Nhà đầu tư mất hơn 97.000 tỷ đồng vì cổ phiếu Trung Quốc, chuyện gì đây?
FBI cho biết hồi tháng trước, số lượng khiếu nại từ nạn nhân liên quan đến lừa đảo thổi giá cổ phiếu đã tăng tới 300% so với cùng kỳ năm ngoái.
Thổi giá rồi bán tháo
Trong tháng 7/2025, nhiều nhà đầu tư đã mất hàng tỷ USD khi rót tiền vào một số cổ phiếu Trung Quốc niêm yết tại Mỹ có quy mô nhỏ. Chúng đã lao dốc đáng kể ngay sau khi được quảng bá rầm rộ trên mạng xã hội.
Bảy cổ phiếu vốn hóa nhỏ niêm yết trên Nasdaq, bao gồm Concorde International, Ostin Technology, Top KingWin, Skyline Builders, Everbright Digital, Park Ha Biological Technology và Pheton Holdings, đều đã giảm hơn 80% chỉ trong vài phiên giao dịch gần đây.
Theo dữ liệu do InvestorLink tổng hợp, mức giảm này đã xóa sổ tổng cộng 3,7 tỷ USD vốn hóa thị trường (hơn 97.000 tỷ đồng). Tất cả bảy cổ phiếu này đều tăng mạnh vào thời điểm được quảng bá mạnh mẽ trên các nhóm WhatsApp và mạng xã hội.
Các nhà phân tích và giới đầu tư cho rằng biến động này mang nhiều dấu hiệu của “pump and dump” (thổi giá rồi bán tháo). Dẫu vậy, hiện tại, không có bằng chứng nào cho thấy các công ty nêu trên liên quan trực tiếp đến diễn biến bất thường.
“Pump and dump” thực tế đã có từ lâu tại thị trường Mỹ, tuy nhiên, gần đây nó lại trở thành vấn đề lớn. Trong giai đoạn thị trường tăng trưởng mạnh 2020–2021, hàng chục công ty Trung Quốc thua lỗ từng tăng vọt giá trị rồi lao dốc ngay sau khi niêm yết.
FBI cho biết hồi tháng trước, số lượng khiếu nại từ nạn nhân liên quan đến lừa đảo thổi giá cổ phiếu đã tăng tới 300% so với cùng kỳ năm ngoái. Cơ quan này nhấn mạnh nhiều nhà đầu tư đang bị "để ý" qua mạng xã hội bởi những kẻ giả danh “công ty môi giới uy tín hoặc nhà phân tích cổ phiếu nổi tiếng”.
Nhiều vụ lừa đảo có liên quan đến làn sóng IPO của các công ty Trung Quốc tại Mỹ năm 2024. Xu hướng vẫn tiếp tục trong năm nay khi doanh nghiệp Trung Quốc và Hồng Kông (Trung Quốc) chiếm ưu thế trên thị trường IPO vốn hóa nhỏ của Mỹ.
Nạn nhân có ở khắp mọi nơi
Theo thống kê, nạn nhân của những vụ này có ở khắp mọi nơi, từ nhà đầu tư mới cho đến một cựu nhà ngoại giao, theo thông tin do Financial Times cung cấp.
Điển hình, Tia Castagno, người điều hành một công ty huấn luyện lãnh đạo tại London, đã được thêm vào một nhóm WhatsApp sau khi bà nhấp vào quảng cáo trên Facebook. Sau đó, bà mất toàn bộ tiền tiết kiệm khi bị khuyến khích đầu tư vào Ostin Technology từ một công ty đầu tư Mỹ trông hợp pháp. “Tôi thấy trống rỗng và xấu hổ. Tôi cứ tự trách bản thân”, bà kể.
Chưa hết, Ryan Sweetnam, luật sư tại hãng Cel Solicitors (Anh), cho biết: "Trong vài tháng qua, có hơn một trăm khách hàng của tôi bị dính vào các vụ thổi giá cổ phiếu penny Trung Quốc".
Một nhà đầu tư cá nhân tại châu Âu, yêu cầu giấu tên, cho biết đã mất hàng triệu USD khi mua cổ phiếu Pheton. Người này bị dụ vào một nhóm WhatsApp sau khi nhấp vào quảng cáo trên Facebook có gắn tên một bình luận viên truyền hình Mỹ nổi tiếng.
“Họ còn hỏi tôi có phải bot AI không…thật là một chiêu trò tinh vi. Trông nó như một hoạt động hợp pháp. Tôi rất sốc khi cổ phiếu bị bán tháo”, ông nói.
Hay Noushin Mirshokraei, điều hành một công ty thực phẩm – đồ uống tại Ý, cho biết bà mất 70.000 USD sau khi tin lời trong nhóm WhatsApp rằng Ostin sắp ký hợp tác với một tập đoàn Mỹ lớn.
“Tất cả thông tin trong nhóm đều do các tài khoản giả tung ra. Người thật duy nhất chính là những nạn nhân bị thao túng như tôi”, bà chia sẻ.
Cảnh báo nhưng chưa được chú ý
Trong bảy tháng qua, hàng tuần, Matthew Michel, Giám đốc điều hành InvestorLink, đều gửi email cảnh báo đến nhiều bên, trong đó có Financial Times. Ông cập nhật thông tin về những hoạt động bất thường trên mạng xã hội xoay quanh các cổ phiếu vốn hóa nhỏ niêm yết tại Mỹ.
Một công ty giao dịch lớn tại Phố Wall, cũng sử dụng nền tảng của InvestorLink, cho biết đã nhiều lần cảnh báo SEC và Nasdaq về khả năng thao túng cổ phiếu ở một số doanh nghiệp. Tuy nhiên, cả Nasdaq lẫn SEC đều từ chối bình luận.
InvestorLink đã cảnh báo về Pheton từ đầu tháng 7, gần ba tuần trước khi cổ phiếu công ty này giảm 95% chỉ trong một phiên giao dịch. Với Ostin, hoạt động bất thường đã được phát hiện từ ngày 9/6, hai tuần trước khi mã này giảm 94% trong một ngày.
Một trường hợp điển hình khác là Regencell Bioscience, công ty thảo dược Trung Quốc lỗ ròng 4,4 triệu USD năm 2024. Tuy nhiên, đến ngày 17/6, cổ phiếu công ty đã tăng gần 60.000% trong năm, đưa vốn hóa lên tới 38 tỷ USD. Con số này cao hơn cả Jefferies và Walgreens cộng lại.
Tuy nhiên, sau đó mã này đã giảm 83%. Không có bằng chứng cho thấy Regencell liên quan đến biến động giá. Công ty không phản hồi đề nghị bình luận.
Người phát ngôn Meta cho biết: “Chúng tôi không muốn loại nội dung này tồn tại trên nền tảng và đang tiếp tục đầu tư công nghệ để xử lý mạnh tay các hành vi lừa đảo; cung cấp cảnh báo và công cụ bảo vệ người dùng; đồng thời hợp tác với ngân hàng, Chính phủ và cơ quan thực thi pháp luật để ngăn chặn tội phạm”.
Tham khảo FT
