Sân bay lớn nhất Việt Nam trị giá 16 tỷ USD có nguy cơ không thể về đích đúng hạn, do đâu?

Chính phủ vừa gửi tới Quốc hội báo cáo về tình hình triển khai dự án Cảng hàng không quốc tế Long Thành, trong đó nhấn mạnh tiến độ hoàn thành của dự án không đáp ứng yêu cầu theo Nghị quyết số 94/2015/QH13.

Theo nghị quyết, dự án phải hoàn thành và đưa vào khai thác chậm nhất vào năm 2025, nhưng đến nay tiến độ này không đạt được do nhiều yếu tố khách quan và chủ quan.

Dự án Cảng hàng không quốc tế Long Thành có tổng mức đầu tư khoảng 336.630 tỷ đồng (tương đương 16 tỷ USD. Với công suất thiết kế phục vụ cho 100 triệu lượt hành khách và 25 triệu tấn hàng hóa mỗi năm, sau khi hoàn thành xây dựng, Cảng Hàng không quốc tế Long Thành sẽ là sân bay lớn nhất cả nước.

Trong giai đoạn 1, dự án bao gồm việc đầu tư xây dựng một đường cất hạ cánh, một nhà ga hành khách và các hạng mục phụ trợ đồng bộ. Khi hoàn thành, cảng sẽ có khả năng tiếp nhận 25 triệu hành khách mỗi năm, cùng 1,2 triệu tấn hàng hóa hàng năm.

Mục tiêu đặt ra ban đầu là hoàn thành và đưa vào khai thác chậm nhất năm 2025. Tuy nhiên, theo Bộ trưởng Bộ Giao thông Vận tải (GTVT) Nguyễn Văn Thắng, người thừa ủy quyền ký báo cáo gửi Quốc hội, dự án đang gặp phải nhiều thách thức lớn. Đặc biệt, gói thầu xây dựng nhà ga hành khách (gói thầu 5.10) là một trong những hạng mục quan trọng, có quy mô hơn 35.000 tỷ đồng. Đây là gói thầu mang tính chất kỹ thuật phức tạp, với thời gian thi công dự kiến trong 33 tháng, gây ra áp lực rất lớn về tiến độ khi tổ chức đấu thầu.

Dự án sân bay Long Thành dự kiến đưa vào hoạt động trong năm 2025

>> Thủ tướng yêu cầu đẩy nhanh tiến độ dự án sân bay Long Thành

Quá trình đấu thầu cũng gặp nhiều khó khăn. Theo quy định của pháp luật, đấu thầu là một quá trình cạnh tranh nhằm đảm bảo tính công khai, minh bạch và chọn được nhà thầu có đủ năng lực. Tuy nhiên, Chính phủ cho biết, dù đã chỉ đạo quyết liệt, kết quả đấu thầu lần 1 không thành công. Chính phủ đã yêu cầu rà soát toàn bộ quy trình đấu thầu lần 1, đánh giá các nguyên nhân chủ quan, khách quan và đưa ra các giải pháp khả thi. Chính phủ nhấn mạnh rằng, không thể đánh đổi chất lượng lấy tiến độ.

Sau khi phối hợp với các bộ liên quan, chủ đầu tư Tổng Công ty Cảng hàng không Việt Nam (ACV) đã hoàn thiện hồ sơ mời thầu lần 2. Hồ sơ này đã thu hút được sự quan tâm của các nhà thầu quốc tế và trong nước có đủ năng lực và kinh nghiệm.

Đến ngày 23/8/2023, ACV đã báo cáo Thủ tướng về việc hoàn thành công tác lựa chọn nhà thầu cho gói thầu 5.10. Ngày 31/8/2023, ACV đã tổ chức lễ khởi công gói thầu thi công xây dựng và lắp đặt thiết bị nhà ga hành khách. Theo hợp đồng, nhà ga sẽ hoàn thành vào tháng 11/2026.

Ngoài gói thầu 5.10, các gói thầu khác của dự án cũng đang được triển khai. Tuy nhiên, việc triển khai đồng loạt các gói thầu tiềm ẩn nguy cơ xung đột trong quá trình thi công. Để giảm thiểu rủi ro, ACV đã phân kỳ triển khai các gói thầu nhằm đảm bảo tiến độ đồng bộ giữa các hạng mục khác của dự án. Kế hoạch điều chỉnh lựa chọn nhà thầu cho một số gói thầu cũng đã được thực hiện để đảm bảo các hạng mục hoàn thành và khai thác đồng bộ với nhà ga hành khách. Mục tiêu là hoàn thành trước ngày 31/8/2026, rút ngắn 3 tháng so với kế hoạch ban đầu.

Dự án thành phần 4, liên quan đến việc lựa chọn nhà đầu tư, cũng đang chậm tiến độ. Nguyên nhân là do đây là lần đầu tiên tổ chức lựa chọn nhà đầu tư trong lĩnh vực hàng không, cùng với các yếu tố khách quan và chủ quan khác. Để đảm bảo lựa chọn được nhà đầu tư tốt nhất, Chính phủ đã yêu cầu Bộ GTVT xây dựng hồ sơ mời thầu với các tiêu chí khắt khe, đặc biệt ưu tiên nhà đầu tư có kinh nghiệm quốc tế và trong nước, có tiềm lực và đã tham gia đầu tư vào các sân bay hàng đầu thế giới.

Chính phủ cũng đã chỉ đạo các bộ, ngành liên quan phối hợp với Cục Hàng không Việt Nam trong quá trình lựa chọn nhà đầu tư cho dự án thành phần 4. Mục tiêu là chọn được nhà đầu tư phù hợp, sớm triển khai dự án đáp ứng tiến độ đề ra.

Trước tình hình chậm tiến độ, Chính phủ đã chỉ đạo các bộ, ngành liên quan và các chủ đầu tư nghiêm túc kiểm điểm, xác định rõ nguyên nhân và trách nhiệm. Chính phủ cũng yêu cầu ACV nghiên cứu phương án khai thác tổng thể, lập dự án điều chỉnh chủ trương đầu tư nhằm giảm thiểu rủi ro tiềm ẩn và đảm bảo hiệu quả khai thác trong tương lai, đặc biệt là vấn đề bụi trên công trường.

Chính phủ cho biết việc điều chỉnh thời gian hoàn thành dự án là cần thiết, đồng thời đề xuất điều chỉnh một số nội dung trong Nghị quyết số 94/2015/QH13 của Quốc hội. Để triển khai điều chỉnh này, Bộ GTVT đã có văn bản gửi Tổng Thư ký Quốc hội đề nghị bổ sung nội dung “điều chỉnh chủ trương đầu tư Dự án Cảng hàng không quốc tế Long Thành tại Nghị quyết số 94/2015/QH13” vào chương trình Kỳ họp thứ 8 của Quốc hội khóa XV. Quốc hội sẽ xem xét và quyết định các điều chỉnh theo thẩm quyền.

>> Chính thức 'chốt' nhà thầu trúng gói thầu 6.200 tỷ đồng tại Sân bay Long Thành