Quốc gia châu Á lung lay vì đòn thuế 50%: Đơn hàng bị hủy hàng loạt, 23.000 công nhân đứng trước nguy cơ mất việc

Cú sốc 50%

Tập đoàn giày lớn nhất Ấn Độ Farida Group đã chuẩn bị sẵn 60ha đất tại bang Tamil Nadu để xây dựng cơ sở xuất khẩu mới. Nhưng kế hoạch lập tức khựng lại khi Tổng thống Mỹ Donald Trump tuyên bố tăng gấp đôi thuế nhập khẩu hàng hóa từ Ấn Độ lên 50%.

Với Farida – nhà cung ứng cho Cole Haan và Clarks, trong đó thị trường Mỹ chiếm khoảng 60% doanh thu – tác động diễn ra ngay tức thì. Các đơn hàng mới dừng hẳn, trong khi dự án trị giá 114 triệu USD bị đóng băng.

"Thuế 25% còn có thể xoay xở, giảm giá, đàm phán với khách để cân đối lợi nhuận. Nhưng ở mức 50% thì không thể làm gì", Chủ tịch Rafeeque Ahmed nói.

Mối đe dọa thuế quan còn mang tính sống còn đối với Farida Group khi 23.000 lao động, hơn một nửa làm hàng cho Mỹ, đang đứng trước nguy cơ mất việc.

“Thật khó để ra quyết định kinh doanh giữa tình trạng bất định thế này. Tôi phải cho công nhân về ư? Họ đã gắn bó nhiều năm, có tay nghề, tôi không thể dễ dàng cho họ nghỉ. Người lao động sẽ là những người chịu thiệt hại lớn nhất”, Ahmed nhấn mạnh.

Không chỉ Farida, động thái của ông Trump có thể khiến Ấn Độ trở thành quốc gia chịu mức thuế cao nhất châu Á, đe dọa mục tiêu công nghiệp hóa mà Thủ tướng Narendra Modi theo đuổi suốt một thập kỷ để cạnh tranh với Trung Quốc.

Chiến dịch “Make in India” đặt mục tiêu nâng tỷ trọng sản xuất lên 25% GDP, nhưng năm ngoái mới đạt 13% - thấp hơn mức 16% của năm 2015 (theo Ngân hàng Thế giới).

Thành quả mong manh

Những năm gần đây, Ấn Độ đã có bước tiến khi Apple mở rộng lắp ráp iPhone, đưa nước này thành nhà sản xuất smartphone lớn thứ 2 thế giới sau Trung Quốc; dược phẩm và công nghệ xanh cũng tăng trưởng. Mỹ hiện là thị trường xuất khẩu lớn nhất và là một trong những nguồn đầu tư trực tiếp hàng đầu của Ấn Độ, nhờ chiến lược “China Plus One” dịch chuyển chuỗi cung ứng.

Tuy nhiên, thành quả này đang bị đe dọa. Thuế mới chưa áp lên smartphone và dược phẩm, nhưng phần còn lại trong kim ngạch 87 tỷ USD xuất khẩu sang Mỹ của Ấn Độ đang bị đặt vào thế rủi ro.

“Hãy quên ‘China Plus One’ đi, giờ các công ty đang tính đến ‘India Plus One’. Họ đang chuẩn bị rời Ấn Độ”, Ahmed nói.

Theo ông Trump, quyết định áp thuế cao nhằm trừng phạt việc Ấn Độ mua dầu giá rẻ từ Nga, cho rằng điều này gián tiếp tài trợ cho cuộc chiến của Tổng thống Vladimir Putin ở Ukraine. Dù Trung Quốc mới là khách hàng lớn nhất của dầu Nga, Ấn Độ lại là nền kinh tế lớn duy nhất bị áp loại “thuế thứ cấp” này.

Rủi ro tăng trưởng và sức ép từ Trung Quốc

Giới phân tích ước tính, nếu thuế 50% được duy trì, xuất khẩu sang Mỹ của Ấn Độ có thể giảm 60%, kéo tụt gần 1% GDP. Nếu áp thêm lên dược phẩm và điện tử, mức giảm có thể lên tới 80%.

Không chỉ kinh tế, đây còn là vấn đề chính trị. “Thủ tướng Modi sẽ gặp khó khi Ấn Độ chịu mức thuế toàn diện cao hơn cả Trung Quốc”, Alexander Slater, Giám đốc phụ trách thị trường Ấn Độ tại Capstone, nhận xét.

Thêm vào đó, Trung Quốc cũng đang gia tăng sức ép, hạn chế chuyển giao công nghệ và xuất khẩu thiết bị sang Ấn Độ và Đông Nam Á nhằm ngăn dịch chuyển sản xuất. Hạn chế xuất khẩu đất hiếm của Bắc Kinh đã tác động tới ngành ô tô Ấn Độ từ đầu năm.

Mặt khác, thuế của ông Trump lại mở ra cơ hội cải thiện quan hệ Ấn – Trung: hai nước có thể nối lại đường bay trực tiếp ngay tháng tới, Trung Quốc nới lỏng hạn chế xuất khẩu urê và đang bàn việc khôi phục thương mại biên giới sau hơn 5 năm.

Doanh nghiệp loay hoay giữ khách

Trên các dây chuyền sản xuất, áp lực từ mức thuế mới trở nên rõ rệt hơn. Ajay Sahai, Giám đốc Liên đoàn các tổ chức xuất khẩu Ấn Độ, dự báo nhu cầu có thể giảm 20% trong ngắn hạn – đúng thời điểm các đơn hàng cho mùa hè 2026 đang được chốt, nhưng khách hàng do dự vì thuế quá cao.

“Tôi nhận 80-90 cuộc gọi mỗi ngày từ các nhà xuất khẩu tìm giải pháp. Thật khó để kinh doanh trong môi trường thuế quan như vậy”, ông cho hay.

Thậm chí, một số nhà máy buộc phải giảm giá sâu để giữ khách. “Cách duy nhất để giữ chân người mua là giảm giá mạnh”, Giám đốc Sudhir Sekhri của Trend Setters Group – công ty may mặc có 65% doanh thu từ mùa xuân và hè – chia sẻ.

Ở Mumbai, Sharad Kumar Saraf, Giám đốc Technocraft Group (sản xuất giàn giáo, dệt may…) đang tính toán cắt giảm chi phí, khi 1/3 doanh số của công ty được xuất sang Mỹ.

“Việc áp thêm thuế quan là không hợp lý và sẽ ảnh hưởng nặng nề đến thương mại của chúng tôi”, ông nói.

Dù vậy, các chuyên gia cho rằng vẫn còn hy vọng hạ nhiệt căng thẳng. Quan chức 2 nước đang đàm phán thương mại, hướng tới ký thỏa thuận song phương đầu tiên vào mùa thu này để giảm thuế. Tuần này, ông Trump sẽ gặp Tổng thống Putin tại Alaska bàn về Ukraine – nếu có đột phá, khả năng Mỹ bỏ thuế dầu có thể tăng.

Nhưng thời gian không đứng về phía Ấn Độ. Càng kéo dài bất định, càng nhiều doanh nghiệp tính chuyện rời đi. “Thị phần của Ấn Độ ở nhiều mặt hàng còn nhỏ, các thương hiệu Mỹ có thể chuyển chuỗi cung ứng rất nhanh”, P. Senthilkumar, đối tác tại Vector Consulting Group, cảnh báo.