Sức ép bủa vây tứ phía, nhiều lãnh đạo châu Âu muốn nhập khẩu khí đốt Nga để cứu lấy nền kinh tế
Mùa đông khắc nghiệt đầu tiên sau ba năm đã châm ngòi cho những cuộc tranh luận sôi nổi về vấn đề năng lượng tại châu Âu.
Trong bối cảnh giá rét bao trùm châu Âu và sự cạnh tranh gay gắt từ châu Á, giá khí đốt giao ngay tại Trung tâm Giao dịch Khí đốt Hà Lan (TTF), trung tâm giao dịch khí đốt của "lục địa già", đã tăng vọt lên mức 58 euro (61 USD) mỗi MWh vào ngày 10/2, đánh dấu mức cao nhất trong hai năm qua.
Sau đó, vào ngày 12/2, ông Donald Trump tuyên bố rằng các cuộc đàm phán nhằm chấm dứt chiến tranh Nga, Ukraine sẽ bắt đầu “ngay lập tức”.
Trong bối cảnh đó, một số quan chức châu Âu bắt đầu cân nhắc việc khôi phục nhập khẩu khí đốt từ Nga, với kỳ vọng hóa đơn năng lượng thấp hơn có thể giúp vực dậy nền công nghiệp đang trì trệ và giảm bớt gánh nặng cho người dân.
Theo dự báo của Jari Stehn, chuyên gia kinh tế tại Goldman Sachs, nếu chiến tranh kết thúc, GDP của châu Âu có thể tăng thêm 0,5%, chủ yếu nhờ giá khí đốt giảm. Những người ủng hộ việc tái nhập khẩu khí đốt Nga còn cho rằng động thái này có thể thúc đẩy Vladimir Putin ký kết và tuân thủ thỏa thuận hòa bình, với Hungary và Slovakia đang tích cực vận động cho đề xuất này.
Thậm chí, Friedrich Merz - người được dự đoán sẽ trở thành Thủ tướng Đức - trong cuộc phỏng vấn gần đây với The Economist đã không hoàn toàn bác bỏ khả năng này, dù ông nói rằng "chưa" quay lại với khí đốt Nga.
Một thỏa thuận như vậy sẽ là một bước ngoặt đáng kinh ngạc khi Ủy ban châu Âu vẫn kiên định lập trường không liên kết việc nối lại dòng chảy khí đốt từ Nga với các cuộc đàm phán hòa bình Ukraine. EU đã đặt mục tiêu đến năm 2027 sẽ không còn nhập khẩu khí đốt hay dầu mỏ từ Nga nhằm giảm sự phụ thuộc vào quốc gia láng giềng này.
Thực tế, phần lớn nguồn cung khí đốt từ Nga đã bị cắt từ năm 2022 khi Moscow đóng cửa đường ống Nord Stream 1. Một tuyến khác qua Ukraine cũng ngừng hoạt động từ đầu năm nay. Hiện tại, EU chỉ nhận khoảng 10% lượng khí đốt từ Nga, giảm mạnh so với mức 45% năm 2021.
Về phía Nga, việc không thể dễ dàng chuyển hướng nguồn cung sang thị trường khác đã gây tổn thất nặng nề: doanh thu từ khí đốt trong ngân sách liên bang đã giảm từ 13% năm 2022 xuống còn 8%, trong khi Gazprom lần đầu tiên báo lỗ kể từ năm 1999.
Quyết định về việc khôi phục dòng chảy khí đốt sẽ phụ thuộc vào các bên liên quan ở cả hai đầu đường ống và các nước trung chuyển, bao gồm Nga, Đức, Ukraine và một số quốc gia Đông Âu khác. Tuy nhiên, họ sẽ phải đối mặt với áp lực đáng kể từ các thành viên còn lại trong khối, và câu hỏi về việc ai sẽ thắng thế vẫn còn bỏ ngỏ.
Áp lực ngày càng tăng
EU hiện đang đối mặt với thách thức lớn trong việc đảm bảo nguồn cung khí đốt. Với mức tiêu thụ khoảng 320 tỷ mét khối mỗi năm và khả năng lưu trữ 115 bcm (tương đương 1/3 nhu cầu), tình hình trở nên căng thẳng khi thời tiết lạnh giá và các vấn đề nguồn cung buộc EU phải đốt nhiều khí đốt hơn dự kiến. Lượng dự trữ hiện chỉ còn 48%, thấp hơn đáng kể so với mức 66% cùng kỳ năm ngoái.
Giá khí đốt tăng cao đang gây áp lực lên các ngành công nghiệp năng lượng cao như hóa chất và luyện kim, khiến họ phải cắt giảm sản xuất và làm suy yếu thêm nền công nghiệp.
Tình hình dự kiến sẽ căng thẳng hơn vào mùa hè khi EU yêu cầu các kho dự trữ phải đạt tối thiểu 90% dung tích vào ngày 1/11. Mặc dù việc nạp đầy thường diễn ra từ tháng 4 đến tháng 10, năm nay châu Âu sẽ phải cạnh tranh với các nước châu Á để mua nhiều khí đốt hơn.
Nguồn cung bổ sung từ Mỹ và Qatar sẽ chủ yếu có mặt vào năm sau, trong khi giá khí đốt giao mùa hè cao hơn giá giao mùa đông - một hiện tượng bất thường làm giảm động lực dự trữ. Đức đang xem xét việc trợ cấp để khuyến khích dự trữ, và một số nước muốn nới lỏng mục tiêu lưu trữ của EU.
Hiện nay, một số nước như Hungary và Slovakia vẫn nhận khí đốt Nga qua Thổ Nhĩ Kỳ, trong khi các nước khác như Áo có thể đang nhập LNG từ Nga với giá cao hơn. Việc khôi phục dòng chảy qua Ukraine, vốn đã ngừng từ đầu năm, có thể giúp giảm áp lực cung cầu và hạ nhiệt giá khí đốt.
Theo chuyên gia Anne-Sophie Corbeau từ Đại học Columbia, chỉ cần khôi phục mức 15 bcm như năm 2023, giá khí đốt có thể giảm tới 1/3. Ngân hàng MUFG thậm chí dự báo giá có thể giảm một nửa vào năm 2026 nếu dòng chảy tăng lên.
Tuy nhiên, việc khôi phục nguồn cung từ Nga đang gặp nhiều trở ngại. Ukraine không muốn gia hạn thỏa thuận vận chuyển, mặc dù Slovakia đang tìm cách thành lập chi nhánh tại Ukraine để tiếp tục nhập khẩu gián tiếp.
Việc khôi phục đường ống Nord Stream cũng gặp khó khăn do cần sự chấp thuận của Đức, chi phí sửa chữa lớn sau vụ phá hoại, và sự phản đối từ các nước EU có lập trường cứng rắn với Nga.
Một yếu tố khác là chính sách của Mỹ. Tổng thống Mỹ mong muốn châu Âu mua nhiều LNG từ Mỹ hơn – điều sẽ xảy ra nếu không có sự quay lại của khí đốt Nga. Việc nguồn cung Nga phục hồi có thể khiến giá khí đốt toàn cầu lao dốc, đẩy nhiều công ty khai thác LNG của Mỹ vào tình trạng thua lỗ.
Tuy nhiên, với tham vọng giành giải Nobel Hòa bình, ông Trump có thể coi việc nối lại một phần nguồn cung khí đốt Nga như một cái giá xứng đáng để đạt được thỏa thuận hòa bình.
Theo Economist
