Sở hữu 'kho báu' lớn nhất thế giới đặc biệt quan trọng với ngành xe điện, nền kinh tế lớn nhất Đông Nam Á mắc kẹt giữa 2 siêu cường
Indonesia chiếm hơn 55% sản lượng quặng niken toàn cầu, đang đối mặt với những thách thức lớn khi Mỹ và EU áp thuế quan đối với xe điện Trung Quốc.
Indonesia, quốc gia sản xuất quặng niken lớn nhất thế giới, đang đối mặt với những thách thức mới trong tham vọng trở thành trung tâm sản xuất pin xe điện toàn cầu. Căng thẳng thương mại leo thang giữa Trung Quốc và phương Tây đang đe dọa đến sự phát triển của ngành công nghiệp này, đặc biệt là tại các trung tâm khai thác như hòn đảo Obi ở tỉnh Bắc Maluku, Indonesia.
Chỉ trong vài năm qua, phía Tây đảo Obi đã thay đổi đến mức khó nhận ra. Từ một hòn đảo hẻo lánh, chủ yếu là nơi sinh sống của ngư dân và nông dân, Obi nay trở thành tâm điểm của một trong những dự án khai thác niken lớn nhất Indonesia – một mắt xích quan trọng trong tham vọng của nước này để dẫn đầu ngành sản xuất pin xe điện toàn cầu.
Dự án do công ty Trimegah Bangun Persada, hay còn gọi là Harita Nickel, điều hành, hiện tuyển dụng 30.000 lao động, so với chỉ 300 người vào năm 2019, và dự kiến con số này sẽ tăng lên 40.000 vào cuối năm tới.
Tuy nhiên, sự phát triển này đang phải đối mặt với những thách thức mới. Roy Arman Arfandy, Tổng giám đốc Harita, bày tỏ lo ngại về tác động tiềm tàng của việc Mỹ và Liên minh châu Âu tăng thuế đối với xe điện Trung Quốc. Ông nói: "Cho đến nay vẫn chưa có tác động trực tiếp, nhưng căng thẳng địa chính trị sẽ ảnh hưởng đến tăng trưởng doanh số xe điện. Nếu tốc độ tăng trưởng của xe điện chậm lại, nhu cầu về pin cũng sẽ giảm."
Bà Febriany Eddy, Chủ tịch kiêm CEO của tập đoàn Vale Indonesia, chi nhánh địa phương của tập đoàn khai khoáng Vale, cũng chia sẻ mối quan ngại tương tự. Bà cho biết mức thuế tăng "chắc chắn sẽ có tác động đáng kể" đến các dự án HPAL (High Pressure Acid Leaching) của công ty tại Indonesia.
Công ty Vale hiện đang chuẩn bị xây dựng hai lò luyện HPAL trên đảo Sulawesi với nhà sản xuất vật liệu pin Trung Quốc Zhejiang Huayou Cobalt, với tổng mức đầu tư dự kiến hơn 6 tỷ USD.
Niken là thành phần chính trong pin xe điện, và Indonesia chiếm 55% sản lượng toàn cầu vào năm ngoái. Công nghệ HPAL cho phép chế biến quặng niken cấp thấp của Indonesia thành nguyên liệu đầu vào cho pin, được coi là giải pháp cho tình trạng thiếu niken loại 1 trên toàn cầu dành cho pin. Hiện có 5 lò luyện HPAL đang hoạt động trong nước, với ba lò đang được xây dựng và 19 lò khác đang trong các giai đoạn lập kế hoạch khác nhau.
Tuy nhiên, công nghệ HPAL gần như vẫn độc quyền thuộc về các công ty Trung Quốc, khiến họ trở thành cổ đông lớn nhất của hầu hết các nhà máy luyện kim đang hoạt động và đang được xây dựng tại Indonesia. Điều này đặt ra một trở ngại cho tham vọng của Jakarta trong việc cung cấp và thu hút đầu tư từ các nhà sản xuất xe điện ở phương Tây.
Đạo luật Giảm lạm phát của Mỹ, có hiệu lực vào năm 2025, coi Trung Quốc là "thực thể nước ngoài đáng quan tâm" (FEOC), loại trừ Trung Quốc khỏi các khoản giảm thuế hào phóng cho xe điện và các sản phẩm liên quan. Maisam Hasnain, phó chủ tịch kiêm nhà phân tích cấp cao tại Moody's Ratings giải thích: "Các công ty do FEOC sở hữu hoặc kiểm soát hơn 25% sẽ không đủ điều kiện nhận tín dụng thuế theo IRA."
Để vượt qua rào cản này, một số công ty Indonesia đang cố gắng nắm giữ cổ phần đa số trong các dự án HPAL. Ví dụ, công ty Merdeka Battery Materials cho biết họ kiểm soát 60% cổ phần trong một nhà máy HPAL đang được xây dựng tại Sulawesi hợp tác với nhà sản xuất tiền chất pin Trung Quốc GEM. Cơ sở trị giá 600 triệu USD này dự kiến sẽ được đưa vào vận hành vào cuối năm nay.
Công ty khai thác niken Ceria Nugraha Indotama của Indonesia thậm chí còn có tham vọng lớn hơn. Tổng giám đốc điều hành Derian Sakmiwata đã nói rằng không có công ty Trung Quốc nào có cổ phần trong các dự án vật liệu pin của công ty, mặc dù China ENFI Engineering đã được ký hợp đồng xây dựng chúng. "Chúng tôi không loại trừ Trung Quốc, nhưng chúng tôi muốn sản phẩm của mình được chấp nhận trên thị trường toàn cầu", Sakmiwata cho biết.
Bên cạnh đó, các công ty khai thác niken lớn của Indonesia cũng đang cố gắng cải thiện các chỉ số về môi trường, xã hội và quản trị để có được chứng chỉ Sáng kiến Đảm bảo Khai thác có Trách nhiệm. Điều này nhằm thu hút người mua phương Tây và giảm thiểu các mối quan ngại về tác động môi trường và xã hội của ngành công nghiệp này.
Mặc dù đối mặt với nhiều thách thức, các nhà sản xuất niken Indonesia vẫn lạc quan về triển vọng dài hạn của kim loại này. Họ dự đoán nhu cầu xe điện toàn cầu sẽ tiếp tục tăng trong vài thập kỷ tới, bất chấp sự tăng trưởng chậm lại trong doanh số bán xe điện trong năm nay và sự phổ biến ngày càng tăng của pin LFP (lithium ferro phosphate) không chứa niken.
CEO Eddy của Vale nhấn mạnh: "Pin niken vẫn giữ vị thế mạnh mẽ trong phân khúc cao cấp. Chúng vẫn rất hấp dẫn đối với những loại xe điện hiệu suất cao". Bà cũng cho rằng sự tăng trưởng chung của ngành xe điện, cùng với những tiến bộ công nghệ, sẽ đóng vai trò quan trọng trong việc xác định triển vọng dài hạn cho cả hai loại pin.
Hiện nay, Indonesia cũng đang đẩy mạnh cải thiện các chỉ số về môi trường và an toàn lao động để đáp ứng tiêu chuẩn toàn cầu và thu hút người mua từ phương Tây. Trong khi ngành công nghiệp niken đang đối mặt với sự giám sát nghiêm ngặt vì tác động môi trường, các công ty niken Indonesia vẫn lạc quan về nhu cầu dài hạn của niken trên thị trường xe điện toàn cầu.
Theo Nikkei Asia
