Chủ tịch GP.Invest Nguyễn Quốc Hiệp: 'Chi phí lãi vay là gánh nặng lớn của nhà thầu'

Tại báo cáo đã nêu lên 4 vướng mắc lớn của các nhà thầu, gồm: quản lý mỏ vật liệu, cơ chế thanh quyết toán, nhân công và tín dụng.

Thủ tục mở mỏ vật liệu làm khó nhà thầu

Theo ông Nguyễn Quốc Hiệp, Chủ tịch HĐQT kiêm Tổng giám đốc GP.Invest, một số nhà thầu được giao mỏ vật liệu san lấp, nhưng hiện lúng túng trong việc thực hiện các thủ tục mở mỏ liên quan đến quy hoạch, cấp phép mỏ, xác định trữ lượng thực tế được thanh toán, thực hiện đền bù giải phóng mặt bằng khu vực mỏ (trong ranh giới và ngoài ranh giới mỏ).

Ông Nguyễn Quốc Hiệp: “Chi phí lãi vay là gánh nặng lớn của nhà thầu”.

Bên cạnh đó, việc phối hợp giữa cơ quan chức năng địa phương, chủ đầu tư, nhà thầu trong việc thỏa thuận về giá chuyển nhượng, thuê đất với chủ sở hữu mỏ còn khó khăn thiếu các hướng dẫn cụ thể về phương pháp xác định, hạch toán các chi phí mở mỏ và xác định được chính xác giá vật liệu đến công trình xây dựng.

Vì vậy, ông Hiệp kiến nghị 3 giải pháp. Một là UBND tỉnh nơi có mỏ vật liệu san lấp giao các sở ngành liên quan xây dựng cơ chế giao, mở mỏ và quản lý khai thác mỏ vật liệu khi giao cho các nhà thầu.

Hai là, đối với việc đền bù bồi thường giải phóng mặt bằng khu vực mỏ vật liệu, các tỉnh có hướng dẫn cụ thể cho nhà thầu áp dụng khung chính sách đền bù giải phóng mặt bằng do UBND tỉnh ban hành có xét đến việc áp dụng cho phần diện tích đất liền kề ngoài ranh giới mỏ.

Ba là các khoản thuế, phí sử dụng khai thác mỏ phải được xác định cụ thể trên cơ sở rà soát, điều chỉnh hồ sơ khảo sát về trữ lượng, chất lượng, điều kiện khai thác vật liệu của mỏ; trường hợp khối lượng, trữ lượng thực tế khác với hồ sơ khảo sát ban đầu, cần có cơ chế hoàn lại cho các nhà thầu. Mức đánh thuế tài nguyên đối với vật liệu khai thác cũng cần được rà soát, kiểm tra, đảm bảo phù hợp với mặt bằng giá thị trường tại địa phương nơi có mỏ vật liệu.

>>Thủ tướng: Không để nhà thầu cô đơn trên công trường

Bất cập về đơn giá định mức

Theo ông Nguyễn Quốc Hiệp, các dự án trọng điểm quốc gia hiện nay đều là các dự án đầu tư công dùng vốn nhà nước. Do đó, việc thanh toán đều dựa trên cơ sở hệ thống đơn giá định mức do nhà nước ban hành và các quy định trong Luật Xây dựng, Luật Đầu tư, Luật Đấu thầu.

Bộ Xây dựng, Bộ Giao thông Vận tải đã rất cố gắng cập nhật, bổ sung hệ thống định mức đơn giá theo yêu cầu của thị trường (gần đây nhất là Thông tư 09 của Bộ Xây dựng bổ sung 250 định mức). Tuy nhiên do công nghệ xây dựng luôn đổi mới nên việc đáp ứng đầy đủ, kịp thời yêu cầu của thị trường về hệ thống định mức, đơn giá là điều khó thực hiện, đặc biệt là các định mức chuyên ngành, ví dụ định mức về cầu dây văng, về khoan cọc nhồi…

Ngoài ra, việc áp dụng bộ đơn giá xây dựng của địa phương nơi có công trình công bố rất bất cập, do đơn giá này thường thấp hơn giá thật phải mua khoảng 10 -15%. Đó là chưa kể đơn giá nhân công cũng cách rất xa chi phí nhân công thật nhà thầu phải chi trả.

Do đó, ông Hiệp kiến nghị các bộ ngành tiếp tục khẩn trương thực hiện việc rà soát, bổ sung, sửa đổi hệ thống định mức áp dụng cho các dự án, công trình trọng điểm; trong đó đặc biệt chú ý việc xây dựng các định mức chuyên ngành và các định mức liên quan đến khối lượng lớn cho các nhà thầu.

Đề xuất mối quan hệ chủ đầu tư – nhà thầu là bình đẳng.

Về cơ chế vận dụng, ông Hiệp đề xuất cần có sự linh hoạt, sát thực tế, tránh thiệt thòi cho các nhà thầu. Ví dụ dự án sân bay Long Thành, ông Hiệp cho hay, chủ đầu tư có chỉ đạo rút ngắn tiến độ so với hợp đồng đã ký nhưng chi phí không được điều chỉnh, bất chấp việc khi rút ngắn tiến độ, chi phí nhân công, chi phí ván khuôn, dàn giáo sẽ tăng vì phải quay vòng nhanh.

Một thực tế khác là theo định mức ban đầu, hồ sơ thiết kế Long Thành là nền sử dụng cát đen nhưng khi thi công không có cát đen cung cấp, phải dùng cát nhân tạo. Hiện nay, mặc dù đã lợp mái, dựng xong kết cấu thép nhưng nhà thầu vẫn không có định mức để lập hồ sơ thanh toán.

Ông Hiệp đề nghị Bộ Xây dựng có cơ chế kiểm tra giám sát thường xuyên sự phù hợp thực tế của bộ đơn giá xây dựng do các địa phương ban hành, đặc biệt đơn giá tiền lương hiện nay chỉ bằng 60% - 70% tiền lương thực tế cần sớm được điều chỉnh.

Ông cũng kiến nghị không nên ban hành định mức dự toán chi tiết như hiện nay mà xây dựng hệ thống định mức – đơn giá tổng hợp để xác định giá gói thầu, tổng dự toán, tổng mức đầu tư. Mặt khác, ông đề nghị nhà nước cần từng bước xoá bỏ cơ chế 2 giá trong ngành xây dựng (giá công trình vốn nhà nước và công trình vốn ngoài Nhà nước).

Đề xuất mối quan hệ chủ đầu tư – nhà thầu là bình đẳng

Đáng chú ý, ông Nguyễn Quốc Hiệp cho hay, trong lĩnh vực xây dựng nói chung hiện vẫn tồn tại sự thiếu bình đẳng giữa các chủ thể hợp đồng. Thủ tục điều chỉnh hợp đồng, thanh toán khối lượng phát sinh cũng còn nhiều rắc rối, phức tạp. Thậm chí, có tình trạng nhiều chủ đầu tư tạm giữ một phần thanh toán gói thầu của các nhà thầu để chờ quyết toán dự án mà thời gian chờ đợi quyết toán có khi lên đến hàng chục năm như gói thầu đường 5 của Tổng công ty 319 (bị giữ 27 tỷ đồng trong khi giá trị gói thầu có 300 tỷ đồng).

Vì thế, ông Hiệp đề nghị các cơ quan soạn thảo cân nhắc đảm bảo sự bình đẳng giữa bên giao thầu và bên nhận thầu, đặc biệt về quyền và nghĩa vụ của các chủ thể tham gia hợp đồng.

Ông cũng đề nghị Thủ tướng quan tâm “cứu” các nhà thầu thoát khỏi cảnh nợ đọng xây dựng do các chủ đầu tư vốn ngoài ngân sách chây ì trong thanh toán bằng biện pháp: phần 20% cuối cùng của hợp đồng các chủ đầu tư phải có bảo lãnh hoặc chí ít cũng phải có xác nhận khối lượng hoàn thành của chủ đầu tư mới được nghiệm thu tiếp nhận công trình đưa vào sử dụng.

Về cơ chế tạm ứng, ông Hiệp kiến nghị đối với các gói thầu phải nhập khẩu các vật tư từ bên ngoài, cần tăng mức tạm ứng lên 15%-20% tuỳ điều kiện. Ông cũng kiến nghị chủ đầu tư, bên giao thầu không giữ lại phần giá trị thanh toán các gói thầu để chờ quyết toán cả dự án hoàn thành (khoảng 3%).

Ngoài ra việc giữ lại nghĩa vụ bảo lãnh chỉ thực hiện ở lần thanh toán cuối cùng. Đi liền với đó là đề nghị bổ sung quy định về quy trình xác định và thanh toán khối lượng phát sinh gắn với trách nhiệm của chủ đầu tư và tư vấn.

Về hồ sơ tư vấn, ông Hiệp cho rằng phải đi trước một bước, cả khâu khảo sát và lựa chọn tư vấn có chất lượng để hồ sơ ít sai sót nhất, tránh được các phát sinh và chờ đợi khi thi công (như hiện nay ở dự án Long Thành nhà thầu cất nóc nhưng phải chờ thiết kế cơ điện, lắp đặt thiết bị).

>>Lộ trình qua nút giao cửa ngõ TPHCM khi hầm chui dự án 830 tỷ đồng thông xe