Tòa nhà Hàm Cá Mập: Từng bị dè bỉu, tên gọi là sự giễu cợt của nhà phê bình mỹ thuật

Tòa nhà Hàm Cá Mập (còn gọi là Tòa nhà trung tâm thương mại số 7 Đinh Tiên Hoàng hay tòa nhà City View) là một công trình trung tâm thương mại được xây dựng trên nền Nhà xe điện cũ với hướng nhìn ra Quảng trường Đông Kinh Nghĩa Thục và có tầm nhìn bao quát trọn vẹn hồ Hoàn Kiếm.

Công trình này do kiến trúc sư Tạ Xuân Vạn thiết kế, được khởi công đầu thập niên 1990 và hoàn thành vào năm 1993. Đến nay, nơi đây đã trở thành điểm nhấn kiến trúc quan trọng của khu vực quận Hoàn Kiếm và khu vực hồ Hoàn Kiếm và là địa điểm có lượt ghé thăm nhiều nhất tại Hà Nội.

Trước khi trở thành điểm đến thu hút người dân và khách du lịch, Hàm Cá Mập đã có khoảng thời gian xây dựng ồn ào. Theo chia sẻ của kiến trúc sư Tạ Xuân Vạn vào năm 2019 trên Tạp chí Kiến Trúc, công trình được lấy ý tưởng khi ông đi bộ trên các tuyến phố cổ.

"Nếu đi từ Hồ Gươm qua các phố Hàng Đào, Hàng Ngang, Hàng Đường, Hàng Giấy, thì phố cổ được kết thúc bởi tháp nước Hàng Đậu, một khối trụ. Vì thế, công trình bắt đầu vào khu phố cổ cũng nên sử dụng những đường cong để "hô ứng" với tháp nước ở phía cuối. Mà những đường cong có lẽ cũng phù hợp với hình dáng hồ Gươm và hình dáng khu đất", vị kiến trúc sư cho biết.

Tuy nhiên, đến năm 1993, khi công trình đã thi công thô gần xong, vị kiến trúc sư không rõ tại sao công trình bị bọc kín bằng vải dứa. Sau này, ông mới biết, chủ đầu tư đã yêu cầu một kiến trúc sư khác thay đổi thiết kế để mở rộng công trình, không còn giữ nguyên tắc "nhường chỗ cho quảng trường Đông Kinh Nghĩa Thục nhiều hơn" như ban đầu.

Không những vậy, chủ đầu tư sau này còn tự ý sơn màu đen sì cho công trình, từ đây cũng nhiều tranh cãi xung quanh công trình này nổi lên.

Đáng chú ý năm 1996, Thủ tướng Võ Văn Kiệt cũng đã yêu cầu chính quyền Hà Nội xử phạt và khắc phục hậu quả với chủ đầu tư công trình bởi hình khối và chiều cao chưa phù hợp với cảnh quan chung.

Theo báo Dân trí, nhiều kiến trúc sư, một số nhà văn, nhà thơ cũng lên tiếng chỉ trích công trình này. Bản thân tên gọi "Hàm Cá Mập", cũng là một sự giễu cợt của một nhà phê bình mỹ thuật. Say này, công trình cũng đã được sơn lại màu trắng như hiện nay.

Dù từng nhận nhiều ý kiến trái chiều vào thời điểm mới khai trương, tòa nhà Hàm Cá Mập vẫn trở thành một điểm nhấn kiến trúc của khu vực hồ Hoàn Kiếm. Tuy nhiên, mới đây, Văn phòng UBND TP. Hà Nội đã thông báo kết luận của Phó Chủ tịch UBND TP. Hà Nội Dương Đức Tuấn tại cuộc họp về phương án cải tạo Quảng trường Đông Kinh Nghĩa Thục.

Theo đó, thành phố đề xuất phá bỏ tòa nhà Hàm Cá Mập, cải tạo lại toàn bộ không gian quảng trường, đồng thời nghiên cứu xây dựng không gian ngầm tại khu vực này nhằm tạo không gian mở rộng sau khi công trình bị tháo dỡ.

Đề xuất này mở ra một hướng quy hoạch mới cho khu vực trung tâm hồ Hoàn Kiếm, hướng đến việc cải thiện không gian công cộng và phát triển đô thị theo hướng bền vững hơn.