Thị trường Mỹ kéo tụt đà tăng toàn cầu, xuất khẩu Trung Quốc 'ngấm đòn' thuế quan

Theo số liệu chính thức công bố hôm 7/11, kim ngạch xuất khẩu đã giảm 1,1% so với cùng kỳ năm ngoái. Trong khi xuất khẩu sang tất cả các quốc gia ngoại trừ Mỹ tăng 3,1%, con số này vẫn không đủ bù đắp cho mức sụt giảm hơn 25% trong xuất khẩu sang thị trường Mỹ.

"Nếu động lực xuất khẩu không thể duy trì, tăng trưởng của Trung Quốc có thể phải đối mặt với 'cú đánh ba' từ sự suy giảm kéo dài trong lĩnh vực bất động sản, cộng với tiêu dùng tư nhân và xuất khẩu suy yếu", các nhà kinh tế của Barclays, bao gồm Yingke Zhou, nhận định trong một bản phân tích.

Cho đến nay, xuất khẩu của Trung Quốc vẫn duy trì sự ổn định nhờ các thị trường khác bù đắp. Doanh số bán hàng ra nước ngoài đã tăng trưởng liên tục hàng tháng kể từ tháng 2, thời điểm hoạt động kinh doanh chậm lại do kỳ nghỉ Tết Nguyên đán.

Tuy nhiên, tháng 10 đánh dấu sự gián đoạn trong xu hướng tăng trưởng được thúc đẩy bởi nỗ lực tìm kiếm thị trường mới của các doanh nghiệp Trung Quốc. Một loạt chỉ số thương mại bắt đầu hạ nhiệt so với những con số kỷ lục ghi nhận trong các tháng trước đó, trong đó cảng Thượng Hải xử lý lượng container thấp nhất kể từ tháng 4.

Mức giảm trong tổng kim ngạch xuất khẩu tháng 10 khiến hầu hết các nhà dự báo bất ngờ, khi ước tính trung bình của những người được khảo sát là tăng 2,9%. Chỉ có một nhà phân tích duy nhất trong cuộc khảo sát dự đoán mức sụt giảm này.

"Sự sụt giảm bất ngờ trong xuất khẩu tháng 10 cho thấy khả năng phục hồi từ bên ngoài của Trung Quốc đang bắt đầu suy yếu dưới tác động của thuế quan cao và bất ổn thương mại toàn cầu. Điều này nhấn mạnh Bắc Kinh cần phải tiếp tục hỗ trợ nhu cầu trong nước và ngăn chặn chi tiêu yếu kém kéo lùi tăng trưởng", nhà kinh tế David Qu nhận định.

Căng thẳng thương mại giữa Trung Quốc và Mỹ leo thang vào tháng trước, trước khi Tổng thống Donald Trump và Chủ tịch Tập Cận Bình đạt được thỏa thuận vào cuối tháng 10 tại các cuộc đàm phán ở Hàn Quốc.

Với việc Mỹ giảm 10% thuế quan đối với hàng hóa Trung Quốc từ thứ Hai tuần tới, thương mại giữa hai nền kinh tế lớn nhất thế giới có thể cải thiện vào cuối năm. Tuy nhiên, tác động này có thể còn hạn chế, do thuế suất đối với hàng hóa Trung Quốc vẫn cao hơn so với hàng hóa từ các quốc gia như Việt Nam.

Nếu nhu cầu từ phần còn lại của thế giới tiếp tục chậm lại, điều này có thể kéo giảm kim ngạch xuất khẩu và nền kinh tế nói chung trong hai tháng cuối năm. Ngay trong quý trước, tăng trưởng kinh tế của Trung Quốc đã chậm lại ở mức yếu nhất trong một năm, dù xuất khẩu tăng mạnh.

Nền kinh tế có nguy cơ suy thoái sâu hơn trong những tháng tới. Các nhà phân tích dự báo mức tăng trưởng trong quý này sẽ là thấp nhất kể từ quý IV/2022, thời điểm quốc gia này sắp kết thúc lệnh phong tỏa Covid.

Tình trạng suy thoái đã lan rộng vào tháng 10, khi kim ngạch xuất khẩu sang Liên minh châu Âu chỉ tăng 1%, mức tăng trưởng chậm nhất kể từ mức giảm vào tháng 2. Xuất khẩu sang một số thị trường lớn khác đã giảm, với doanh số bán sang Hàn Quốc, Nga và Canada đều giảm hai chữ số. Trung Quốc không công bố dữ liệu thương mại song phương với tất cả các quốc gia trong lần công bố ban đầu, các số liệu còn lại sẽ được công bố vào cuối tháng này.

"Trong vài tháng tới, hoạt động xuất khẩu của Trung Quốc sang các thị trường mới nổi khác sẽ chịu sự giám sát chặt chẽ hơn từ các nhà đầu tư và giới quan sát thị trường", chuyên gia Homin Lee, chiến lược gia vĩ mô tại Lombard Odier Singapore, nhận định. "Đây là những thước đo quan trọng để đánh giá bức tranh về sự mở rộng ra nước ngoài của các thương hiệu công nghệ và tiêu dùng Trung Quốc."

Tuy nhiên, dù tổng kim ngạch xuất khẩu giảm trong tháng 10, giá trị xuất khẩu vẫn vượt mốc 3 nghìn tỷ USD trong 10 tháng đầu năm - lần đầu tiên đạt được con số này nhanh đến vậy. Kết hợp với tình hình nhập khẩu yếu trong phần lớn thời gian của năm, thặng dư thương mại đã liên tục lập kỷ lục mới, đạt 965 tỷ USD tính đến thời điểm hiện tại của năm 2025.

Tổng kim ngạch nhập khẩu của Trung Quốc sụt giảm mạnh vào tháng 10 và chỉ tăng 1%, tạo ra thặng dư thương mại 90,1 tỷ USD.

Đồng Nhân dân tệ không thúc đẩy xuất khẩu nhiều như kỳ vọng sau khi tăng giá so với đồng USD trong năm nay và đạt mức cao nhất trong gần một năm vào tháng trước. Mức tăng giá này khiến hàng hóa Trung Quốc trở nên đắt đỏ hơn đối với khách hàng nước ngoài.

Theo chuyên gia Homin Lee tại Lombard Odier Singapore, sự yếu kém trong doanh số bán hàng sang các thị trường ngoài Mỹ ở Mỹ Latinh và 10 quốc gia Đông Nam Á trong khối ASEAN "cho thấy rằng sức mạnh tương đối của đồng Nhân dân tệ và lệnh hạn chế nhập khẩu của Mexico đang bắt đầu trở thành một yếu tố tác động".

Mặc dù vậy, giá xuất khẩu của Trung Quốc đã giảm trong tất cả các tháng kể từ giữa năm 2023 do tình trạng giảm phát trong nước, bù đắp cho đồng tiền mạnh lên và khiến chi phí vận chuyển rẻ hơn. Do đó, các doanh nghiệp Trung Quốc có thể sẽ tiếp tục tăng cường hoạt động đầu tư ra nước ngoài trong bối cảnh chiến tranh thương mại với Mỹ. Dấu hiệu phục hồi đã xuất hiện vào cuối tháng trước, khi số lượng container được xử lý tại các cảng Trung Quốc tăng gần 14% trong tuần kết thúc vào ngày 2/11.

"Mặc dù hiệu ứng hoàn vốn từ việc trả trước sớm hơn có thể ảnh hưởng phần nào đến tăng trưởng xuất khẩu trong những tháng tới, chúng tôi kỳ vọng tăng trưởng xuất khẩu của Trung Quốc sẽ vẫn vững vàng vào năm 2026 nhờ những động lực cơ cấu", các nhà phân tích của Goldman Sachs Group cho biết trong một báo cáo.

Lợi ích của việc mua hàng trả trước này đối với nền kinh tế đã được thể hiện rõ trong một bộ dữ liệu khác được công bố vào cuối ngày 7/11. Dữ liệu cho thấy cán cân tài khoản vãng lai trong quý III đã tăng vọt lên mức kỷ lục 196 tỷ USD, nhờ thặng dư thương mại hàng hóa kỷ lục 270 tỷ USD.

Tham khảo Financial Times (FT)