Tìm thấy hàng loạt mộ cổ xung quanh con đường 200 năm tuổi của Việt Nam vừa được phát lộ, nghi là nơi an nghỉ của binh lính từng bảo vệ Hoành Sơn Quan
Trong quá trình phát quang, lực lượng chức năng còn phát hiện thêm các dấu tích lịch sử khác dọc con đường, như các ngôi mộ cổ bằng đá và những bậc thang đá cổ.
Sau khi phát lộ con đường 'thiên lý Bắc - Nam' có lịch sử gần 200 năm tại khu vực Hoành Sơn Quan, dọc mái núi Quảng Bình, nhiều người đã khám phá ra những dấu tích lịch sử quan trọng, bao gồm một số ngôi mộ cổ xây dựng bằng đá.
UBND huyện Quảng Trạch, tỉnh Quảng Bình, đã có bước đi đáng chú ý khi khôi phục một phần con đường lịch sử này, nối từ đền Thánh Mẫu Liễu Hạnh đến di tích Hoành Sơn Quan. Con đường, từng bị cây cỏ che phủ suốt hàng chục năm, nay đã được phát quang và khôi phục nguyên trạng, thu hút sự chú ý lớn từ người dân địa phương và giới sử học.
Những bậc đá cổ từ mái núi Hà Tĩnh nối lên Cửa ải Hoành Sơn Quan. Ảnh Hoàng Phúc
Con đường có chiều dài hơn 1km, bao gồm khoảng 1.000 bậc đá cổ, được xây dựng và tồn tại suốt gần 200 năm dưới triều Nguyễn. Điểm khởi đầu của con đường nằm tại bia Hạ Mã, trước cổng đền Thánh Mẫu Liễu Hạnh (xã Quảng Đông, huyện Quảng Trạch) - một địa danh linh thiêng với người dân nơi đây. Tuyến đường men theo triền núi, xuyên qua những cánh rừng rậm rạp, và dẫn lên đỉnh đèo Ngang, nơi tọa lạc Hoành Sơn Quan - một công trình lịch sử có vai trò quan trọng trên tuyến đường nối Quảng Bình và Hà Tĩnh.
Trong quá trình phát quang, lực lượng chức năng còn phát hiện thêm các dấu tích lịch sử khác dọc con đường, như các ngôi mộ cổ bằng đá và những bậc thang đá cổ.
Các bậc cao niên trong vùng cho rằng những ngôi mộ này có thể là nơi an nghỉ của những binh lính xưa, những người từng bảo vệ cổng Hoành Sơn Quan. Khi qua đời, họ được chôn cất ngay tại đây, và những nấm mộ bằng đá đã được xây dựng như một cách để tôn vinh và gìn giữ ký ức về quá khứ.
Nhiều bậc thang đá cổ được phát lộ. Ảnh: Internet
Ông Trần Quang Trung, Phó Chủ tịch UBND huyện Quảng Trạch, cho biết việc khôi phục con đường "thiên lý Bắc - Nam" mang ý nghĩa lịch sử vô cùng lớn. Đây là bước tiến quan trọng trong nỗ lực bảo tồn các di tích lịch sử và văn hóa, đồng thời góp phần phát triển du lịch trong tương lai. Điều này sẽ giúp thế hệ trẻ hiểu rõ hơn về quá trình hình thành và phát triển của vùng đất này qua hàng thế kỷ.
Theo ông Trung, việc khôi phục con đường còn mở ra cơ hội khám phá thêm nhiều khía cạnh khảo cổ học chưa được biết đến về lịch sử của Hoành Sơn Quan và các khu vực lân cận.
Cách đây 1 năm về trước, trên báo Người Lao Động đã phản ánh qua phóng sự "Tủi phận Hoành Sơn Quan" về thực trạng di tích cổ gần 200 năm tuổi đang bị lãng quên, dần xuống cấp và có nguy cơ trở thành "phế tích" do sự tranh chấp kéo dài hơn 20 năm giữa Quảng Bình và Hà Tĩnh. Thực trạng này khiến nhiều người không khỏi xót xa và tiếc nuối.
Đường men theo triền núi, xuyên qua khu rừng rậm rạp, dẫn lên đỉnh đèo Ngang nay đã được phát quang. Ảnh: Internet
Theo sử sách ghi chép, vào tháng 3 năm 1833, Vua Minh Mạng đã cho xây dựng cửa ải trên dãy núi Hoành Sơn nhằm kiểm soát dân chúng và ngăn chặn kẻ gian, vì thế công trình này được đặt tên là "Hoành Sơn Quan", người dân địa phương thường gọi thân mật là "Cổng Trời". Đây là điểm kiểm soát duy nhất trên con đường "thiên lý Bắc - Nam", bắt buộc mọi người qua lại đều phải đi qua.
Cửa ải Hoành Sơn Quan được xây dựng trên núi, với kết cấu chủ yếu bằng đá. Phía trước có một cửa lớn, hai bên tả hữu được dựng tường ngăn, kèm theo một trại lính. Công trình này được xây dựng bởi 300 người trong vòng một tháng, sau khi hoàn thành, 20 lính Quảng Bình thay phiên nhau canh giữ.
Hoành Sơn Quan không chỉ là một điểm kiểm soát quân sự quan trọng mà còn trấn giữ con đường "thiên lý Bắc - Nam". Cổng Hoành Sơn cao hơn 4m, được khởi công vào năm Minh Mạng thứ 14. Cũng trong thời gian này, tuyến đường "thiên lý Bắc - Nam" đã được hoàn thiện với hai mái núi nằm giữa Hà Tĩnh và Quảng Bình, mỗi bên có 1.000 bậc thang đá để phục vụ khách bộ hành di chuyển.
