Dự án cao tốc Bắc - Nam là một thất bại trong kêu gọi đầu tư

Ngày 6/1 tiếp tục diễn ra kỳ họp bất thường lần thứ nhất Quốc hội khóa XV. Trong kỳ họp, Đoàn đại biểu Quốc hội TP.HCM tham gia thảo luận tổ tại điểm cầu TP.HCM về Chủ trương đầu tư Dự án xây dựng công trình đường bộ cao tốc Bắc - Nam phía Đông giai đoạn 2021-2025; dự thảo Nghị quyết thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù phát triển thành phố Cần Thơ.

Tại phiên thảo luận, các đại biểu thống nhất với chủ trương đầu tư Dự án xây dựng công trình đường bộ cao tốc Bắc – Nam phía Đông giai đoạn 2021-2025.

Tuy nhiên, đối với dự án này, đại biểu Trương Trọng Nghĩa, Phó Chủ nhiệm Đoàn Luật sư TP.HCM bày tỏ nhiều băn khoăn.

Theo đó, đại biểu Nghĩa cho rằng, việc dự án được chuyển từ kêu gọi đầu tư theo phương thức đối tác công tư (PPP) sang đầu tư công là một thất bại.

Vì theo đại biểu Nghĩa, phương thức PPP vốn rất tiến bộ và được Việt Nam học từ các nước, vì không quốc gia nào có đủ vốn để đầu tư công 100% các dự án. Thu hút PPP không chỉ giải quyết vấn đề thiếu vốn, mà còn nâng cao hiệu quả, chất lượng dự án khi có sự tham gia của nhà đầu tư tư nhân.

"Vì sao vốn đổ vào đất cao như thế, cao ngút trời, mà lại không đổ vốn vào cao tốc Bắc - Nam? Vì sao nhà đầu tư trong nước không mặn mà với công trình giao thông, dù không thiếu tiền?", đại biểu Nghĩa nói.

Cũng theo đại biểu Nghĩa, nguyên nhân dẫn đến điều trên là do các văn bản dưới luật và cách tổ chức thực hiện các dự án PPP chưa bảo vệ được nhà đầu tư. Thực tế cũng cho thấy, các dự án PPP ít được nhà đầu tư hưởng ứng, trong khi các tập đoàn, doanh nghiệp có vốn nhàn rỗi rất nhiều, thể hiện qua vụ đấu giá đất ở Thủ Thiêm (TP.HCM).

“Dự án cao tốc Bắc – Nam có nhiều dự án thành phần mà không thu hút PPP được dự án nào. Nhiều đại gia, tỉ phú tên tuổi của Việt Nam tại sao không đầu tư, tại sao không thu hút được đầu tư mà phải chuyển sang đầu tư công?”, đại biểu Trương Trọng Nghĩa đặt câu hỏi và yêu cầu Chính phủ trước hết phải xem xét, chấn chỉnh để hoàn thiện hơn PPP.

Trường hợp không còn lựa chọn nào khác thì mới quay về đầu tư công, bởi đầu tư công sẽ làm tăng gánh nặng ngân sách, tăng nợ công cùng nhiều hệ lụy khác.

Tán đồng với góp ý của đại biểu Trương Trọng Nghĩa, đại biểu Văn Thị Bạch Tuyết, Phó Trưởng đoàn chuyên trách Đoàn ĐBQH TP.HCM cũng đề nghị Chính phủ cần rà soát lại các quy định hiện hành, đánh giá tại sao nhà đầu tư không mặn mà với dự án này.

Đại biểu Tuyết nói: “Mình muốn dùng tiền của người ta để thực hiện dự án, nhưng lại sợ… người ta có lời nhiều”.

Theo đại biểu Văn Thị Bạch Tuyết, phải chấp nhận nhà đầu tư có lợi thì họ mới đầu tư.

Đại biểu phân tích, ngay khi dự án đi vào hoạt động, Nhà nước và người dân đã được hưởng lợi, trong khi nhà đầu tư phải một thời gian dài mới có thể thu hồi vốn và thu lời. Từ đó, đại biểu Tuyết đề nghị, trong điều kiện ngân sách khó khăn như hiện nay, cần có cơ chế đủ sức hấp dẫn để thu hút nhà đầu tư tư nhân, giúp đất nước có nguồn lực phát triển, phục vụ tốt nhất cho người dân.

Dự án cao tốc Bắc – Nam có toàn bộ 12 dự án thành phần, dự kiến sau khi hoàn thành sẽ nhượng quyền thu phí để thu hồi vốn nhà nước. Về hình thức này, đại biểu Văn Thị Bạch Tuyết nêu rõ, việc nhượng quyền thu phí vẫn chưa có văn bản quy định cụ thể. Do đó, Chính phủ cần rà soát quy định pháp luật trước khi đề xuất phương án thu hồi vốn.

Góp ý thêm, đại biểu Trương Trọng Nghĩa cảnh báo rủi ro từ nhượng quyền thu phí khi nhãn tiền đã xảy ra sai phạm tại tuyến cao tốc TP.HCM - Trung Lương. Theo đại biểu, đấu giá việc chuyển nhượng quyền thu phí đối với cao tốc Bắc – Nam là vấn đề không đơn giản.