản, bằng lời nói (di chúc miệng) hoặc dưới các hình thức khác phù hợp với quy định pháp luật. Trong bối cảnh đặc thù của một tử tù, việc đảm bảo tính hợp pháp và ý nguyện cuối cùng của họ cần được thực hiện theo đúng trình tự pháp lý.
Dựa trên các quy định của pháp luật hiện hành, người bị kết án tử hình vẫn có đầy đủ quyền lập di chúc để định đoạt tài sản của mình, trừ khi có quy định hoặc quyết định pháp lý đặc biệt hạn chế quyền này. Quyền lập di chúc không chỉ thể hiện sự tôn trọng quyền sở hữu tài sản của cá nhân mà còn đảm bảo sự bình đẳng trước pháp luật, ngay cả trong những trường hợp đặc biệt nhất.
