Nhà máy thủy điện cổ xưa nhất Việt Nam: Giống biệt thự nghỉ dưỡng với tuổi đời 80 năm

Nhà máy thủy điện Ankroet nằm giữa thung lũng Đan Kia - Suối Vàng, nay thuộc địa phận phường Lang Biang, tỉnh Lâm Đồng. Đây là công trình vừa mang giá trị lịch sử đặc biệt, vừa gợi mở tiềm năng du lịch độc đáo địa phương.

Nhà máy thủy điện Ankroet là công trình thủy điện đầu tiên tại Việt Nam và cả Đông Dương. Công trình được người Pháp khởi công năm 1942, hoàn thành và phát điện lần đầu vào giai đoạn 1945 - 1946, nhằm phục vụ nhu cầu điện cho Đà Lạt, nơi từng được định hướng trở thành "thủ phủ" Đông Dương.

Ban đầu, nhà máy có công suất 600kW với 2 tổ máy do Mỹ sản xuất, quy mô nhỏ nếu so với các thủy điện hiện nay nhưng đủ đáp ứng nhu cầu cấp điện cho khu biệt thự và cơ sở hạ tầng của thành phố lúc bấy giờ. Hệ thống công trình thủy điện Ankroet gồm đập tràn dài 97m, cao 10m, hồ chứa dung tích 1,3 triệu m3, đường hầm xuyên núi dài 536m, giếng áp thủy cao 44m cùng đường ống thép dẫn nước dài 182m. Việc ngăn dòng xây đập cũng đã tạo nên hồ Suối Vàng, nay trở thành một thắng cảnh nổi tiếng của Lâm Đồng.

Nhìn từ ngoài, thủy điện Ankroet trông giống như một biệt thự nghỉ dưỡng. Kiến trúc công trình mang đậm phong cách Pháp đầu thế kỷ 20, kết hợp với mái ngói đỏ dốc cao gợi hình ảnh nhà rông Tây Nguyên. Công trình xây bằng đá chẻ, liên kết bằng mạch vữa, xung quanh là rừng thông, tạo nên dáng vẻ vừa kiên cố nhưng cũng vừa nên thơ.

thủy điện Ankroet còn đặc biệt hơn nữa khi có cảnh quan nên thơ như trong những cuốn cổ tích. Nhà máy thủy điện này trông giống một biệt thự nghỉ dưỡng hơn.

Trải qua nhiều thăng trầm, Ankroet liên tục được nâng cấp để đáp ứng nhu cầu điện ngày càng lớn. Năm 1960, người Nhật hỗ trợ nâng công suất lên 3.100kW để phục vụ quá trình xây dựng thủy điện Đa Nhim. Đến năm 2004, Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) hiện đại hóa toàn diện, thay thế các tổ máy cũ bằng thiết bị công suất 4.400kW, đưa sản lượng điện bình quân lên gần 22 triệu kWh/năm, hòa lưới điện quốc gia. Nhân dịp kỷ niệm 70 năm hoạt động (1945-2015), hệ thống điều khiển nhà máy cũng được chuyển đổi từ bán tự động sang tự động hóa, nâng cao độ an toàn và hiệu quả vận hành.

Ngoài vai trò trong ngành điện, thủy điện Ankroet còn là "chứng nhân" lịch sử, được Trung tâm sách kỷ lục Việt Nam công nhận là nhà máy thủy điện đầu tiên của cả nước vào năm 2004. Mặc dù chưa chính thức khai thác du lịch, mỗi năm nơi đây vẫn đón hàng nghìn lượt khách tìm đến tham quan, chiêm ngưỡng vẻ đẹp kiến trúc, tìm hiểu câu chuyện gần 80 năm tuổi và tận hưởng cảnh quan suối thác, rừng thông quanh hồ Suối Vàng. Nhiều du khách xem đây là một điểm đến "ẩn mình" đầy thú vị, vừa lưu giữ ký ức lịch sử, vừa hòa quyện với thiên nhiên trong lành của cao nguyên Lâm Đồng.