Ước tính đóng góp 40% tăng trưởng GDP, ngành AI đang bóp nghẹt phần còn lại của kinh tế Mỹ?

Nếu trí tuệ nhân tạo có một “quê hương”, thì đó có lẽ là Ashburn, miền Bắc Virginia, ngay ngoại ô Washington, DC. Những hành khách ngồi cạnh cửa sổ khi hạ cánh xuống sân bay Dulles có thể nhận thấy một dãy những khối nhà mái trắng nổi bật giữa các khu dân cư ngoại ô. Đó là các trung tâm dữ liệu thuộc một cụm lớn nhất thế giới, vốn đã tiêu thụ hơn một phần tư sản lượng điện của công ty điện lực chính ở Virginia chỉ trong năm ngoái.

Nỗi lo suy thoái đang lan rộng khắp nước Mỹ, với lãi suất cao và hỗn loạn thuế quan đè nặng lên hầu hết các lĩnh vực. Tuy nhiên, những điều đó hầu như không làm chậm lại tốc độ xây dựng cơ sở hạ tầng phục vụ AI. Khoảng một phần sáu trong mức tăng trưởng 2% GDP Mỹ năm qua đến từ đầu tư vào thiết bị máy tính và viễn thông, bao gồm chip và trung tâm dữ liệu.

Cộng thêm các khoản nâng cấp lưới điện để cấp nguồn cho AI, cùng giá trị sở hữu trí tuệ từ phần mềm, một ước tính cho thấy bùng nổ AI đóng góp tới 40% vào tăng trưởng GDP. Đây là con số ấn tượng đối với một lĩnh vực vốn chỉ chiếm vài phần trăm trong GDP của Mỹ.

Sự hậu thuẫn công nghệ

Đợt bùng nổ AI không giống những làn sóng đầu tư thông thường. Trước đây, các tập đoàn công nghệ lớn chủ yếu tự trang trải chi phí từ lợi nhuận và tiền mặt sẵn có. Nhưng giờ, quy mô xây dựng đã vượt quá khả năng tự chi trả của họ, buộc phải vay nợ.

Họ mở rộng trung tâm dữ liệu với niềm tin rằng AI sẽ thúc đẩy tăng trưởng kinh tế bùng nổ, kéo theo nhu cầu tính toán khổng lồ chỉ trong vài năm tới. Đây không giống việc xây dựng nhà ở hay nhà máy, mà là một thị trường lợi nhuận cao, “kẻ thắng được tất cả”, nơi những mối quan tâm thông thường như chi phí vay vốn dễ bị gạt sang một bên.

Đó cũng chính là điều mà các tập đoàn công nghệ lớn đang làm. Quyết tâm xây dựng hạ tầng AI bằng mọi giá khiến lãi suất cao không còn là trở ngại. Ngay cả chi phí điện năng cũng vậy: các dự án trung tâm dữ liệu quy mô gigawatt, tiêu thụ điện ngang một thành phố nhỏ, ngày càng được triển khai nhiều hơn. Các lưới điện trên khắp nước Mỹ đang căng mình chuẩn bị cho sức ép này.

Hồi ức dotcom và sự phấn khích AI

Nếu nhìn lại thời kỳ bong bóng dotcom cuối thập niên 1990, cơn sốt AI hiện nay có lẽ còn kéo dài hơn. Khi đó, việc triển khai công nghệ tốn kém để xây dựng internet đã diễn ra nhiều năm, tạo tác động mạnh hơn nhiều đến GDP so với những gì Mỹ hiện thấy từ AI (xem biểu đồ 1). Và sự hứng khởi ban đầu với AI thậm chí còn vượt qua internet thời sơ khai.

Dù trong giai đoạn Y2K ít ai nghĩ web sẽ dẫn đến tự động hóa hàng loạt hay tăng trưởng thần tốc, thì nay cả hai đều là dự báo phổ biến về AI trong giới công nghệ Thung lũng Silicon - dù tiến bộ “dần dần” của GPT-5 đã phần nào làm giảm nhiệt sự cuồng loạn.

Tác động nghịch lý

Vấn đề ở chỗ, ngành công nghiệp đang dẫn dắt tăng trưởng kinh tế Mỹ cũng đang gây áp lực lên phần còn lại của nền kinh tế - thông qua lãi suất cao. Các trung tâm dữ liệu còn góp phần duy trì giá điện ở mức cao. Trung bình hóa đơn điện của người dân Mỹ đã tăng 7% từ đầu năm 2025, một phần do gánh nặng mà các trung tâm dữ liệu gây ra cho hệ thống điện quốc gia.

Thực tế, nếu bỏ qua AI, bức tranh kinh tế trông khá ảm đạm: tiêu dùng thực gần như đi ngang từ tháng 12; tăng trưởng việc làm yếu; xây dựng nhà ở và đầu tư kinh doanh ngoài AI đều sụt giảm (xem biểu đồ 2). Đây là những lĩnh vực nhạy cảm nhất với lãi suất, và do đó đóng vai trò chỉ báo quan trọng cho hoạt động kinh tế nói chung.

Nói cách khác, nền kinh tế đang chứng kiến một sự tái phân bổ: các lĩnh vực phụ thuộc vào lãi suất và năng lượng đang đóng góp ít đi, trong khi AI lại đóng góp nhiều hơn. Để duy trì đà này, các tập đoàn công nghệ phải tiếp tục tăng chi tiêu. Bất kỳ sự chững lại nào trong đầu tư vốn - chẳng hạn do hạn chế về điện năng hoặc nguồn cung chip - sẽ đồng nghĩa với việc giảm động lực tăng trưởng cho toàn bộ nền kinh tế.

Nếu điều đó xảy ra, điểm sáng duy nhất là lãi suất và giá năng lượng có thể hạ nhiệt, giảm áp lực cho các lĩnh vực còn lại. Nhưng lịch sử cũng để lại lời cảnh báo: sau cơn sốt dotcom là một cú sụp đổ dữ dội. Một sự suy giảm tương tự trong đầu tư AI có thể tước đi một trong những động lực tăng trưởng quan trọng nhất của Mỹ, ngay khi phần còn lại của nền kinh tế đang trở nên mong manh. Nếu nhu cầu xây dựng trung tâm dữ liệu nguội đi, không chỉ Ashburn sẽ gặp rắc rối.

Theo The Economist