Hai ông lớn trong ngành xe ôm công nghệ và giao đồ ăn ở Đông Nam Á là Grab và Gojek đang hướng đến mục tiêu thay thế xe chạy xăng bằng xe điện để thúc đẩy các mục tiêu bền vững môi trường.
Grab, Gojek đẩy mạnh sử dụng xe điện
Siêu ứng dụng Grab của Singapore gần đây đã cam kết sẽ chuyển đổi sang các phương tiện phát thải thấp để đạt được mục tiêu trung hòa carbon vào năm 2040. Bước đầu tiên được Grab đưa ra là thay thế đội gọi xe ở các thành phố bằng các phương tiện chạy bằng điện vào năm 2030.
Động thái này của Grab theo sau đối thủ lớn nhất GoTo, công ty được thành lập thông qua sự hợp nhất giữa Gojek và nền tảng thương mại điện tử Tokopedia. Gojek là một trong những công ty khởi nghiệp đầu tiên trong khu vực Đông Nam Á công khai các mục tiêu của mình về tính bền vững môi trường.
GoTo đang "trên đường đạt được mục tiêu không phát thải", theo báo cáo của công ty về các mục tiêu ESG (môi trường, xã hội và quản trị của mình). Công ty của Indonesia nói thêm rằng việc chuyển sang sử dụng toàn bộ xe điện vào năm 2030 đang đạt được những cột mốc nhất định thông qua các chương trình thử nghiệm với công ty năng lượng TBS Energi Utama, và hợp tác với các đối tác như nhà sản xuất xe điện Đài Loan Gogoro và Mitsubishi Motors.
Những nỗ lực này được đưa ra khi chính phủ các nước đặt ra những mốc thời gian để từ bỏ các phương tiện chạy bằng nhiên liệu hóa thạch. Singapore có kế hoạch loại bỏ dần các loại xe sử dụng động cơ đốt trong vào năm 2040. Chính phủ Indonesia cũng chốt phương án sẽ chỉ bán xe máy điện vào năm 2040 và ô tô điện vào năm 2050.
Tuy nhiên, các chuyên gia vẫn đặt câu hỏi về tính hiệu quả của các biện pháp và lợi ích đối với người tiêu dùng, do giá xe điện cao và cơ sở hạ tầng trạm sạc xe điện hầu hết chưa phát triển ở hầu hết các thành phố châu Á.
Walter Theseira, Phó Giáo sư kinh tế tại Đại học Khoa học Xã hội Singapore nhận xét: “Việc chuyển sang sử dụng xe điện có thể gây bối rối ở một số nơi, chẳng hạn như Singapore”. Ông nói thêm rằng không rõ sự thay đổi này sẽ kéo theo những gì. "Chi phí vận hành có thể sẽ giảm vì xe điện có hiệu suất cao cũng như giá xăng dầu hiện tại cũng đang tăng. Tuy nhiên, chúng ta cũng phải xem xét ở một số thị trường vì chưa rõ liệu các nhà khai thác có tăng phí hay không”, ông nói thêm.
Grab có khoảng 2,8 triệu tài xế đang hoạt động ở 8 quốc gia Đông Nam Á. Năm ngoái, 96% lượng khí thải carbon của siêu ứng dụng này đến từ chính các phương tiện mà nhân viên của họ sử dụng. "Một phần cốt lõi trong chiến lược của Grab là giúp xây dựng một hệ sinh thái xe điện toàn diện", theo báo cáo về ESG của Grab được công bố trong tháng 5.
Grab đã điều hành đội xe bằng xe điện tại Indonesia với khoảng 8.500 xe. Công ty cũng có kế hoạch tăng con số này lên 26.000 xe vào năm 2025. Grab đã hợp tác với Tập đoàn ô tô Hyundai để triển khai các chương trình ở Singapore, Indonesia và Việt Nam nhằm khuyến khích các tài xế sử dụng xe điện.
Tại Thái Lan, Grab gần đây đã hợp tác với công ty con của Kasikornbank trong một chương trình cho vay, cho phép tài xế mua xe điện với mức giá ưu đãi. Grab hy vọng sẽ có 10% tài xế sử dụng xe điện tại Thái Lan vào năm 2026.
Dịch vụ gọi xe và giao hàng đang bùng nổ ở Đông Nam Á. Tổng giá trị thị trường của hai dịch vụ này rơi vào khoảng 13 tỷ USD trong năm 2021, dự kiến sẽ đạt 42 tỷ USD vào năm 2025, theo Statista. Khi hai lĩnh vực này tiếp tục phát triển, nhiều nhà đầu tư muốn thấy các công ty nâng cao tiêu chuẩn liên quan đến hoạt động môi trường và xã hội cũng như quản trị công ty.
Nỗ lực chung của ngành dịch vụ gọi xe và giao hàng
Grab và Gojek đã quảng cáo về những thành tựu của họ trong các lĩnh vực xã hội và quản trị doanh nghiệp, nhưng những nỗ lực về môi trường vẫn đang được các nhà đầu tư theo dõi chặt chẽ, đặc biệt là khi cả hai đã công khai kế hoạch.
Cả hai công ty phải đối mặt với nhiều thách thức, vì doanh nghiệp của họ được xây dựng dựa trên các phương tiện chạy bằng xăng. Việc chuyển đổi sang các phương tiện thân thiện với môi trường hơn có thể ngăn cản nỗ lực đáp ứng nhu cầu hiện tại và tương lai. Ví dụ ở Indonesia, xe máy truyền thống vẫn chiếm ưu thế trên đường phố. Năm 2020, có 136 triệu phương tiện giao thông trong cả nước, trong đó khoảng 85% là xe máy, theo công ty tài chính ngân hàng DBS có trụ sở tại Singapore.
Bên ngoài khu vực Đông Nam Á, những doanh nghiệp cùng ngành ở Trung Quốc và Mỹ cũng đang tiến hành kế hoạch chuyển đổi. Tại Trung Quốc, các nhà sản xuất xe điện như BYD đã cung cấp các đội xe điện cho Didi Chuxing nhờ sự hỗ trợ mạnh mẽ của chính phủ.
Trong khi đó, hai ông lớn Uber và Lyft đã thông báo rằng tất cả các phương tiện trên nền tảng của họ sẽ chạy bằng điện vào năm 2030, vì trụ sở đặt tại California, nơi có kế hoạch cấm bán xe chạy xăng từ năm 2035.
Việc giá xăng dầu toàn cầu có xu hướng tăng lên có thể giúp thúc đẩy sự chuyển đổi của Grab và Gojek sang sử dụng các phương tiện thân thiện với môi trường. Giám đốc điều hành Grab, Anthony Tan, lưu ý rằng ảnh hưởng của việc tăng giá nhiên liệu đã dẫn đến việc "tăng phí nhẹ" ở Singapore và Việt Nam, mặc dù công ty "chưa nhận thấy tác động đáng kể đến nhu cầu di chuyển".
Nhà điều hành taxi lớn nhất Singapore ComfortDelGro, công ty đang thử nghiệm dịch vụ gọi xe của riêng mình, đã tăng giá vé vào tháng 3 lần đầu tiên trong một thập kỷ, với lý do chi phí nhiên liệu tăng 10%. Đơn vị đang vận hành 10.000 xe taxi này sẽ tung ra 400 xe taxi chạy hoàn toàn bằng điện trong năm nay và đến năm sau sẽ có 1.000 xe điện cùng 7.000 chiếc hybrid khác.
