Vì sao nhiều doanh nghiệp rục rịch tính chuyện IPO ngay lúc này?

Chưa bao giờ thị trường chứng khoán Việt Nam lại chứng kiến một cuộc chạy đua công bố kế hoạch IPO dày đặc như hiện nay.

Mở đầu là nhóm công ty chứng khoán với thành công vang dội của TCBS, khi cổ phiếu TCX đã chính thức niêm yết trên HOSE. Ngay sau đó, VPBankS hoàn tất chào bán cổ phiếu lần đầu ra công chúng với mức độ quan tâm rất cao, và VPS cũng đang ở những bước cuối cùng của đợt IPO được dự báo sẽ tạo sóng lớn trên thị trường.

Ở một diễn biến khác, các doanh nghiệp ngoài ngành chứng khoán cũng đồng loạt phát tín hiệu. Bách Hoá Xanh muốn lên sàn, Golden Gate cân nhắc lịch IPO; Hạ tầng Gelex, Nông nghiệp Hoà Phát, chuỗi dược Long Châu, các hệ thống bán lẻ và nhiều chuỗi F&B lớn đều đang rốt ráo rà soát vận hành, chỉnh hệ thống, tính điểm rơi tài chính và chuẩn hóa báo cáo.

Câu hỏi đặt ra: Vì sao tất cả lại chọn thời điểm này?

Thị trường đang hấp dẫn hơn, hay có một “áp lực ngầm” nào đó đang buộc doanh nghiệp phải chuyển mình nhanh hơn?

Chúng ta đang ở trong một giai đoạn mà chuẩn mực của thị trường chứng khoán Việt Nam thay đổi nhanh hơn bao giờ hết. Sự thay đổi đến từ nhiều phía: Nhà đầu tư, cơ quan quản lý, hệ thống vận hành thị trường và chuẩn mực kế toán.

Thứ nhất, hạ tầng thị trường nâng cấp mạnh: KRX đi vào vận hành cùng hàng loạt cơ chế mới như T+0, bán khống có bảo đảm, giao dịch lô lẻ… đang có dư địa tạo ra một sân chơi hiện đại hơn, tiệm cận các thị trường mới nổi. Khi “hệ điều hành” của thị trường thay đổi, tiêu chuẩn dành cho doanh nghiệp niêm yết cũng theo đó được siết chặt.

Thứ hai, IFRS bắt đầu ảnh hưởng sâu đến cách doanh nghiệp báo cáo: Khác với VAS vốn thiên về tuân thủ, IFRS yêu cầu minh bạch bản chất kinh tế của giao dịch: Doanh thu thật khi đã hoàn thành nghĩa vụ, dòng tiền thật, tài sản thật. Điều này buộc doanh nghiệp chuẩn bị IPO phải nâng cấp hệ thống kế toán – vận hành của mình.

Thứ ba, dòng vốn ngoại quay lại với kỳ vọng nâng hạng: FTSE đưa Việt Nam vào danh sách theo dõi nâng hạng, MSCI ghi nhận nhiều cải tiến. Các quỹ ngoại — vốn ưu tiên minh bạch & governance — bắt đầu tăng cường theo dõi các doanh nghiệp chuẩn bị lên sàn.

Thứ tư, hiệu ứng từ các thương vụ IPO thành công: TCBS, VPBankS và sắp tới là VPS cho thấy thị trường sẵn sàng trả cao cho doanh nghiệp minh bạch, hiệu quả và có câu chuyện tăng trưởng rõ. Điều này khiến doanh nghiệp ở nhiều ngành khác buộc phải nhìn lại mình.

Tất cả tạo ra một bối cảnh đặc biệt: Một thị trường đang tái định nghĩa chuẩn mới' → Một mức kỳ vọng cao hơn → Một cuộc cạnh tranh âm thầm về minh bạch – vận hành – mô hình

Và đó mới chỉ là bề mặt. Áp lực lớn nhất nằm ở phía sau: Áp lực tự soi mình khi doanh nghiệp đầu ngành bắt đầu bước lên sàn.

Trong bất kỳ nhóm ngành nào, doanh nghiệp IPO trước luôn là người kể câu chuyện trước. Và ở thị trường chứng khoán, người kể trước thường là người định hình kỳ vọng của nhà đầu tư đối với cả ngành.

Một thương vụ IPO thành công không chỉ đưa thêm một mã cổ phiếu lên sàn, nó tạo ra hiệu ứng lớn hơn:

• Đặt lại mặt bằng kỳ vọng về biên lợi nhuận, tăng trưởng và sức khỏe tài chính.
• Thiết lập chuẩn vận hành mới cho doanh nghiệp trong ngành.
• Thu hút spotlight truyền thông, chiếm toàn bộ sự chú ý.
• Và quan trọng nhất: Trở thành gương mặt đại diện của ngành trong giai đoạn mới.
  

Không cần doanh nghiệp phải lớn nhất — chỉ cần họ IPO đúng thời điểm. Một vài ví dụ nổi bật có thể kể đến như:

• TCBS IPO sớm nhất trong nhóm CTCK: Việc lên sàn đúng chu kỳ hồi phục giúp TCBS bước lên nấc minh bạch mới; củng cố vị thế; và đặt chuẩn tài chính mới cho khối công ty chứng khoán. Từ đó, mọi IPO sau — kể cả VPS — đều bị so sánh với chuẩn này.

• Vinpearl IPO thành công giúp gia tăng sức mạnh hệ sinh thái Vingroup (VIC), và trở thành “đại diện hình ảnh” của ngành du lịch nghỉ dưỡng hiện đại.

Nhìn vào từng ngành cũng sẽ thấy rõ lợi thế của người đi trước:

• Golden Gate nếu IPO lúc này sẽ trở thành doanh nghiệp F&B thuần đầu tiên đưa mô hình kinh doanh lên sàn. Nhờ đó, họ có thể đặt chuẩn vận hành mới cho toàn ngành F&B quy mô lớn.

• Nông nghiệp Hoà Phát nếu IPO trước sẽ kể câu chuyện nông nghiệp - công nghiệp – chuỗi giá trị khép kín trước toàn thị trường, đồng thời, nâng vị thế của Hoà Phát (HPG) trong lĩnh vực nông nghiệp. Ngoài ra, sẽ tạo đối trọng rõ ràng với những doanh nghiệp nông nghiệp truyền thống đang loay hoay tái cấu trúc như HAGL (HAG)...

Câu chuyện 10 năm 'ươm mầm' của Hòa Phát ở mảng nông nghiệp vẫn chỉ là 'ẩn' nếu không rầm rộ thông tin IPO. Do vậy, việc minh bạch sau niêm yết cũng sẽ thành lợi thế gia tăng sức mạnh cho công ty mẹ Hòa Phát.

• FPT Long Châu nếu IPO trước Bách Hoá Xanh, sẽ dẫn dắt kỳ vọng mới trong ngành bán lẻ – dược phẩm hiện đại.

• Quay lại câu chuyện của VPS, nếu IPO sớm, VPS có thể thiết lập chuẩn kỳ vọng mới, cộng thêm vị thế số 1 về thị phần môi giới thời gian qua, sẽ tạo nên bước đột phá lớn. Nhưng, hiện VPS đi sau TCBS và VPBankS — buộc phải tăng cường hiện diện và củng cố câu chuyện tăng trưởng.

Khi spotlight thuộc về người đi trước, doanh nghiệp lên sau — dù mạnh — cũng sẽ bị so sánh với chuẩn mới đã được thiết lập.

Lại có câu hỏi đặt ra, Nông nghiệp Hoà Phát không IPO, thì lấy ai để tranh? Đừng quên, Thaco đang ‘dàn quân’ lớn trong mảng nông nghiệp với hàng chục ngàn hecta cây trồng tại cả Việt Nam và Lào. Dù Thaco đang ‘mắc cạn’ tại HAGl Agrico (HNG), nhưng Thaco Agri hoàn toàn có thể IPO với sự chờ đợi của nhiều nhà đầu tư. Long Châu cũng vậy, chuỗi An Khang đang ‘ngấp nghé’ cạnh tranh spotlight...

Và trong trò chơi IPO, bị so sánh, thường là… thua điểm từ vạch xuất phát.

IPO luôn có “mùa”, và 2025–2026 được xem là cửa sổ định giá đẹp nhất trong nhiều năm trở lại đây, bởi:

• Lãi suất thấp hơn giai đoạn 2022–2023.
• Dòng vốn quay lại các thị trường do các kênh đầu tư khác đang kém hấp dẫn hơn: Bất động sản “quá nóng”, vàng liên tục lập đỉnh, lãi ngân hàng giảm hấp dẫn. Do vậy, dòng vốn tích trữ đang tìm điểm đến mới - thị trường chứng khoán.
• Nâng hạng thị trường trở thành câu chuyện “chạm tay được”. Sau FTSE, MSCI đang là đích quan trọng hơn, mở khoá dòng vốn ngoại lớn hơn.
• Nhà đầu tư đang khát “hàng mới chất lượng”. Các mã lớn đã chạy mạnh, khiến nhà đầu tư phải chờ cơ hội mới, rõ ràng, minh bạch hơn, và ‘có câu chuyện’ hơn
  

Với doanh nghiệp, đây giống như chọn đúng mùa vụ để thu hoạch. Không phải lúc nào cũng có cơ hội. Lên sàn đúng thời điểm giúp doanh nghiệp:

• Chốt định giá tốt hơn — sức nóng thị trường luôn dành cho người đi trước.
• Thu hút “tiền khôn” — dòng vốn thông minh luôn đi trước chu kỳ.
• Tăng uy tín thương hiệu, hỗ trợ huy động vốn rẻ và mở rộng quanh nhanh hơn.
  

Ngược lại, IPO trễ đồng nghĩa:

• Định giá bị ép xuống
• Sức mua giảm
• Nhà đầu tư mất hứng
• Câu chuyện không còn mới
• Spotlight đã thuộc về người khác
  

Đó là lý do hàng loạt doanh nghiệp chạy IFRS, chốt audit, tối ưu vận hành… để kịp bước vào cửa sổ định giá 2025–2027.

Khi một doanh nghiệp đầu ngành IPO thành công với mức định giá tốt, doanh nghiệp phía sau gần như không thể chậm trễ.

Đi sau 1–2 năm đồng nghĩa: Chuẩn định giá khác, kỳ vọng khác, sức mua phân tán, spotlight không còn.

Thị trường đang bước vào một chu kỳ mới, nơi chất lượng được đặt lên bàn cân và thời điểm trở thành lợi thế cạnh tranh.

Trong cuộc đua IPO này, không phải doanh nghiệp lớn nhất thắng, mà là doanh nghiệp chuẩn bị tốt nhất và xuất hiện đúng lúc. Năm 2025–2027 sẽ là cuộc chơi của những doanh nghiệp dám “xuất hiện”.

Ai lên sàn trước, kể câu chuyện rõ ràng hơn, minh bạch hơn — người đó sẽ giữ thế chủ động. Còn ai chậm chân, dù nội lực mạnh, cũng sẽ phải chạy đua trong một cuộc chơi đã có người dẫn dắt.

Vì thế, IPO lúc này không chỉ là câu chuyện huy động vốn, nó là cuộc đua vị thế.