Hai vợ chồng giáo sư Việt Nam vừa được Tổng thống Emmanuel Macron thăng cấp huân chương cao quý bậc nhất nước Pháp
Đây là một trong những phần thưởng cao quý nhất của Pháp, trao cho những cá nhân có thành tích xuất sắc trong các lĩnh vực dân sự và quân sự.
Nhân dịp Quốc khánh Pháp, ngày 11/7, Tổng thống Pháp đã ký quyết định thăng cấp Huân chương Bắc Đẩu Bội Tinh hạng Sĩ quan cho hai giáo sư Việt Nam. Theo đó, ngày 14/7, đại diện Trung tâm Quốc tế Khoa học và Giáo dục liên ngành Quy Nhơn (ICISE) xác nhận Tổng thống Pháp đã quyết định nâng cấp Huân chương Bắc Đẩu Bội Tinh dành tặng vợ chồng giáo sư Trần Thanh Vân và giáo sư Lê Kim Ngọc.
Trước đó, giáo sư Trần Thanh Vân từng được trao tặng huân chương với tước Hiệp sĩ vào ngày 23/2/2000, còn giáo sư Lê Kim Ngọc được nhận tước Hiệp sĩ vào ngày 6/9/2016. Sự kiện này thể hiện sự trân trọng của Nhà nước Pháp đối với những đóng góp to lớn của họ trong việc thúc đẩy tri thức và kết nối cộng đồng khoa học toàn cầu.
Vợ chồng GS. Trần Thanh Vân - GS. Lê Kim Ngọc cùng vợ chồng Tổng thống Pháp Emmanuel Macron tại Hà Nội vào tháng 5/2025. Ảnh: ICISE
Huân chương Bắc Đẩu Bội Tinh (Légion d'honneur), được thành lập từ năm 1802 bởi Hoàng đế Napoléon Bonaparte, là một trong những phần thưởng cao quý nhất của Pháp. Danh hiệu này được trao cho những cá nhân có thành tích xuất sắc trong các lĩnh vực dân sự và quân sự, bao gồm cả công dân nước ngoài. Huân chương gồm 5 cấp bậc, trong đó tước Sĩ quan là cấp cao hơn tước Hiệp sĩ.
Nhiều người Việt Nam từng được vinh danh với tước Hiệp sĩ của huân chương này, như Giáo sư Châu Văn Minh – Chủ tịch Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam, nguyên Bộ trưởng Y tế Nguyễn Thị Kim Tiến, nhà ngoại giao Tôn Nữ Thị Ninh, nhà toán học Ngô Bảo Châu, nhà sáng lập Vietjet – bà Nguyễn Thị Phương Thảo, và nguyên Hiệu trưởng Đại học Hoa Sen Bùi Trân Phượng.
Giáo sư Trần Thanh Vân, sinh năm 1934, quê ở Quảng Bình (nay thuộc tỉnh Quảng Trị) là một nhà vật lý lý thuyết nổi tiếng thế giới. Ông là người sáng lập chuỗi hội nghị quốc tế về vật lý như Gặp gỡ Moriond, Gặp gỡ Blois và đặc biệt là chuỗi Gặp gỡ Việt Nam. Năm 2012, ông vinh dự nhận thêm Huy chương Tate của Hội Vật lý Hoa Kỳ – một trong những giải thưởng danh giá nhất trong giới khoa học.
Giáo sư Lê Kim Ngọc, quê Vĩnh Long, từng theo học tại Trường Marie Curie ở TP. Hồ Chí Minh trước khi du học tại Pháp và tốt nghiệp xuất sắc ngành Khoa học Tự nhiên tại Đại học Sorbonne. Bà được biết đến là người đầu tiên trên thế giới đề xuất khái niệm “lát mỏng tế bào” (Thin Cell Layer), một đột phá lớn trong công nghệ sinh học thực vật. Công trình của bà được trích dẫn rộng rãi trên các diễn đàn khoa học quốc tế. Năm 2016, tại TP. Hồ Chí Minh, Tổng thống Pháp François Hollande đã trực tiếp trao tặng bà Huân chương Bắc Đẩu Bội Tinh hạng Hiệp sĩ.
Từ năm 2008, hai vợ chồng giáo sư đã trở về Việt Nam để xây dựng Trung tâm ICISE tại Quy Nhơn. Trung tâm được khánh thành vào ngày 12/8/2013, với mục tiêu trở thành điểm giao thoa giữa khoa học, giáo dục và nhân văn. Tính đến nay, ICISE đã chào đón hơn 16.500 nhà khoa học đến từ hơn 60 quốc gia, trong đó có 18 chủ nhân giải Nobel, góp phần khẳng định vai trò của Việt Nam trong việc kết nối cộng đồng khoa học toàn cầu.
Ngoài dự án ICISE, vợ chồng giáo sư Trần Thanh Vân còn để lại dấu ấn sâu đậm thông qua các hoạt động ý nghĩa như sáng lập Tổ chức Gặp gỡ Việt Nam, Quỹ học bổng Vallet, hỗ trợ xây dựng và bảo trợ Làng trẻ SOS, cũng như không ngừng thúc đẩy khoa học và giáo dục cho thế hệ trẻ Việt Nam.
