CEO Nguyễn Tuấn Quỳnh: Khởi nghiệp cần hạ ‘cái tôi’ xuống thấp và ‘bớt ảo tưởng về bản thân’

Trong giới doanh nhân Việt Nam, ông Nguyễn Tuấn Quỳnh - nhà sáng lập Saigon Books không còn là cái tên xa lạ. Được biết đến là doanh nhân thành đạt trong nhiều lĩnh vực nhưng ở tuổi 44, ông quyết tâm bước ra khỏi vùng an toàn, theo đuổi điều mình thích và trở thành người "gieo chữ" bằng những trang sách.

Trong buổi trò chuyện hôm nay, nam doanh nhân có nhiều chia sẻ về quyết định khởi nghiệp cùng hành trình gây dựng công ty của mình.

- Chào ông, cảm xúc của ông như thế nào về hành trình làm doanh nhân, đặc biệt là trong lĩnh vực xuất bản sách?

Hành trình làm doanh nhân của tôi là một chuỗi những lần "làm lại từ đầu" và "bớt ảo tưởng về bản thân". Tôi đã có kinh nghiệm và thành công ở nhiều lĩnh vực lớn, nhưng khi khởi nghiệp với Saigon Books, tôi nhận ra mình lại phải học lại từ con số 0.

Trong lĩnh vực xuất bản sách, cảm xúc lớn nhất là sự trọn vẹn và ý nghĩa. Ngành sách có quy mô nhỏ, biên lợi nhuận thấp nhưng lại mang một sứ mệnh văn hóa lớn. Cảm giác hạnh phúc khi một cuốn sách của mình giúp thay đổi tư duy, truyền cảm hứng cho một người trẻ hoặc một doanh nhân là phần thưởng vô giá. Đó là lúc tôi thấy mình đang sống đúng với giá trị cốt lõi và đam mê của mình.

- Cơ duyên nào đã đưa ông đến với ngành xuất bản và thành lập công ty sách ở tuổi 44?

Trước tuổi 44, tôi đã có hơn 22 năm kinh nghiệm ở các vị trí lãnh đạo cấp cao tại các tập đoàn lớn như Saigon Gas, PNJ, SFC và cả Alpha Books. Cơ duyên đến từ ba điểm mấu chốt:

Tôi thích sách: Dù các công ty trước mang lại thành công tài chính, nhưng ngành sách là nơi tôi thực sự yêu thích và muốn gắn bó. Việc thành lập Saigon Books là để "làm điều mình thích", chứ không chỉ đơn thuần là "tìm kiếm lợi nhuận" như khi làm đầu tư.

Mong muốn tạo ra giá trị: Tôi muốn dùng kinh nghiệm quản trị đã tích lũy để xây dựng một tổ chức chuyên nghiệp, xuất bản những cuốn sách chất lượng, có khả năng lan tỏa tri thức tích cực và giúp ích cho cộng đồng, đặc biệt là thế hệ trẻ.

Điểm chạm từ Alpha Books: Thời gian làm Tổng Giám đốc tại Alpha Books đã giúp tôi hiểu sâu hơn về ngành, củng cố quyết tâm rằng đây chính là con đường mình muốn đi.

- Ông có từng lo lắng hoặc phân vân vì cho rằng tuổi 44 là quá muộn để khởi nghiệp?

Tôi không lo lắng vì "quá muộn" mà lo lắng vì “quá khó".

Ở tuổi 44, tôi đã có sự chuẩn bị về tài chính, kinh nghiệm quản trị và mạng lưới mối quan hệ. Đó là một lợi thế, không phải rào cản.

Sự lo lắng thực sự đến từ việc tôi nhận ra ngành sách quá khó và quá nhỏ so với kinh nghiệm điều hành các doanh nghiệp hàng nghìn tỷ trước đây. Thử thách lớn nhất không phải là thị trường, mà là việc tôi phải vượt qua "cái bóng" của chính mình, học cách chấp nhận rằng kinh nghiệm phát triển một doanh nghiệp có sẵn từ 10 lên 1000 không giống với việc xây dựng một startup từ con số 0.

- Năm 2018, Saigon Books gặp khủng hoảng sau 2 năm thành lập. Ông đã chèo lái công ty như thế nào?

Năm 2018 là một cú sốc lớn sau 2 năm khởi nghiệp. Do sự tự tin thái quá, tôi đã đầu tư ồ ạt vào bản quyền, in ấn, tuyển dụng mà không kiểm soát tốt đầu ra. Tiền chi ra như núi nhưng thu về chậm (3-6 tháng), dẫn đến khủng hoảng dòng tiền và cả khủng hoảng niềm tin trong nội bộ. Nhiều nhân viên bắt đầu xin nghỉ vì lo lắng về năng lực quản lý của tôi.

Tôi phải nhìn lại bản thân và chấp nhận “mình không giỏi như mình nghĩ”. Tôi công khai nhìn nhận sai lầm của mình, thừa nhận mình không giỏi mọi thứ và quyết định không ôm đồm nữa.

Tôi cũng trao quyền cho người giỏi, mời một đồng nghiệp cũ, một người rất giỏi kinh doanh sách và quản lý dòng tiền về làm CEO để xử lý các vấn đề vận hành cốt lõi. Tôi lùi về vai trò Chủ tịch HĐQT, tập trung vào chiến lược và văn hóa.

Tiếp đó là tái cấu trúc và tập trung cho dòng tiền, tiến hành cắt giảm chi phí mạnh mẽ, tập trung vào những đầu sách bán chạy và có khả năng thu hồi vốn nhanh, đặt nguyên tắc an toàn dòng tiền lên trên hết.

Việc đặt "cái tôi" xuống thấp và mời người giỏi về là quyết định quan trọng nhất giúp Saigon Books hòa vốn và vượt qua khủng hoảng.

- Đại dịch Covid-19, thời điểm mà mọi ngành nghề đều bị ảnh hưởng. Ông và doanh nghiệp đã vượt qua "cơn bão" này ra sao?

Covid-19 là một "cú huých" buộc Saigon Books phải chuyển mình toàn diện và nhanh hơn.

Chúng tôi tăng tốc chuyển đổi số (Digital Transformation): Khi kênh truyền thống (nhà sách, trường học) đóng cửa, chúng tôi dồn toàn lực đẩy mạnh bán hàng online. Tập trung tối đa vào thương mại điện tử và các kênh mạng xã hội, coi đây là sự sống còn.

Từ năm 2021, chúng tôi đã đào tạo một con AI hỗ trợ việc dịch và biên tập sách từ tiếng Anh sang tiếng Việt. Tới nay, con AI đó đang hoạt động rất hiệu quả.

Quản lý nguồn lực linh hoạt: Nhanh chóng tối ưu hóa bộ máy, áp dụng mô hình làm việc từ xa và quản lý chi phí chặt chẽ hơn bao giờ hết, đảm bảo dòng tiền luôn ở mức an toàn.

Đại dịch dạy chúng tôi một bài học sâu sắc: Tư duy linh hoạt và khả năng ứng dụng công nghệ là điều kiện tiên quyết để tồn tại.

- Sau những sóng gió đó, ông có điều chỉnh gì trong cách vận hành hay triết lý kinh doanh để thích ứng với thực tế?

Sau những biến cố, triết lý vận hành của tôi đã chuyển từ "quản lý cứng" sang "quản trị nhân văn" và "phân quyền triệt để", cụ thể như:

Triết lý chia sẻ: Tôi luôn nhắc nhở đội ngũ rằng người làm kinh doanh phải biết làm "toán chia" - tức là chia sẻ quyền lợi và trách nhiệm. Tôi trao quyền và luôn cố gắng cho đi nhiều hơn mức cộng sự kỳ vọng để xây dựng lòng tin và sự gắn bó lâu dài.

Đặt quản trị dòng tiền lên hàng đầu: Nguyên tắc bất di bất dịch là không chạy theo số lượng, mà ưu tiên chất lượng và khả năng thu hồi vốn.

Văn hóa "cái tôi thấp": Luôn giữ "cái tôi" thật thấp, công khai thừa nhận khuyết điểm và tôn trọng mọi ý kiến, dù là từ nhân viên cấp dưới. Văn hóa công ty phải dựa trên lòng yêu thương con người và lối sống tích cực.

- Saigon Books "sinh sau đẻ muộn" nhưng đang dần khẳng định vị thế riêng. Ông và đội ngũ đã làm gì để tạo nên dấu ấn đặc biệt ấy?

Saigon Books xác định không cạnh tranh về quy mô mà tập trung vào chất lượng và giá trị cốt lõi:

Định vị ngách và chất lượng nội dung: Chúng tôi chọn ngách sách Tinh thần, Tâm lý, Kỹ năng và Phát triển bản thân với tiêu chí phải là những cuốn sách thực sự có giá trị ứng dụng cao, có thể thay đổi tư duy người đọc. Các tác phẩm kinh điển hoặc sách có chiều sâu là ưu tiên hàng đầu.

Văn hóa kết nối cộng đồng: Chúng tôi không chỉ bán sách mà còn bán giải pháp và cảm hứng. Saigon Books đã tổ chức các buổi giao lưu, tọa đàm về sách, giúp sách trở thành cầu nối tri thức giữa tác giả, doanh nhân và độc giả.

Tốc độ thích ứng kênh mới: Nhanh chóng nắm bắt và triển khai các kênh bán hàng mới như TikTok, Shopee, livestream... tiếp cận và tương tác trực tiếp với thế hệ độc giả trẻ (Gen Z) một cách hiệu quả hơn.

- Trong bối cảnh chuyển đổi số, doanh nghiệp đã làm gì để thích nghi, đổi mới và tiếp tục lan tỏa tri thức qua sách?

Chuyển đổi số là cơ hội vàng cho ngành sách. Saigon Books đã ứng dụng AI trong tất cả các khâu của quy trình xuất bản, từ đánh giá đề tài, dịch - biên tập, thiết kế bìa đến marketing và bán hàng.

Chiến lược bán hàng đa kênh (Omnichannel) được đẩy mạnh bán hàng trên các sàn thương mại điện tử và tận dụng sức mạnh lan tỏa của mạng xã hội. Doanh thu qua các kênh này hiện chiếm tỷ trọng lớn và tiếp tục tăng trưởng mạnh.

Bên cạnh đó, Saigon Books sử dụng mạng xã hội để tổ chức các buổi livestream giới thiệu sách, làm các video ngắn (Reels, TikTok) để chia sẻ trích đoạn, biến việc đọc sách thành một trào lưu, giúp tri thức được lan tỏa dễ dàng và hấp dẫn hơn.

- Mục tiêu cụ thể trong thời gian tới của ông và doanh nghiệp là gì?

Mục tiêu của chúng tôi không chỉ là tăng trưởng doanh thu, mà là sự bền vững và tạo ảnh hưởng xã hội:

Hoàn thiện hệ sinh thái tri thức số: Xây dựng một nền tảng nội dung số chất lượng, đảm bảo sách điện tử và sách nói của doanh nghiệp có thể tiếp cận mọi độc giả một cách tiện lợi và hợp pháp nhất.

Củng cố vị thế ngách: Tiếp tục là một trong những thương hiệu hàng đầu về sách phát triển bản thân, tinh thần, tâm lý và kinh doanh có chiều sâu, với các tác phẩm có khả năng tạo ra sự thay đổi tích cực trong cộng đồng.

Tập trung vào tác giả Việt: Bên cạnh việc mua bản quyền quốc tế, chúng tôi sẽ đầu tư mạnh vào việc phát hiện và phát triển các tác giả Việt Nam - đặc biệt là doanh nhân có kinh nghiệm "thực chiến" và triết lý sống tích cực.

- Sau gần một thập kỷ dẫn dắt doanh nghiệp, điều gì khiến ông cảm thấy tự hào nhất?

Điều khiến tôi tự hào nhất là việc vượt qua "cái bóng" của chính mình và xây dựng được một tổ chức phát triển ổn định với văn hóa tích cực:

Sự trưởng thành của bản thân: Việc khởi nghiệp ở tuổi 44 đã giúp tôi nhận ra giới hạn của mình, bớt ảo tưởng sức mạnh và học được bài học quan trọng nhất là "luôn phải giữ 'cái tôi' thật thấp".

Niềm tin của cộng sự: Tự hào vì đội ngũ đã không bỏ tôi lại trong những giai đoạn khó khăn nhất (2018), mà cùng nhau nỗ lực. Đó là minh chứng cho việc triết lý yêu thương con người và chia sẻ quyền lợi đã tạo ra sự gắn kết.

Giá trị lan tỏa: Những cuốn sách của Saigon Books thực sự đã trở thành nguồn cảm hứng cho nhiều bạn trẻ khởi nghiệp và nhiều người đang tìm kiếm lối sống tích cực.

- Ông có lời khuyên nào dành cho những người muốn khởi nghiệp?

Dựa trên những kinh nghiệm xương máu của mình, tôi có ba lời khuyên thiết thực:

Giữ "cái tôi" thật thấp: Đừng bao giờ ảo tưởng về khả năng của mình, dù bạn đã từng thành công ở đâu. Thất bại ở startup là điều tất yếu, hãy sẵn sàng đối mặt và chấp nhận rằng bạn không giỏi mọi thứ.

Nắm vững "toán chia": Người làm kinh doanh phải giỏi phép "chia" - đó là chia sẻ quyền lợi và chia sẻ trách nhiệm cho cộng sự một cách công bằng. Điều này tạo ra sự gắn bó hơn bất kỳ khoản lương thưởng nào.

Quản trị dòng tiền là "máu": Ý tưởng có thể bay bổng, nhưng quản lý tiền mặt phải thực tế và chặt chẽ. Một công ty có thể lỗ về lợi nhuận trong thời gian ngắn, nhưng không được phép cạn dòng tiền. An toàn tài chính luôn là ưu tiên số một cho sự sống còn của startup.

Cảm ơn những chia sẻ của ông!