Trung Quốc vươn lên thống trị một lĩnh vực quan trọng, tham vọng định hình tương lai lưu trữ năng lượng toàn cầu

Trung Quốc tiếp tục giữ vai trò thống trị trong phát triển thủy điện toàn cầu vào năm 2024. Theo báo cáo của Hiệp hội Thủy điện Quốc tế (IHA) công bố hôm thứ Tư (25/6), năm ngoái, Trung Quốc đã đưa vào sử dụng 14,4 gigawatt trong tổng số 24,6 gigawatt công suất thủy điện mới trên toàn thế giới, cho thấy nước này đang đặt nhiều kỳ vọng vào thủy điện như một giải pháp hiệu quả giúp ổn định lưới điện trong quá trình chuyển đổi sang năng lượng xanh.

Đáng chú ý, hơn một nửa lượng công suất mới mà Trung Quốc bổ sung trong năm 2024 đến từ các dự án thủy điện tích năng (pumped storage hydropower – PSH) – một hình thức lưu trữ năng lượng cho phép bơm nước lên các hồ chứa trong thời điểm dư thừa điện năng và xả xuống phát điện khi lưới điện cần bổ sung. Hệ thống này cho phép điều tiết nguồn cung năng lượng, nhất là trong bối cảnh tỷ lệ năng lượng tái tạo như điện mặt trời và điện gió ngày càng tăng và có nhiều biến động.

Công nghệ lưu trữ năng lượng thông qua thủy điện tích năng đang trở nên phổ biến trên toàn cầu, khi các Chính phủ tìm cách đối phó với sự biến động lớn của sản lượng điện từ gió và mặt trời mà không cần quay lại sử dụng nhiên liệu hóa thạch.

Từ năm 2020, Trung Quốc đã tăng tốc phát triển thủy điện khi Chính phủ đặt mục tiêu đạt trung hòa carbon vào năm 2060. Báo cáo nhấn mạnh: “Với hơn 200GW các dự án PSH đang được xây dựng hoặc đã được phê duyệt, Trung Quốc đang trên đà vượt qua mục tiêu 120GW vào năm 2030, thậm chí có thể đạt tới 130GW vào cuối thập kỷ này”.

Hiện tại, Trung Quốc sở hữu gần 436GW công suất thủy điện đã lắp đặt, tương đương hơn 75% tổng công suất của toàn châu Á, theo báo cáo.

Sự thống trị của Trung Quốc trong lĩnh vực thủy điện phản ánh xu thế tương tự ở các lĩnh vực năng lượng tái tạo khác. Đến cuối năm 2024, tổng công suất điện mặt trời và điện gió của Trung Quốc đã vượt mốc 1.200GW – một cột mốc mà nước này từng đặt ra cho năm 2030, cho thấy tốc độ phát triển vượt bậc.

Vào tháng 2, Ủy ban Cải cách và Phát triển Quốc gia (NDRC) và Cục Năng lượng Quốc gia Trung Quốc đã ban hành thông báo chung về việc đẩy mạnh cải cách cơ chế định giá điện từ các nguồn năng lượng tái tạo.

Ông Liu Manping, chuyên gia kinh tế tại NDRC, phát biểu với Tân Hoa Xã: “Ngành năng lượng tái tạo của Trung Quốc đã vươn lên dẫn đầu thế giới, nhưng để đảm bảo sức mạnh lâu dài và phát triển lành mạnh, nó cần được thử thách trong một môi trường thị trường cạnh tranh”.

Tuy nhiên, Trung Quốc không phải là quốc gia duy nhất đầu tư vào thủy điện. Báo cáo của IHA cho biết các nước như Úc, Thái Lan, Lào và Philippines...cũng đang tích cực triển khai các dự án mới và cải thiện khung pháp lý để hỗ trợ phát triển ngành.

Ông Malcolm Turnbull, Chủ tịch Hiệp hội Thủy điện Quốc tế, nhận định rằng đầu tư vào thủy điện toàn cầu đang “tăng tốc” trở lại sau vài năm chững lại, nhưng cũng lưu ý ngành này vẫn cần thêm nhiều hỗ trợ.

“Thủy điện đang ngày càng đóng vai trò then chốt trong quá trình chuyển dịch năng lượng toàn cầu”, ông phát biểu. “Để duy trì đà tăng trưởng, cần có các chính sách táo bạo, bao gồm cải cách để ghi nhận các lợi ích đa dạng của thủy điện, cũng như đẩy nhanh quy trình cấp phép”.

Mặc dù đà phát triển mạnh mẽ, tổ chức này cũng cảnh báo rằng các dự án thủy điện tại khu vực châu Á – Thái Bình Dương, ngoại trừ Trung Quốc, vẫn đang đối mặt với nhiều rào cản đáng kể.

“Việc huy động vốn vẫn là một thách thức lớn, do chi phí đầu tư ban đầu cao và thời gian thu hồi vốn dài khiến khu vực tư nhân ngần ngại tham gia. Tại nhiều thị trường, việc thiếu cơ chế rõ ràng để định giá các dịch vụ công suất khiến các nhà phát triển gặp khó khăn trong việc thu hút đầu tư”, báo cáo nêu rõ.

Tham khảo SCMP

>> Nhà thầu Trung Quốc xây dựng đập thủy điện lớn thứ 2 thế giới, cao gần 300m với vốn đầu tư 790.000 tỷ đồng