TS Bùi Lê Minh: Cơn sốt AI chưa đủ 'ảo' để vỡ như bong bóng dotcom

TS Bùi Lê Minh

Bài viết của TS Bùi Lê Minh - Giảng viên Khoa Tài chính, Đại học FPT

Trong những năm qua, nhiều công nghệ như blockchain, web3, AR hay metaverse từng khiến giới đầu tư sôi động. Tuy nhiên, chưa có công nghệ nào tạo được sức hút mạnh mẽ và nhanh chóng như Trí tuệ nhân tạo (AI).

Năm 2024, chi phí vốn (CAPEX) cho hạ tầng AI đạt 246 tỷ USD. Sang đầu năm 2025, bốn ông lớn công nghệ Mỹ – Meta, Alphabet, Microsoft và Amazon – tiếp tục công bố kế hoạch đầu tư thêm 300 tỷ USD nhằm mở rộng năng lực hạ tầng AI.

So với thời kỳ bong bóng dotcom đầu những năm 2000, giới đầu tư hiện nay tỉnh táo và thận trọng hơn. Các chỉ số định giá cho thấy tỷ lệ P/E dự phóng của Nasdaq Composite hiện là 25 (giai đoạn 1999-2000 từng trên mức 200 lần), chỉ số PEG ở mức 1,4 – tương đương mức trung bình của toàn thị trường. Nhóm “Magnificent 7” giao dịch với P/E khoảng 27 sau đợt điều chỉnh gần đây. Khác với kỷ nguyên dotcom, các doanh nghiệp AI hiện tại phần nào đã chứng minh được khả năng tạo lợi nhuận, duy trì dòng tiền dương và sở hữu bảng cân đối kế toán lành mạnh.

Xu hướng cắt giảm nhân sự quy mô lớn trong ngành công nghệ thời gian qua cũng là một phần chiến lược tái cơ cấu chi phí – chuyển dòng tiền sang đầu tư cho hạ tầng AI như chip xử lý, trung tâm dữ liệu và thiết bị phần cứng. Khoản đầu tư 300 tỷ USD này không được giải ngân trong một lần, mà sẽ phân bổ linh hoạt theo dòng doanh thu từ quảng cáo và các dịch vụ thu phí định kỳ.

Ở tầm vĩ mô, chính sách tiền tệ hiện tại của Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) vẫn duy trì lãi suất cao, chưa có tín hiệu rõ ràng về việc nới lỏng. Sự thận trọng này là khác biệt lớn so với giai đoạn 1999–2000, khi dòng vốn giá rẻ tràn ngập thị trường do chính sách nới lỏng tiền tệ quá mức.

Dù khả năng sinh lợi của các mô hình AI vẫn còn là dấu hỏi – điển hình như OpenAI đã lỗ hơn 5 tỷ USD tính đến tháng 9/2024 – nhưng sức hút từ hơn 400 triệu người dùng hàng tuần (tính đến tháng 2/2025) cho thấy AI đang là điểm nóng trong cuộc đua công nghệ. Các ông lớn đều đã ra mắt sản phẩm AI của riêng mình: Gemini (Google), Amazon Lex, Llama (Meta), Grok (xAI)... Trong khi đó, các mô hình AI từ Trung Quốc cũng đang tập trung vào tối ưu hiệu suất, chuyên biệt hóa và tích hợp hệ sinh thái.

Với Internet, chúng ta từng mất 25 năm để thanh lọc và ứng dụng sâu rộng vào đời sống. Với AI, quá trình này có thể chỉ cần 10 năm – nhờ sự sẵn sàng về công nghệ, nguồn lực, nhận thức và sự quyết đoán của các tập đoàn dẫn đầu. Đây là một xu hướng khó có thể đảo ngược.

>> Xuất khẩu gặp thuế quan Mỹ, trong nước gặp hàng Trung Quốc giá rẻ: Một doanh nghiệp HoSE bắt tay VinFast để xoay trục sống còn