Bất ngờ phát hiện chiếc bình đồng hình con cú chứa chất lỏng kỳ lạ, ước tính từ thời nhà Thương cách đây 3.000 năm
Bên trong một chiếc bình đồng cổ, các nhà khoa học tìm thấy một loại chất lỏng bí ẩn được xác định từ thời nhà Thương, cách đây hơn 3.000 năm.
Theo Dazhong, vào tháng 12/2010, tại khu vực di tích Daxinzhuang (TP Tế Nam, tỉnh Sơn Đông, miền Đông Trung Quốc), các nhà khảo cổ đã khai quật một bình đồng cổ. Bên trong, họ phát hiện một loại chất lỏng được bảo quản. Sau nhiều năm nỗ lực để mở dụng cụ bị gỉ sét này, các chuyên gia đã tiến hành nghiên cứu và xác nhận rằng đây là rượu chưng cất, có niên đại từ thời kỳ cuối nhà Thương (1600-1046 TCN).
Mẫu chất lỏng được gửi tới Phòng thí nghiệm nghiên cứu quốc tế tại Đại học Sơn Đông để phân tích. Kết quả cho thấy, mẫu này chứa ethanol - thành phần chính trong quá trình chưng cất rượu.
Theo báo cáo từ phòng thí nghiệm của Đại học Sơn Đông, các nhà nghiên cứu đã sử dụng công nghệ sắc ký khí/phổ khối vi chiết pha rắn để làm giàu các phân tử hữu cơ dễ bay hơi từ 30ml mẫu chất lỏng ở nhiệt độ 40°C, sau đó tiến hành phân tích bằng GC/MS. Đồng thời, kỹ thuật sắc ký lỏng hiệu năng cao (HPLC) được áp dụng để phát hiện các axit hữu cơ phân tử nhỏ trong mẫu, như axit oxalic, axit tartaric, axit malic, axit citric, axit succinic,... Các axit này đóng vai trò là chỉ thị sinh học đặc trưng cho rượu lên men. Ngoài ra, máy đo pH được sử dụng để xác định mức độ axit và kiềm trong mẫu, qua đó đưa ra các kết luận toàn diện.
Trong quá trình phân tích, chất lỏng thu được từ chiếc bình đồng hình con cú thời nhà Thương được kiểm tra bằng công nghệ sắc ký khí/phổ khối chiết pha rắn. Kết quả cho thấy có một lượng nhỏ etanol, xác nhận đây là rượu. Rượu vang, theo bản chất, được chia thành hai loại: rượu vang lên men và rượu vang chưng cất.
Rượu vang lên men được sản xuất qua quá trình lên men kỵ khí của ngũ cốc hoặc trái cây dưới tác động của nấm men, tạo ra etanol nồng độ thấp và một lượng lớn axit hữu cơ. Các axit này làm cho rượu có tính axit (pH từ 3-4). Nếu được lưu trữ lâu trong bình đồng và chôn dưới đất, axit hữu cơ có thể hòa tan gỉ đồng, khiến rượu có màu xanh.
Trái lại, rượu chưng cất được sản xuất bằng cách chưng cất rượu lên men để thu thập các hợp chất dễ bay hơi có nhiệt độ sôi dưới 100°C. Loại rượu này không chứa các axit hữu cơ có nhiệt độ sôi cao và thường có tính chất trung tính.
Phân tích mẫu rượu cổ từ chiếc bình tại Đại Tân Trang cho thấy chất lỏng này không màu, trong suốt, và không chứa ion đồng hòa tan. Giá trị pH đo được là 5,8, gần với trung tính. Quan trọng hơn, phân tích bằng HPLC không phát hiện sự hiện diện của các axit hữu cơ. Điều này chứng tỏ nguồn nước trong mẫu không mang tính axit trước khi được chôn cất.
Dựa trên các kết quả phân tích, các nhà khoa học kết luận rằng mẫu rượu này không phải là rượu vang lên men, mà chính là rượu vang chưng cất - một sản phẩm phức tạp và hiếm thấy vào thời kỳ nhà Thương.
Theo nhà nghiên cứu Wu Meng, ngoài ethanol, rượu trái cây hay rượu gạo thường có đường và protein. Tuy nhiên, trong mẫu rượu cổ này, không tìm thấy dấu vết của các chất đó, điều này khẳng định đây là rượu chưng cất, khác với rượu lên men truyền thống.
Ông Wu Meng cũng nhấn mạnh rằng, nghiên cứu về nguồn gốc rượu chưng cất là một phần quan trọng trong việc tìm hiểu lịch sử khoa học, công nghệ và văn hóa rượu của Trung Quốc. Trước đây, đồ dùng chưng cất rượu từng được tìm thấy tại các di chỉ thuộc thời nhà Hán (202 TCN - 220 SCN), cùng với những mẫu rượu chưng cất cùng thời kỳ.
Phát hiện đã mở ra khả năng lịch sử sản xuất rượu chưng cất ở Trung Quốc có thể đã bắt đầu sớm hơn khoảng 1.000 năm so với các tài liệu trước đây. Đây là một bước tiến lớn trong việc nghiên cứu lịch sử văn hóa rượu và kỹ thuật chế tác của người xưa.
Vào ngày 29/10/2024, Bảo tàng di tích Daxinzhuang đã tổ chức lễ cất nóc công trình chính và dự án xây dựng Công viên di tích khảo cổ Daxinzhuang đã bước sang một giai đoạn mới. Bảo tàng dự kiến sẽ đi vào sử dụng vào năm 2025, thời điểm đó Tế Nam sẽ có thêm một công viên di tích khảo cổ quốc gia.
