TS Nguyễn Quốc Thập: Chậm triển khai thị trường năng lượng cạnh tranh, mục tiêu tăng trưởng có nguy cơ 'trật nhịp'

Tại diễn đàn "Xây dựng thị trường năng lượng cạnh tranh, minh bạch: Thách thức và cơ hội cho doanh nghiệp", TS Nguyễn Quốc Thập, Chủ tịch Hội Dầu khí Việt Nam cho rằng, việc chậm triển khai thị trường năng lượng cạnh tranh, nguy cơ sẽ không đảm bảo được mục tiêu tăng trưởng như mong muốn.

Bởi mục tiêu tăng trưởng của quốc gia hiện nay là rất rõ ràng, tuy nhiên, khi không xây dựng được thị trường năng lượng cạnh tranh, chúng ta sẽ không thu hút được nhà đầu tư, mà không thu hút được nhà đầu tư sẽ ảnh hưởng nghiêm trọng.

Theo ông Thập, thị trường năng lượng cạnh tranh đã được đặt vấn đề từ năm 2006, đến nay sau 19 năm mới bắt đầu thực hiện, tuy nhiên, những gì đã làm được vẫn rất xa theo mục tiêu đã đề ra, mặc dù, trước đó, các phương thức thực hiện đã được đưa ra khá chi tiết. Một trong những điểm nghẽn lớn nhất hiện nay, đó là nhận thức và tư duy.

Ông Thập cũng cho rằng, lao động giá rẻ, năng lượng rẻ từng là điểm thu hút đầu tư nhưng giai đoạn hiện nay đòi hỏi hoàn toàn khác, lao động cần chất lượng cao, năng lượng xanh, năng lượng sạch… khi triển khai các dự án điện, các bên thường quan tâm đến giá bao nhiêu, mà không quan tâm đến việc nhà đầu tư có triển khai thực hiện được hay không.

Vì vậy, để tháo gỡ, theo ông Thập, cần hoàn thiện thể chế theo hướng ổn định, dự báo được và nhất quán, cũng như có tính bao trùm. Chính sách phải đi trước thực tiễn; tránh tình trạng chồng chéo và thay đổi liên tục. Thiết lập cơ chế giá năng lượng dựa trên chi phí thực, hài hòa lợi ích theo diễn biến của thị trường và các nhà đầu tư trong chuỗi quyết định.

“Nhà nước không nên can thiệp vào cơ chế giá, mà chỉ đóng vai trò kiến tạo và điều hóa lợi ích các nhà đầu tư trong chuỗi bằng các công cụ thuế. Giá minh bạch là nền tảng của cạnh tranh, phát triển lành mạnh và thu hút đầu tư” - Chủ tịch Hội Dầu khí Việt Nam nói và cho biết thêm, hiện bất cập nhất về giá truyền tải điện, vì vậy, cần tiến tới một đường truyền tải điện như hệ thống giao thông như hiện nay thì mới giải quyết được một thị trường điện cạnh tranh.

Nghị quyết 70-NQ/TW là một bước nhấn mạnh thêm, thông thoáng hơn trong phát triển ngành năng lượng và mới đây, Quốc hội thông qua Nghị quyết về các cơ chế chính sách phát triển năng lượng quốc gia giai đoạn 2026-2030 kỳ vọng sẽ tạo đột phá cho quá trình bảo đảm an ninh năng lượng trong bối cảnh nhu cầu điện tăng nhanh, cơ cấu năng lượng chuyển dịch mạnh. Tuy nhiên, vẫn cần cụ thể hoá những nội dung trong Nghị quyết để thực hiện. Vì vậy, để có một thị trường điện cạnh tranh, cần có sự chung tay của cả hệ thống chính trị và những đối tượng liên quan.