Dấu hiệu cảnh báo sớm căn bệnh ung thư gây tử vong nhiều nhất tại Việt Nam, 77% số ca xảy ra ở nam giới

Ung thư gan là tình trạng các tế bào ung thư phát triển không kiểm soát tại gan, trong đó ung thư biểu mô tế bào gan là loại phổ biến nhất, chiếm khoảng 90% trong các ca ung thư gan.

Theo số liệu của Globocan 2020, trên toàn thế giới mỗi năm có khoảng 905.677 ca mắc mới (chiếm 4,7%) và 830.180 ca tử vong (chiếm 8,3%). Ung thư gan xếp thứ 5 trong các loại ung thư phổ biến ở nam giới và đứng thứ 7 ở nữ giới. Tại Việt Nam, ung thư gan đứng đầu về cả tỷ lệ mắc mới và tỷ lệ tử vong.

Tại chương trình "Hiểu đúng về bệnh ung thư gan" do Bệnh viện K tổ chức vào tháng 8/2023, các bác sĩ cho biết ung thư gan đã vượt qua ung thư phổi, trở thành loại ung thư đứng đầu ở Việt Nam với gần 26.500 ca mắc mỗi năm, chiếm 14,5% tổng số ca ung thư (dựa theo dữ liệu của Cơ quan Nghiên cứu Ung thư Quốc tế - Globocan).

Trong số các trường hợp mắc ung thư gan, 77% là nam giới. Đây cũng là loại ung thư có tỷ lệ tử vong cao nhất với 25.272 ca tử vong mỗi năm, chiếm 21% tổng số trường hợp tử vong do ung thư.

Phát hiện sớm ung thư gan có vai trò rất quan trọng, giúp cải thiện hiệu quả điều trị và tiên lượng sống cho bệnh nhân. Ở giai đoạn rất sớm, nếu bệnh nhân được điều trị bằng phẫu thuật, ghép gan hoặc các biện pháp phá hủy khối u tại chỗ, tỷ lệ sống thêm 5 năm có thể đạt 70-90%. Ở giai đoạn sớm, tiên lượng sống thêm 5 năm đạt 50-70% và ở giai đoạn kết thúc thì tiên lượng chỉ khoảng 6 tháng.

Những đối tượng có nguy cơ cao

Theo bác sĩ Hà Hải Nam, Phó Trưởng khoa Ngoại bụng 1, Bệnh viện K, những người có nguy cơ cao cần tầm soát ung thư gan bao gồm:

Người mắc bệnh về gan và người có tiền sử gia đình mắc ung thư gan

Những người mắc viêm gan virus B, C, xơ gan, gan nhiễm mỡ… hoặc có người thân từng mắc ung thư gan cần đặc biệt chú ý tầm soát. Viêm gan B và C là nguyên nhân chính dẫn đến ung thư gan nguyên phát. Nếu mắc phải viêm gan B hoặc C thể hoạt động, cần điều trị sớm để giảm nguy cơ tiến triển thành ung thư.

Các bệnh viêm gan do nguyên nhân tự miễn, có thể đi kèm các bệnh tự miễn khác như đái tháo đường tuýp 1, Basedow, viêm khớp dạng thấp, Lupus ban đỏ... cần điều trị các bệnh tự miễn để tránh biến chứng sang gan về sau.

Với người chưa tiêm vaccine phòng virus viêm gan B thì nên tiêm phòng sớm nhất để tránh nguy cơ nhiễm bệnh về sau.

Người béo phì, tiểu đường và uống nhiều đồ uống có cồn

Người béo phì, tiểu đường và sử dụng nhiều đồ uống có cồn cũng nên tầm soát ung thư gan. Những năm gần đây, tỷ lệ người mắc bệnh tiểu đường, béo phì kèm theo ung thư gan trên thế giới đã gia tăng đáng kể. Đường máu và mỡ máu cao, sẽ được tích tụ tại gan, dẫn đến tổn thương thoái hóa các tế bào gan và dẫn tới xơ gan, làm tăng nguy cơ ung thư gan.

Chuyên gia của Bệnh viện K cũng cho biết, rượu bia có khả năng thúc đẩy gen sinh ung thư phát triển nhanh, dẫn đến ung thư sớm. Ngoài ra, rượu còn gây tổn thương các tế bào gan đó là khi uống quá nhiều rượu, chức năng thải độc của gan sẽ bị quá tải, các tế bào gan bị tổn thương trầm trọng, hình thành nên các mô sẹo, xơ, từ đó hình thành các bè gan xơ và ung thư gan.

Bên cạnh đó, những người hay sử dụng các chất kích thích như thuốc lá, cà phê nếu sử dụng với hàm lượng nhiều, trong thời gian dài có thể gây nên các bệnh về gan, trong đó có ung thư gan.

Những người ăn thực phẩm nấm mốc

Aflatoxin - độc tố trong nấm mốc - là chất gây ung thư gan mạnh nhất, gây đột biến ở gen p53. Nấm mốc thường xuất hiện trong thực phẩm bảo quản kém như gạo, lạc, đậu tương, lúa mì, ngô…

Những người hay ăn thịt tươi sống nhiễm sán

Thực phẩm tươi sống không chế biến kỹ (như gỏi) có thể chứa nhiều loại sán, trong đó có sán lá gan lớn và nhỏ, khi xâm nhập vào cơ thể sẽ phá hủy gan và gây nguy cơ ung thư.

Người lạm dụng thuốc, hóa chất gây tổn thương gan

Một số thuốc, hóa chất nếu sử dụng hay tiếp xúc trong thời gian dài có thể gây tổn thương cho gan và dẫn tới ung thư gan như thorotrast (trước đây được sử dụng cho chẩn đoán hình ảnh), vinyl chloride (sử dụng trong công nghiệp nhựa)…

Dấu hiệu sớm của bệnh ung thư gan

Theo Bác sĩ CKI Nguyễn Chí Thanh (Khoa Ung Bướu, Phòng khám Đa khoa Tâm Anh Quận 7, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP. HCM), ung thư gan giai đoạn đầu thường khó phát hiện do triệu chứng không rõ ràng và dễ nhầm lẫn với các bệnh gan khác. Một số dấu hiệu có thể gợi ý ung thư gan sớm bao gồm chán ăn, buồn nôn, mệt mỏi, ớn lạnh, sốt cao, da mặt sạm đen (do chức năng chuyển hóa melanin của gan bị suy giảm), đau vùng hạ sườn bên phải…

Những dấu hiệu như chán ăn, đầy bụng, buồn nôn... vẫn chưa thể xác định được chính xác là bạn đang mắc bệnh gì. Bạn nên đến bệnh viện khám để bác sĩ kiểm tra. Nếu nghi ngờ ung thư, bác sĩ sẽ làm thêm các xét nghiệm liên quan để đánh giá và chẩn đoán bệnh.

Nếu ung thư gan không được phát hiện và điều trị kịp thời sẽ tiến triển đến giai đoạn muộn. Lúc này các triệu chứng rõ ràng và với mức độ nghiêm trọng hơn như gan to (có thể sờ thấy), đau hạ sườn phải với tần suất và mức độ ngày càng tăng, ngứa da (bilirubin trong máu tăng), vàng da, vàng mắt, nước tiểu sẫm màu, sụt cân nhanh không rõ nguyên nhân...

Mọi người nên khám sức khỏe định kỳ và tầm soát ung thư. Ở giai đoạn sớm, ung thư gan thường không có dấu hiệu rõ ràng nên đa phần mọi người ít chú ý. Những người có yếu tố nguy cơ cao như xơ gan, viêm gan mạn tính do rượu, viêm gan virus B, C... nên tầm soát bằng siêu âm bụng tối thiểu 6 tháng một lần.

Khi nghi ngờ ung thư gan, bác sĩ chỉ định thêm những cận lâm sàng khác để chẩn đoán xác định như xét nghiệm máu (AFP, AFP-L3, PIVKA-II), chụp cắt lớp vi tính vùng bụng, chụp cộng hưởng từ vùng bụng, sinh thiết gan... Tầm soát ung thư gan định kỳ là cách hiệu quả giúp bác sĩ sớm phát hiện bệnh ở giai đoạn sớm, từ đó nâng cao hiệu quả điều trị và cải thiện chất lượng sống.

Tham khảo: Cổng TTĐT Bộ Y tế, Bệnh viện Ung Bướu Hà Nội, Báo VnExpress, Báo Sức khỏe và Đời sống

>> Bác sĩ Bệnh viện Ung bướu Hà Nội chỉ ra loại ung thư dẫn đầu về số ca mắc mới tại Việt Nam, tăng gấp đôi sau 10 năm