Thống đốc NHNN: Lãi suất 0% chỉ dành cho 2 trường hợp đặc biệt, không phải ai cũng được vay

Thống đốc NHNN khẳng định việc cho vay đặc biệt lãi suất 0% không gây áp lực lên ngân sách Nhà nước, đồng thời đề xuất tiếp tục rà soát các quy định nhằm tăng minh bạch, phòng ngừa rủi ro và bảo đảm an toàn hệ thống.

Chỉ cho vay trong hai trường hợp đặc biệt

Tại phiên họp Ủy ban Thường vụ Quốc hội sáng 10/6, Thống đốc Ngân hàng Nhà nước (NHNN) Nguyễn Thị Hồng khẳng định, các khoản vay đặc biệt với lãi suất 0%/năm không sử dụng ngân sách Nhà nước, mà được lấy từ nguồn phát hành tiền theo chức năng của NHNN. Do đó, ngân sách không phải “bù lãi suất” cho hoạt động này như một số lo ngại trước đó.

Liên quan quy định pháp lý, Dự thảo Luật Các tổ chức tín dụng (sửa đổi) chuyển thẩm quyền quyết định cho vay đặc biệt – bao gồm cả khoản vay không có tài sản bảo đảm và có lãi suất 0%/năm – từ Thủ tướng Chính phủ sang NHNN. Thường trực Ủy ban Kinh tế và Tài chính tán thành điều chỉnh này, đồng thời nhấn mạnh cần có tiêu chí, điều kiện rõ ràng và minh bạch để kiểm soát hoạt động cho vay, ngăn ngừa rủi ro đạo đức và hạn chế tổn thất.

Chính phủ cho biết, sau khi luật được ban hành, NHNN sẽ rà soát, sửa đổi Thông tư 37/2024/TT-NHNN để cụ thể hóa các tiêu chí, điều kiện vay đặc biệt, trong đó bao gồm mục đích sử dụng vốn, cơ chế kiểm soát dòng tiền, trách nhiệm của tổ chức tín dụng được vay và của NHNN.

Thống đốc Nguyễn Thị Hồng nêu rõ, việc cho vay đặc biệt chỉ áp dụng trong hai trường hợp: (1) tổ chức tín dụng bị rút tiền hàng loạt cần đảm bảo chi trả cho người gửi tiền; (2) tổ chức tín dụng thuộc diện phục hồi hoặc chuyển giao bắt buộc trong quá trình kiểm soát đặc biệt. Trước khi cho vay đặc biệt, NHNN sẽ ưu tiên sử dụng các công cụ khác như tái cấp vốn, nghiệp vụ thị trường mở.

Theo người đứng đầu NHNN, cho vay đặc biệt là biện pháp cần thiết để bảo đảm an toàn hệ thống ngân hàng, ngăn chặn nguy cơ lan truyền và hỗ trợ các phương án tái cấu trúc tổ chức tín dụng yếu kém – chứ không nhằm tạo ra lợi thế cạnh tranh cho các tổ chức được vay.

Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Nguyễn Thị Hồng giải trình tại phiên họp Ủy ban Thường vụ Quốc hội, sáng 10/6. (Ảnh: Cổng Thông tin điện tử Quốc hội)

Tranh luận quanh mức lãi suất 0%/năm

Dự thảo Luật quy định mức lãi suất cho vay đặc biệt của NHNN là 0%/năm. Tuy nhiên, Thường trực Ủy ban Kinh tế và Tài chính cho rằng cần đánh giá tác động kỹ lưỡng vì quy định này khác biệt so với luật hiện hành – vốn chỉ giao thẩm quyền quyết định khoản vay cho NHNN mà không ấn định lãi suất cụ thể.

Có ý kiến đề xuất giữ nguyên quy định cũ, tức là NHNN quyết định lãi suất từng khoản vay tùy theo điều kiện cụ thể, trong đó lãi suất thấp nhất là 0%/năm. Ngược lại, một số ý kiến ủng hộ quy định mới nhằm tạo điều kiện phục hồi cho các tổ chức tín dụng yếu kém, nhất là các trường hợp vốn chủ sở hữu âm và không có khả năng tự phục hồi.

Ngày 20/5/2025, Văn phòng Trung ương Đảng đã có công văn phản hồi nhưng chưa thể hiện rõ quan điểm chấp thuận đề xuất áp dụng đồng loạt lãi suất 0%. Vì vậy, Thường trực Ủy ban Kinh tế và Tài chính đã tiếp tục gửi công văn xin ý kiến Ban Thường vụ Đảng ủy Quốc hội để làm rõ cơ sở pháp lý cho quy định này.

Thống đốc Nguyễn Thị Hồng đề xuất Ủy ban Thường vụ Quốc hội báo cáo cấp có thẩm quyền để sớm thống nhất quan điểm, làm cơ sở hoàn thiện dự thảo Luật, bảo đảm mục tiêu an toàn hệ thống tín dụng và giữ vững niềm tin thị trường.

>> Chính phủ ra chỉ đạo yêu cầu Ngân hàng Nhà nước xử lý các hành vi tiếp tay thao túng giá bất động sản