ECB không cam kết với lộ trình lãi suất cố định - Điều này có ý nghĩa gì với nền kinh tế Châu Âu?

Ngân hàng Trung ương châu Âu (ECB) vừa qua đã quyết định giảm lãi suất thêm 25 điểm cơ bản trong cuộc họp ngày 17 tháng 10, đặc biệt tập trung vào lãi suất tiền gửi nhằm định hướng chính sách tiền tệ trong bối cảnh nền kinh tế châu Âu đang trải qua những biến động đáng kể. Điều đáng chú ý là ECB đã công bố sẽ không cam kết với một lộ trình lãi suất cố định mà sẽ dựa trên tình hình lạm phát, dữ liệu kinh tế - tài chính, cùng sự truyền dẫn của chính sách tiền tệ để ra quyết định lãi suất trong từng cuộc họp.

Điều này được đánh giá là cần thiết khi lạm phát đã giảm xuống mức 1,7% vào tháng 9 - mức thấp nhất kể từ năm 2021, nhưng vẫn còn nhiều biến số khó lường như áp lực giá từ chi phí lao động và các xung đột địa chính trị đang diễn ra. Quyết định linh hoạt này phản ánh nỗ lực của ECB trong việc đạt mục tiêu lạm phát trung hạn 2%, đồng thời giảm thiểu rủi ro từ các yếu tố bên ngoài như cuộc chiến ở Ukraine và căng thẳng tại Trung Đông​.

Lạm phát toàn phần và các thành phần chính của khu vực đồng tiền chung Châu Âu (Eurozone) - Nguồn: Eurostat và tính toán của Ngân hàng Trung ương châu Âu (ECB).

Một lộ trình lãi suất không cố định cho phép ECB linh hoạt phản ứng với sự thay đổi nhanh chóng của nền kinh tế. Hiện tại, sản xuất công nghiệp ở châu Âu đang suy yếu và lĩnh vực dịch vụ có dấu hiệu tăng trưởng chậm lại. Theo báo cáo, GDP khu vực châu Âu chỉ tăng 0,2% trong quý II, với nhu cầu nội địa giảm mạnh và xuất khẩu suy yếu. Quyết định linh hoạt của ECB có thể giúp hỗ trợ tiêu dùng và đầu tư trong tương lai gần, khi những tác động tiêu cực của chính sách thắt chặt tiền tệ trước đây dần giảm.

GDP thực, Chỉ số Nhà quản trị Mua hàng (PMI) và Chỉ số Tâm lý Kinh tế (ESI) của khu vực đồng tiền chung Châu Âu (Eurozone) - Nguồn: Eurostat, Ủy ban Châu Âu và S&P Global.

Tuy nhiên, việc không cam kết lộ trình cố định cũng gây áp lực lớn đến niềm tin của doanh nghiệp. Nếu doanh nghiệp không dự đoán được lãi suất sẽ điều chỉnh theo hướng nào, họ có thể chần chừ trong đầu tư, đặc biệt là đầu tư dài hạn, vốn đòi hỏi sự ổn định trong chi phí vay.

Ảnh hưởng đến tín dụng và lãi suất vay vốn

Một trong những tác động trực tiếp của chiến lược này là lên chi phí vay vốn cho doanh nghiệp và hộ gia đình. Trong tháng 8 năm 2024, lãi suất trung bình trên các khoản vay mới của doanh nghiệp và vay thế chấp đã giảm nhẹ xuống còn 5,0% và 3,7% tương ứng, nhưng vẫn cao so với mức trung bình trước đại dịch​. Đối với các doanh nghiệp, đặc biệt là doanh nghiệp nhỏ và vừa, chi phí vay vốn cao sẽ ảnh hưởng đến khả năng mở rộng sản xuất và đầu tư, từ đó có thể hạn chế sự phục hồi kinh tế trong trung hạn. Ngược lại, nếu ECB thực hiện các điều chỉnh lãi suất linh hoạt, điều này có thể giúp giảm bớt áp lực chi phí tín dụng và hỗ trợ các doanh nghiệp trong việc tiếp cận nguồn vốn.

Lạm phát và thu nhập hộ gia đình

Chiến lược không cam kết với lộ trình cố định cũng ảnh hưởng đến lạm phát và thu nhập của các hộ gia đình. Với việc lạm phát đang trên đà giảm, ECB kỳ vọng lạm phát sẽ tăng nhẹ vào những tháng tới, nhưng sẽ giảm về mức mục tiêu 2% trong năm sau nhờ vào các biện pháp giảm chi phí lao động và điều chỉnh lãi suất linh hoạt​. Tuy nhiên, áp lực chi phí lao động vẫn tồn tại do mức lương được đàm phán cao, điều này có thể khiến chi phí sinh hoạt của người tiêu dùng vẫn ở mức cao. Nếu ECB chọn tăng lãi suất đột ngột để kiềm chế lạm phát, điều này có thể khiến chi phí vay tiêu dùng và thế chấp tăng, ảnh hưởng tiêu cực đến thu nhập thực tế của các hộ gia đình. Ngược lại, nếu lãi suất được điều chỉnh linh hoạt theo mức độ lạm phát thực tế, các hộ gia đình có thể được hưởng lợi từ mức chi phí vay ổn định hơn.

Rủi ro và các yếu tố bất định

Chiến lược này không phải là không có rủi ro. Theo báo cáo của ECB, các rủi ro đối với tăng trưởng kinh tế của khu vực đồng euro vẫn nghiêng về hướng tiêu cực. Những yếu tố bất định về địa chính trị, căng thẳng thương mại và các cuộc xung đột trên toàn cầu có thể khiến nhu cầu xuất khẩu của khu vực này suy giảm. Hơn nữa, các sự kiện thiên tai và biến đổi khí hậu cũng có thể làm gia tăng chi phí thực phẩm và năng lượng, ảnh hưởng đến sức mua của người tiêu dùng. Điều này tạo ra tình thế tiến thoái lưỡng nan cho ECB, khi phải cân bằng giữa nhu cầu kiềm chế lạm phát và hỗ trợ tăng trưởng kinh tế trong bối cảnh bất ổn toàn cầu.

Việc ECB không cam kết với lộ trình lãi suất cố định cho thấy một bước đi mang tính thận trọng, nhằm đảm bảo sự linh hoạt trong điều chỉnh chính sách tiền tệ phù hợp với tình hình kinh tế biến động. Đối với các doanh nghiệp và hộ gia đình, điều này có nghĩa là sự biến động trong chi phí vay và tín dụng vẫn tiếp diễn, đồng thời tạo ra kỳ vọng về một chính sách ổn định hơn dựa trên sự cải thiện của các yếu tố kinh tế. Tuy nhiên, với các rủi ro địa chính trị và các yếu tố bất định hiện nay, ECB sẽ cần phải thận trọng trong từng bước đi để không gây ra tác động tiêu cực ngoài ý muốn đến nền kinh tế châu Âu.

>> Dự báo lãi suất và lạm phát: Quan điểm từ Goldman Sachs về chính sách tiền tệ Mỹ sau bầu cử