Đếm ngược 90 ngày hoãn thuế: 4 chiến lược trụ cột giúp doanh nghiệp Việt vượt bão thuế quan

Ngày 25/6, ngân hàng UOB Việt Nam đã công bố kết quả Nghiên cứu Triển vọng Doanh nghiệp năm 2025.

Nghiên cứu được thực hiện vào tháng 1/2025, dựa trên cuộc khảo sát khoảng 4.200 doanh nghiệp tại Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN) và Trung Quốc, trong đó có 532 doanh nghiệp đến từ Việt Nam. Sau khi Mỹ công bố các mức thuế đối ứng vào đầu tháng 4/2025, một khảo sát nhanh tiếp tục được thực hiện từ ngày 9/4 đến ngày 12/4 với khoảng 800 doanh nghiệp.

Nghiên cứu này của ngân hàng UOB đã tập trung phân tích những giải pháp cụ thể giúp doanh nghiệp ứng phó với thách thức thuế quan của Mỹ, bao gồm: (1) Đa dạng hóa nhà cung cấp, tăng cường nội địa hóa; (2) Giảm phụ thuộc vào thị trường Mỹ; (3) Chuyển đổi số và phát triển bền vững; (4) Tìm kiếm sự hỗ trợ từ Chính phủ và các tổ chức tài chính.

Làn sóng thuế quan của Mỹ - Thách thức song hành cơ hội

Tổng thống Mỹ Donald Trump ngày 2/4 đã công bố loạt chính sách thuế quan mới, một sự kiện gây “rúng động” toàn cầu. Theo đó, Mỹ đã áp thuế cơ sở 10% với tất cả hàng hóa nhập khẩu và chính sách thuế đối ứng với hàng chục quốc gia có thặng dư thương mại lớn nhất với Mỹ, đe dọa trực tiếp đến triển vọng tăng trưởng kinh tế của những quốc gia này, trong đó có Việt Nam. Tuy vậy, Mỹ đã tạm thời hoãn các mức thuế đối ứng với hơn 60 đối tác thương mại lớn trong vòng 90 ngày cho tới ngày 8/7 sắp tới.

Mặc dù hiện vẫn đang trong thời gian hoãn thuế, tuy nhiên, áp lực từ thuế quan của Mỹ vẫn hiện diện và đè nặng lên tâm lý của các doanh nghiệp. Số liệu thực tế từ nghiên cứu của UOB cho thấy, có khoảng 52% doanh nghiệp tham gia khảo sát dự báo chi phí nguyên vật liệu và sản xuất sẽ gia tăng đáng kể, trong khi 30% doanh nghiệp dự báo lạm phát sẽ tăng cao. Một số doanh nghiệp khác bày tỏ lo ngại về nguy cơ biến động giá cả hàng hóa, tăng lãi suất…

Đặc biệt, phần lớn doanh nghiệp bày tỏ lo ngại nguy cơ gián đoạn chuỗi cung ứng sẽ trở nên nghiêm trọng hơn sau các biện pháp thuế quan của Mỹ.

Trong đó, ba thách thức chính được xác định bao gồm: Chi phí cung ứng tăng cao, gián đoạn các tuyến cung ứng hiện có và các vấn đề quản lý hàng tồn kho.

Dịch vụ kinh doanh và công nghiệp, dầu khí là những ngành sẽ chịu ảnh hưởng nặng nề nhất. Xét về khu vực, các doanh nghiệp tại TP. HCM được dự báo là thành phố chịu ảnh hưởng nghiêm trọng nhất bởi nguy cơ gián đoạn chuỗi cung ứng.

Doanh nghiệp Việt chủ động thích ứng với áp lực thuế quan - Ảnh minh họa. Nguồn: Internet

Trước những thách thức tiềm ẩn này, các doanh nghiệp Việt Nam đã chủ động thích ứng và triển khai các biện pháp nhằm ứng phó với những tác động có thể xảy ra. Thuế quan của Mỹ là thách thức, song cũng là cơ hội để doanh nghiệp Việt thay đổi chiến lược kinh doanh, hướng tới sự phát triển bền vững trong dài hạn.

“Chúng tôi vẫn lạc quan về triển vọng kinh tế của Việt Nam, bất chấp những bất ổn gần đây liên quan đến thuế quan. Với các yếu tố nền tảng vững chắc, những cải cách chính sách tích cực gần đây cùng sự chủ động của cộng đồng doanh nghiệp là những tín hiệu rất đáng khích lệ. Đây cũng là thời điểm thích hợp để các doanh nghiệp Việt Nam điều chỉnh chiến lược theo hướng giảm phụ thuộc quá mức vào từng thị trường xuất khẩu riêng lẻ, đồng thời khai thác sức mạnh ngày càng tăng của thương mại nội khối ASEAN. Như kết quả Nghiên cứu Triển vọng Doanh nghiệp của UOB đã chỉ ra, khả năng thích ứng chiến lược sẽ là yếu tố tạo nên sự khác biệt trong bối cảnh đầy biến động này”, Giám đốc Khối Khách hàng Doanh nghiệp, ngân hàng UOB Việt Nam, nhận định.

Giải pháp ứng phó: 4 chiến lược trụ cột

Nghiên cứu từ ngân hàng UOB chỉ ra rằng các doanh nghiệp Việt Nam đã thực hiện 4 chiến lược trụ cột nhằm ứng phó với thuế quan của Mỹ: (1) Đa dạng hóa nhà cung cấp, tăng cường nội địa hóa; (2) Giảm phụ thuộc vào thị trường Mỹ; (3) Chuyển đổi số và phát triển bền vững; (4) Tìm kiếm sự hỗ trợ từ Chính phủ và các tổ chức tài chính.

Đa dạng hóa nhà cung cấp, tăng cường nội địa hóa

Nghiên cứu chỉ ra các doanh nghiệp Việt Nam đang tích cực đa dạng hóa nguồn cung, tìm kiếm nguồn cung từ các quốc gia láng giềng để rút ngắn chuỗi cung ứng, số hóa các quy trình chuỗi cung ứng và tăng cường quan hệ hợp tác với nhà cung cấp.

Hầu hết các doanh nghiệp cho rằng hoạt động tìm nguồn cung trong tương lai sẽ được mở rộng sang Trung Quốc đại lục và các khu vực khác ở Bắc Á. Thống kê trong năm 2024, 72% doanh nghiệp lựa chọn nhà cung cấp nội địa, 67% tìm nguồn cung trong khu vực ASEAN, và 43% từ Trung Quốc.

Chiến lược đa dạng hóa nguồn cung của doanh nghiệp - Nguồn: Ngân hàng UOB Việt Nam

Bên cạnh đó, xu hướng nội địa hóa cũng ngày càng được chú trọng, với việc các doanh nghiệp ưu tiên tìm nguồn cung và vận hành gần hơn để nâng cao độ ổn định của chuỗi cung ứng.

Giảm phụ thuộc vào thị trường Mỹ

Việt Nam hiện là một trong những nền kinh tế phụ thuộc nhiều nhất vào thương mại, với kim ngạch xuất khẩu chiếm khoảng 90% GDP. Trong đó, Mỹ là thị trường xuất khẩu quan trọng nhất của Việt Nam. Vào năm ngoái, thặng dư thương mại của Việt Nam với Mỹ đã vượt 120 tỷ USD vào năm ngoái.

Chính vì vậy, thuế quan của Mỹ dự kiến sẽ ảnh hưởng mạnh mẽ đến triển vọng tăng trưởng của Việt Nam nói chung và doanh nghiệp xuất khẩu nói riêng, nhất là các doanh nghiệp xuất khẩu chủ lực như dệt may, giày dép…

Trước thách thức này, giải pháp cấp thiết được các doanh nghiệp đưa ra là tập trung đa dạng hóa thị trường, giảm phụ thuộc vào Mỹ.

Số liệu thực tế từ nghiên cứu của ngân hàng UOB cho thấy, sau các biện pháp thuế quan của Mỹ, 46% doanh nghiệp cho biết sẽ đẩy nhanh kế hoạch mở rộng ra thị trường nước ngoài. Trong đó, gần 70% doanh nghiệp kỳ vọng thương mại nội khối ASEAN sẽ tăng tốc, cho thấy vai trò ngày càng quan trọng của khu vực này trong bối cảnh biến động toàn cầu.

Theo nghiên cứu, ASEAN dự kiến tiếp tục là khu vực được quan tâm hàng đầu, cả trong năm 2024 và trong một đến ba năm tới, trong đó Thái Lan và Singapore là hai điểm đến được ưa chuộng nhất. Ngoài khu vực châu Á, châu Âu cũng vươn lên trở thành một thị trường chiến lược.

Chiến lược mở rộng kinh doanh của doanh nghiệp - Nguồn: Ngân hàng UOB Việt Nam

Nghiên cứu cũng chỉ ra những rào cản hàng đầu đối với việc mở rộng ra nước ngoài, bao gồm: Khó khăn trong việc tìm kiếm đối tác kinh doanh phù hợp, thiếu nguồn lực tài chính, Thiếu kiến thức hoặc chưa tiếp cận được thông tin về (các) thị trường mới, Thiếu cơ hội hợp tác với các doanh nghiệp uy tín hoặc công ty liên kết với chính phủ để hỗ trợ mở rộng thị trường và Hạn chế về pháp lý, quy định, tuân thủ và thuế

Để ứng phó, các doanh nghiệp đang tìm kiếm sự hỗ trợ qua các hình thức như:

• Kết nối với các nhà cung cấp công nghệ và giải pháp phù hợp
• Cơ hội hợp tác với các hiệp hội ngành, doanh nghiệp nhà nước hoặc tập đoàn lớn
• Mối quan hệ với các doanh nghiệp cùng ngành và đối tác thuộc hệ sinh thái để học hỏi những kinh nghiệm thực tiễn hiệu quả nhất
• Tiếp cận nguồn vốn hoặc các gói hỗ trợ dễ dàng hơn
• Ưu đãi thuế hoặc hoàn thuế.

Chuyển đổi số và phát triển bền vững

Nghiên cứu của UOB cũng chỉ ra, để ứng phó với thuế quan, các doanh nghiệp cũng đang tập trung vào chuyển đổi số và phát triển bền vững. Nếu như số hóa được kỳ vọng sẽ nâng cao hiệu quả vận hành và cải thiện trải nghiệm khách hàng, thì việc thực hành phát triển bền vững sẽ giúp doanh nghiệp thu hút nhà đầu tư và củng cố uy tín thương hiệu – những yếu tố ngày càng quan trọng trong bối cảnh bất định do tác động của thuế quan.

Theo số liệu thống kê từ UOB, hiện đã có 73% doanh nghiệp đã ghi nhận thành công trong quá trình chuyển đổi số. Đối với doanh nghiệp quy mô lớn, con số này khiêm tốn hơn ở mức 52%.

Các lĩnh vực chịu tác động lớn nhất từ chuyển đổi số bao gồm: Cải thiện trải nghiệm khách hàng, giảm chi phí hạ tầng Công nghệ Thông tin, tăng khả năng bảo vệ dữ liệu/bảo mật, cải thiện khả năng đưa ra quyết định nhờ phân tích dựa trên dữ liệu, tăng cường phối hợp giữa các bộ phận/phòng ban.

Kế hoạch đầu tư cho chuyển đổi số của doanh nghiệp - Nguồn: Ngân hàng UOB Việt Nam

Trước những kết quả tích cực rõ rệt, các doanh nghiệp dự kiến tiếp tục tăng đầu tư vào chuyển đổi số trong năm nay. Trong đó, có tới 73% doanh nghiệp sẽ tăng đầu tư thêm 10-25% cho quá trình chuyển đổi số, 16% doanh nghiệp tăng đầu tư từ 26% đến 50%.

Trong tương lai, đa số doanh nghiệp (chiếm 61%) sẽ tiếp tục đẩy mạnh chuyển đổi số, đặc biệt là trong bối cảnh các biện pháp thuế quan của Mỹ có hiệu lực.

Về xu hướng phát triển bền vững, đây đang được xem như một “đòn bẩy” chiến lược giúp thu hút nhà đầu tư, gia tăng uy tín thương hiệu doanh nghiệp và kiến tạo một tương lai bền vững về môi trường và xã hội cho thị trường. Trong đó, có tới 96% doanh nghiệp quy mô vừa coi phát triển bền vững là mục tiêu quan trọng trong việc doanh nghiệp. Đối với doanh nghiệp quy mô lớn, con số này chỉ hạn chế hơn một chút ở mức 91%.

Doanh nghiệp ưu tiên phát triển bền vững - Nguồn: Ngân hàng UOB Việt Nam

Để hướng đến phát triển bền vững, các doanh nghiệp Việt Nam đang áp dụng các chiến lược sau: Giảm khí thải carbon, hướng doanh nghiệp theo các tiêu chuẩn ESG, phát triển các nguồn doanh thu mới, xây dựng doanh nghiệp theo một sứ mệnh ý nghĩa và chuyển đổi số để nâng cao hiệu quả kinh doanh.

Theo thống kê của UOB, những nhóm ngành tập trung đẩy mạnh phát triển bền vững nhất thuộc về chăm sóc sức khỏe, dịch vụ y tế, công nghệ, truyền thông và viễn thông. Xét về khu vực, doanh nghiệp tại TP. HCM là nhóm doanh nghiệp triển khai hoạt động phát triển bền vững mạnh mẽ nhất.

Tìm kiếm sự hỗ trợ từ Chính phủ và các tổ chức tài chính

Ngoài sự nỗ lực trong nội tại doanh nghiệp, các doanh nghiệp cũng đang tìm kiếm sự hỗ trợ từ phía bên ngoài nhằm giảm bớt tác động tiêu cực từ thuế quan của Mỹ.

Nghiên cứu của UOB cho thấy, các doanh nghiệp tại Việt Nam đang tìm kiếm sự hỗ trợ từ Chính phủ và các tổ chức tài chính để vượt qua giai đoạn thách thức hiện tại. Trong ngắn hạn, hỗ trợ tài chính vẫn là nhu cầu cấp thiết – với 73% doanh nghiệp kỳ vọng được hỗ trợ tài chính để giảm thiểu tác động từ thuế quan và 65% mong muốn có các chính sách trợ cấp hoặc miễn giảm thuế dành riêng cho những ngành chịu ảnh hưởng nặng nề nhất.

Doanh nghiệp tìm kiếm sự hỗ trợ từ Chính phủ và các tổ chức tài chính - Nguồn: Ngân hàng UOB Việt Nam

Về dài hạn, các doanh nghiệp kêu gọi sự hỗ trợ chiến lược như ký kết các hiệp định thương mại song phương với các thị trường trọng điểm, cũng như hỗ trợ trong việc tái cấu trúc và dịch chuyển chuỗi cung ứng – với 62% doanh nghiệp tham gia khảo sát nêu rõ nhu cầu này.

>>86% doanh nghiệp lo ngại về cú sốc thuế quan của Mỹ: Giải pháp nào để thích ứng?