Dự thảo Luật Đất đai: Nhiều ý kiến còn băn khoăn về thu hồi đất phát triển KT-XH

Sáng 25/8, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến về việc giải trình, tiếp thu, chỉnh lý dự án Luật Đất đai (sửa đổi).

Quy định về thu hồi đất để phát triển kinh tế - xã hội vì lợi ích quốc gia, công cộng qua hai kỳ họp thảo luận vẫn được nhiều đại biểu Quốc hội quan tâm, băn khoăn.

Nhiều ý kiến cho rằng, quy định tại dự thảo liệt kê các trường hợp Nhà nước thu hồi đất là cứng nhắc, chưa phản ánh đầy đủ, chưa khắc phục được căn cơ các vấn đề bất cập.

Thường trực Ủy ban Kinh tế cho biết, quy định theo hướng liệt kê các trường hợp thu hồi đất để phát triển kinh tế - xã hội vì lợi ích quốc gia, công cộng có ưu điểm bảo đảm sự rõ ràng, dễ theo dõi, dễ áp dụng.

Tuy nhiên, việc liệt kê quá cụ thể, chi tiết các dự án, công trình thu hồi đất có nhược điểm khó bảo đảm bao quát, đầy đủ. Trong quá trình thảo luận, có ý kiến cho rằng cách tiếp cận theo hướng liệt kê chưa làm rõ được sự cần thiết của dự án, công trình.

Do đây là nội dung cụ thể hóa Nghị quyết 18 của Trung ương nên Thường trực Ủy ban Kinh tế báo cáo, xin ý kiến Ủy ban Thường vụ Quốc hội báo cáo cấp có thẩm quyền cho ý kiến chỉ đạo.

Liên quan đến dự án nhà ở thương mại, Bộ TN&MT đề nghị khoanh định các trường hợp dự án nhà ở thương mại, công trình thương mại, công trình dịch vụ, khu vui chơi, giải trí, tổ hợp đa năng thuộc diện thu hồi là dự án trọng điểm do HĐND cấp tỉnh quyết định.

Thường trực Ủy ban Kinh tế cho rằng, đề xuất này chưa làm rõ được tính chất “để phát triển kinh tế - xã hội vì lợi ích quốc gia, công cộng” của việc thu hồi đất thực hiện dự án nhà ở thương mại, dự án thương mại, dịch vụ, tổ hợp đa năng.

Phương án này cũng chưa bảo đảm rõ ràng về tiêu chí, điều kiện thu hồi đất.

Hiện nay, pháp luật về đầu tư chưa có quy định xác định về tiêu chí dự án trọng điểm thuộc thẩm quyền HĐND cấp tỉnh quyết định.

Với dự án nhà ở thương mại, có ý kiến đề nghị chỉ thực hiện theo cơ chế thỏa thuận mà Nhà nước không thu hồi đất. Có ý kiến đề nghị xác định mức quy mô cụ thể của dự án nhà ở thương mại, công trình thương mại, công trình dịch vụ, khu vui chơi, giải trí, tổ hợp đa năng là trường hợp thu hồi đất, thực hiện đấu thầu; dưới mức quy mô lớn không sử dụng đất ở là trường hợp thu hồi đất, thực hiện đấu giá, trừ trường hợp đang có quyền sử dụng đất đề xuất thực hiện dự án.

Bỏ quy định “phương pháp định giá đất theo nguyên tắc thị trường"

Tại dự thảo luật trình Quốc hội tại Kỳ họp thứ 5 quy định “phương pháp định giá đất theo nguyên tắc thị trường”. Tuy nhiên, một số ý kiến cho rằng, quy định như vậy là chưa thực sự rõ ràng, chưa bảo đảm thể chế đầy đủ, toàn diện theo yêu cầu tại Nghị quyết 18 của Trung ương.

Thực tiễn vô cùng khó xác định giá tiệm cận với giá thị trường, quy định tại dự thảo chưa đủ điều kiện để thực hiện xác định giá như vậy.

Khái niệm nguyên tắc thị trường rất trừu tượng, khó xác định vì phụ thuộc vào thời điểm, yếu tố cá nhân chủ quan, nhu cầu, mục tiêu, động cơ của người bán và người mua. Có những nơi, có những loại đất, vị trí trong nhiều năm không có giao dịch, chuyển nhượng, người dân sử dụng ổn định, không có nhu cầu mua bán thì không có thông tin để xác định giá thị trường.

Một số ý kiến cho rằng, phải hài hòa được lợi ích giữa Nhà nước, nhà đầu tư và người dân. Việc duy trì một mặt bằng hợp lý các chi phí liên quan đến đất sẽ tạo điều kiện thuận lợi cho doanh nghiệp sản xuất kinh doanh phát triển bền vững, từ đó tạo việc làm, thu nhập cho người lao động, tạo nguồn thu bền vững cho ngân sách Nhà nước.

Thường trực Ủy ban Kinh tế cho rằng, dự thảo luật nhắc lại nội dung mang tính định hướng được xác định tại Nghị quyết 18 nhưng chưa rõ nội hàm pháp lý của quy định. Tiếp thu ý kiến Đại biểu Quốc hội, dự thảo được chỉnh lý theo hướng “có cơ chế, phương pháp xác định giá đất theo nguyên tắc thị trường”.

Thường trực Ủy ban Kinh tế lý giải, việc bảo đảm hài hòa lợi ích Nhà nước, doanh nghiệp và người dân được thực hiện thông qua chính sách ưu đãi, thu hút đầu tư theo quy định của pháp luật về đầu tư và quy định của pháp luật về thuế có liên quan.