Châu Á đứng giữa ‘ngã ba đường’: Giữ tỷ giá, kiểm soát lãi suất hay cứu thanh khoản?

Trung Quốc, Ấn Độ và nhiều quốc gia khác đã triển khai chiến dịch dài hơi sử dụng dự trữ ngoại hối kết hợp với các giao dịch phái sinh để ổn định tỷ giá. Tuy nhiên, chiến lược này đang gây ra tác dụng phụ nghiêm trọng: chi phí vay vốn tăng cao trong thời điểm các nền kinh tế đang cần nhiều thanh khoản để kích thích tăng trưởng.

Tại Trung Quốc, lãi suất repo qua đêm và kỳ hạn 7 ngày tăng vọt trong tháng Hai, trong khi các nhà đầu tư trái phiếu chịu lỗ do lợi suất tăng mạnh.

Ở Ấn Độ, thanh khoản ngân hàng rơi vào tình trạng thiếu hụt nghiêm trọng nhất trong ít nhất 14 năm qua, khiến chi phí vay qua đêm tăng vọt. Thanh khoản cũng trở nên khan hiếm tại Indonesia và Malaysia sau khi các Ngân hàng Trung ương (NHTW) can thiệp để bảo vệ tỷ giá.

Những diễn biến này phản ánh "Bộ ba bất khả thi" trong kinh tế học – lý thuyết cho rằng một quốc gia không thể đồng thời kiểm soát tỷ giá hối đoái, duy trì chính sách tiền tệ độc lập và cho phép dòng vốn tự do lưu chuyển. Một trong ba yếu tố sẽ phải điều chỉnh.

"Theo lý thuyết này, nếu NHTW quyết định giữ tỷ giá ổn định mà không thay đổi chính sách kiểm soát vốn, thì lãi suất sẽ phải đóng vai trò điều chỉnh. Điều này sẽ thể hiện đầu tiên trên thị trường liên ngân hàng" - Philip McNicholas, chiến lược gia của Robeco nhận định.

Lãi suất liên ngân hàng tăng cao là dấu hiệu của tình trạng thiếu tiền mặt, có thể ảnh hưởng đến toàn bộ nền kinh tế khi các ngân hàng trở nên thận trọng hơn trong việc cho vay, từ đó kìm hãm tăng trưởng.

Tình huống này đặt ra bài toán khó cho các nhà đầu tư tại thị trường mới nổi. Việc đồng nội tệ mất giá làm giảm giá trị danh mục đầu tư vào cổ phiếu và trái phiếu của họ. Nhưng nếu Chính phủ ưu tiên ổn định tỷ giá mà gây tổn hại đến tăng trưởng kinh tế, thì triển vọng đầu tư vào các thị trường này cũng bị lung lay.

Một số NHTW đã bắt đầu điều chỉnh chiến lược. Ngân hàng Dự trữ Ấn Độ (RBI) đã công bố kế hoạch bơm 21,5 tỷ USD vào hệ thống tài chính thông qua mua trái phiếu và đấu giá hoán đổi trước ngày 31/3 để giảm áp lực thanh khoản.

Ngược lại, Ngân hàng Nhân dân Trung Quốc (PBoC) vẫn chưa thực hiện một đợt bơm tiền lớn tương tự, mà vẫn tập trung vào việc kiểm soát tỷ giá. Mặc dù có hy vọng rằng Chính phủ Trung Quốc sẽ nới lỏng chính sách tiền tệ để đạt mục tiêu tăng trưởng 5%, lợi suất trái phiếu vẫn tăng mạnh vào thứ Sáu tuần trước (7/3).

Tình hình càng thêm phức tạp trong bối cảnh chính trị toàn cầu bất ổn với khả năng Tổng thống Mỹ Donald Trump tiếp tục áp dụng các chính sách thương mại quyết liệt. Các NHTW có thể sẽ phải chạy theo để "dập lửa", hôm nay bảo vệ tỷ giá, ngày mai lại phải giải quyết vấn đề thanh khoản.

"Biến động tỷ giá có thể kéo dài do căng thẳng thương mại toàn cầu, buộc các NHTW ở thị trường mới nổi, bao gồm cả RBI, phải cảnh giác cao độ", Madhavi Arora, nhà kinh tế trưởng tại Emkay Global Financial Services nhận định. Bà dự báo đồng rupee có thể mất giá hơn 3% so với hiện tại, xuống mức 89,50 INR/USD vào cuối năm nay.

Trong khi đó, Ngân hàng Indonesia đã áp dụng chiến lược mới bằng cách phát hành một loại trái phiếu mới bằng đồng rupiah vào tháng 9/2023 để thu hút dòng vốn ngoại. Tuy nhiên, Goldman Sachs cảnh báo rằng các trái phiếu này đang hút vốn khỏi hệ thống ngân hàng, làm trầm trọng thêm tình trạng thiếu thanh khoản.

Ngân hàng Trung ương Malaysia (BNM) cũng đang sử dụng hợp đồng kỳ hạn để hỗ trợ đồng ringgit, khiến trạng thái bán ròng ngoại tệ của họ tăng mạnh. Kết hợp với tỷ lệ cho vay trên tiền gửi cao, điều này đã siết chặt thanh khoản trên thị trường liên ngân hàng.

Trớ trêu thay, chính các NHTW đang gồng mình bảo vệ đồng nội tệ lại đang chịu hậu quả từ chính sách đồng USD mạnh. Stephen Miran, người được Tổng thống Trump đề cử làm Chủ tịch Hội đồng Cố vấn Kinh tế Mỹ, đã từng viết nhiều về chi phí mà Mỹ phải gánh chịu do đồng USD mạnh.

Hiện tại, thị trường tài chính đang đồn đoán về khả năng xuất hiện một "Hiệp ước Mar-a-Lago" – thỏa thuận quốc tế nhằm làm suy yếu đồng USD trong dài hạn. Nếu điều đó xảy ra, các NHTW châu Á, vốn đang lao đao vì sức mạnh của đồng bạc xanh, có lẽ sẽ không phản đối kịch bản này.

>> Reuters: Việt Nam và các nước Châu Á đang ‘nằm trong tầm ngắm’ thuế quan của ông Trump