Đề xuất miễn giấy phép xây dựng nhà ở dưới 7 tầng ở đô thị: Bộ trưởng Bộ Xây dựng giải trình thế nào?

Tiếp tục chương trình kỳ họp thứ 10, sáng ngày 14/11, Quốc hội thảo luận tại hội trường về dự án Luật Xây dựng (sửa đổi). Đại biểu Tạ Văn Hạ (đoàn Đà Nẵng) cho rằng, “bước tiến bộ” trong luật là bỏ quy định cấp phép xây dựng cho người dân.

Cụ thể, dự thảo luật mở rộng diện không phải xin giấy phép xây dựng cho nhà ở tại nông thôn (nhà riêng lẻ, dưới 7 tầng). Song, ông Hạ cũng băn khoăn quy định này “bỏ mà coi như chưa bỏ” vì đã có trong luật cũ. Ông cho rằng, "không nên lo ngại người dân sẽ xây dựng bừa bãi", mà nên bỏ cấp giấy phép xây dựng chung cho nhà riêng lẻ, dưới 7 tầng.

“Bỏ thủ tục cấp phép chứ không phải bỏ quản lý nhà nước. Hai cái đó cần phân biệt rạch ròi. Mỗi năm những thành phố lớn như Hà Nội, TP.HCM có bao nhiêu trăm nghìn công trình xây dựng cần cấp phép? Cấp phép thế nào thì vừa rồi chúng ta cũng thấy rõ rồi, sai phạm vẫn rất nhiều. Cấp phép vẫn làm sai”, ông Hạ nói.

"Tôi rất dị ứng với các thủ tục xin cấp phép, tăng chi phí không chính thức, kéo dài thời gian của người dân, thậm chí phát sinh tiêu cực. Ai xây dựng nhà ở sẽ thấy phức tạp như thế nào", ông Hạ nêu thực tế.

Đại biểu Tạ Văn Hạ đề xuất trong việc xây dựng nhà ở, người dân chỉ cần nộp đăng ký online và cam kết thực hiện. Ngược chiều, cơ quan quản lý tăng hậu kiểm, xử lý nghiêm vi phạm, công khai minh bạch dữ liệu; đồng thời tăng quản lý hồ sơ bằng ứng dụng công nghệ.

Đại biểu Tạ Văn Hạ cũng đánh giá giấy phép xây dựng là cản trở nhất trong cải cách thủ tục hành chính về quản lý trật tự xây dựng. Ông Hạ cũng cho rằng cần mạnh dạn đơn giản hóa, và bổ sung chế tài mạnh với hành vi buông lỏng giám sát của chính quyền cơ sở, nhất là cấp xã, phường.

Đồng tình với đại biểu Tạ Văn Hạ, đại biểu Đinh Ngọc Minh- Ủy viên kiêm nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chínhcho rằng việc chỉ "miễn vùng nông thôn thì cũng gần giống quy định hiện hành". Ông cũng đề xuất "miễn là miễn luôn", không ghi điều kiện như dự thảo, đồng thời giao cho Bộ Xây dựng ban hành quy chuẩn, tiêu chuẩn cho nhà ở dưới 7 tầng.

“Thay vì chúng ta cấp phép cho từng hộ gia đình ở đô thị thì cấp phép cho đơn vị tư vấn và đơn vị tư vấn phải chịu trách nhiệm toàn diện trước pháp luật. Tôi tin rằng người dân muốn thoát ly khỏi việc cấp phép này, vì tốn rất nhiều công và chi phí," đại biểu Minh nói.

Hiện thời gian cấp giấy phép xây dựng với nhà ở riêng lẻ là 15 ngày, công trình (không phải nhà ở riêng lẻ) 20 ngày và công trình cấp I, II không quá 30 ngày kể từ khi nhận đủ hồ sơ hợp lệ.

Tuy nhiên, một số đại biểu lo ngại về khả năng quản lý của chính quyền địa phương nếu bỏ cấp giấy phép, chuyển sang hậu kiểm. Phó trưởng đoàn đại biểu Hải Phòng Nguyễn Thị Việt Nga cho rằng cán bộ cấp xã không có chuyên môn sâu về lĩnh vực xây dựng, phần lớn họ là kiêm nhiệm.

Bà lo ngại cán bộ cấp xã không đủ lực lượng để giám sát, phát hiện kịp thời các công trình xây dựng vi phạm khi thực hiện chính quyền địa phương hai cấp.

Theo bà, những năm qua, tình trạng công trình xây dựng không phép, sai phép như lấn chiếm vỉa hè, đất công, vượt tầng, thay đổi công năng diễn ra ở nhiều nơi. "Nhiều công trình không được phát hiện từ sớm, chỉ khi xây gần xong hoặc hoàn thiện mới bị xử lý", bà Nga cho hay.

Tuy nhiên, một số đại biểu lo ngại về khả năng quản lý của chính quyền địa phương nếu bỏ cấp giấy phép, chuyển sang hậu kiểm. Phó trưởng đoàn đại biểu Hải Phòng Nguyễn Thị Việt Nga cho rằng cán bộ cấp xã không có chuyên môn sâu về lĩnh vực xây dựng, phần lớn họ là kiêm nhiệm.

Bà lo ngại cán bộ cấp xã không đủ lực lượng để giám sát, phát hiện kịp thời các công trình xây dựng vi phạm khi thực hiện chính quyền địa phương hai cấp.

Theo bà, những năm qua, tình trạng công trình xây dựng không phép, sai phép như lấn chiếm vỉa hè, đất công, vượt tầng, thay đổi công năng diễn ra ở nhiều nơi. "Nhiều công trình không được phát hiện từ sớm, chỉ khi xây gần xong hoặc hoàn thiện mới bị xử lý", bà Nga cho hay.

Bà đề xuất bổ sung cơ chế tăng hậu kiểm, trách nhiệm của UBND cấp xã, người đứng đầu trong kiểm tra, xử lý các vi phạm xây dựng ngay giai đoạn đầu. Việc này nhằm phát hiện, xử lý vi phạm kịp thời.

Giải trình, tiếp thu ý kiến về cấp phép xây dựng cuối phiên thảo luận, Bộ trưởng Xây dựng Trần Hồng Minh nói "khổ lắm". Theo ông Minh, các bước từ quy hoạch chi tiết, lập dự án nghiên cứu tiền khả thi, nghiên cứu khả thi cho đến thiết kế kỹ thuật, bản vẽ thi công đều đã có quy định. Song khi người dân, doanh nghiệp muốn xây dựng thế nào "lại phải xin giấy phép là hết sức vô lý".

Vì vậy, Bộ trưởng Bộ Xây dựng cho biết, luật sửa đổi theo hướng chỉ một trong những bước này cần thẩm định. Ví dụ dự án được thẩm định xong, thì không phải cấp giấy phép.

"Nhưng vẫn còn những công trình không nằm trong quy hoạch và lớn hơn 7 tầng thì vẫn cần giấy phép xây dựng", ông Minh nói và cho biết đã hướng dẫn cho các địa phương thực hiện.

Với những dự án và công trình đặc biệt thì đơn giản hóa các thủ tục cấp giấy phép cho người dân. Cụ thể, vẫn yêu cầu tư vấn thiết kế, phường, xã không phải cấp giấy phép, nhưng trong cam kết của người dân vẫn phải thực hiện chức năng bảo đảm an toàn về kết cấu, kiến trúc, về phòng cháy chữa cháy, điện nước...