Shutdown Mỹ: 'Cơn ác mộng' đe doạ kinh tế toàn cầu

Chính phủ liên bang Mỹ đang đứng trước nguy cơ đóng cửa từ nửa đêm nay (30/9), nếu Quốc hội không đạt được thỏa thuận về dự luật tài trợ mới trước ngày 1/10. Đây là kết quả của cuộc tranh cãi gay gắt giữa hai đảng Cộng hòa và Dân chủ về mức chi tiêu liên bang, với các bên cáo buộc lẫn nhau về việc ưu tiên ngân sách. Nếu xảy ra, hàng trăm nghìn nhân viên chính phủ sẽ bị nghỉ phép không lương, và nhiều dịch vụ thiết yếu như an ninh biên giới, kiểm soát không lưu hay hỗ trợ thất nghiệp có thể bị gián đoạn tạm thời.

Nếu chính phủ Mỹ chính thức đóng cửa từ nửa đêm nay, nền kinh tế toàn cầu có thể đối mặt với "cơn địa chấn" lan tỏa: thị trường chứng khoán quốc tế lao dốc, dữ liệu kinh tế bị "bí mật hóa" khiến Fed lạc lối, và ngành du lịch mất tới 1 tỷ USD mỗi tuần do gián đoạn hàng không cùng đóng cửa công viên quốc gia. Dù các shutdown trước đây thường chỉ gây thiệt hại cục bộ, lần này – giữa bối cảnh kinh tế suy yếu – có thể đẩy biến động toàn cầu lên mức báo động. Chỉ trong vòng vài giờ, các chỉ số chứng khoán châu Á và châu Âu đã "phản ứng dây chuyền" với nguy cơ shutdown, khi nhà đầu tư lo ngại về sự gián đoạn dữ liệu kinh tế Mỹ – nguồn thông tin then chốt cho quyết định lãi suất toàn cầu. Theo các chuyên gia, một shutdown kéo dài có thể làm GDP Mỹ giảm 0,4% trong quý đầu tiên, lan sang các nền kinh tế phụ thuộc như châu Âu và châu Á qua chuỗi cung ứng và thương mại. Hơn nữa, việc hoãn công bố báo cáo việc làm, lạm phát và thất nghiệp sẽ khiến Cục Dự trữ Liên bang (Fed) "bay mù" tại cuộc họp tháng 10, đẩy lãi suất toàn cầu vào vòng xoáy bất định.

Tác động trực tiếp đến kinh tế Mỹ và "hiệu ứng domino" toàn cầu

Shutdown không phải là "kẻ lạ mặt" – Mỹ đã trải qua 21 lần từ năm 1976, với chi phí tích lũy lên đến 150 tỷ USD. Nhưng lần này, giữa lạm phát dai dẳng và tăng trưởng chậm, tác động có thể nhân lên gấp bội. Theo phân tích từ CNBC, shutdown thường chỉ gây thiệt hại nhỏ (khoảng 3 tỷ USD trong 35 ngày năm 2018-2019), nhưng năm nay có thể khác do nhà đầu tư đang "cảnh giác cao độ" với rủi ro suy thoái. Dữ liệu kinh tế bị hoãn sẽ làm gián đoạn phân tích toàn cầu, ảnh hưởng đến các ngân hàng trung ương như ECB hay Ngân hàng Nhật Bản, vốn dựa vào số liệu Mỹ để điều chỉnh chính sách.

Ngành du lịch – "cầu nối" kinh tế quốc tế – chịu thiệt hại nặng nề nhất. Theo Hiệp hội Du lịch Mỹ (U.S. Travel Association), mỗi tuần shutdown có thể "nuốt chửng" 1 tỷ USD doanh thu từ hàng không, đường sắt và du lịch quốc tế, với các sân bay Mỹ ùn tắc do thiếu nhân viên an ninh và kiểm soát không lưu. Hàng triệu du khách châu Âu, châu Á đổ về Mỹ hàng năm sẽ phải hủy kế hoạch, dẫn đến mất mát lan tỏa: khách sạn Ý, hãng bay Singapore hay tour châu Á-Thái Bình Dương đều "đỏ rực" doanh thu. Công viên quốc gia đóng cửa cũng "đánh úp" ngành du lịch sinh thái, một trụ cột của kinh tế xanh toàn cầu.

Trên thị trường tài chính, "hiệu ứng dây chuyền" rõ nét nhất. Chỉ số S&P 500 đã giảm 0,2% hôm thứ Ba, kéo theo Nasdaq và Dow lao dốc, trong khi các thị trường châu Á (như Nikkei và Hang Seng) dự báo "rúng động" khi mở cửa sáng nay. Chuyên gia từ Investing.com cảnh báo: Shutdown 2018-2019 đã khiến S&P 500 "bay hơi" hàng nghìn điểm, và lần này, với định giá cổ phiếu cao, biến động có thể lan sang thị trường mới nổi ở Brazil hay Ấn Độ qua dòng vốn rút lui. Tiền tệ toàn cầu cũng "lung lay": đồng USD yếu đi có thể đẩy giá dầu và hàng hóa tăng vọt, ảnh hưởng lớn đến các nước xuất khẩu.