Hình ảnh hai bộ hài cốt liệt sĩ được tìm thấy trong tư thế tựa lưng nhau và lời nhắn gửi tới đất mẹ cất giấu trong lọ thuốc
Hình ảnh này đã để lại dấu ấn sâu sắc trong lòng cộng đồng mạng, như lời nhắc nhở thế hệ trẻ về hòa bình, độc lập được gánh bằng xương máu cha ông.
Những ngày qua, hình ảnh hai bộ hài cốt của hai chiến sĩ được tìm thấy trong tư thế tựa lưng vào nhau đã thu hút sự quan tâm của người dùng mạng xã hội, đặc biệt là những người trẻ. Được biết, đây là hình ảnh được ghi lại và chia sẻ trong chương trình VTV Đặc Biệt - Đi về miền đất lạnh, được phát sóng đúng đợt kỷ niệm Ngày Thương binh Liệt sĩ 27/7/2021.
Rất nhiều tài khoản đã để lại những bình luận thể hiện lòng biết ơn, tự hào về những hy sinh của thế hệ đi trước. Tự do, hòa bình, độc lập đang có, tất cả được đánh đổi bằng xương máu cha anh đã nằm xuống.
Chiến tranh loạn lạc, ly tán, thông tin thất lạc khiến việc người đã được báo tử vẫn còn sống là điều không thể tránh khỏi. Nhưng điều đặc biệt là sau khi trở về, người chiến sĩ này đã thực hiện những lời hứa của mình với đồng đội.
“Trong lòng đất, đồng đội chúng tôi vẫn còn đó. Chính vì thế, tôi cảm thấy trong lòng vẫn còn rất lạnh lẽo. Nhưng khi về một nơi nào đó, chung tay góp sức, mang được người đồng đội của mình lên đưa về nghĩa trang, tôi cảm thấy nơi ấy ấm cả mọi miền…”
Đó là lời của ông Trần Văn Bản, người chiến sĩ bộ đội trở về quê hương sau 5 lần đã được báo tử về gia đình. Ông Bản đã dành phần lớn thời gian cuộc đời mình để đi tìm đồng đội. Thậm chí, ông còn mang hài cốt của đồng đội về nhà cất giữ, đến thời điểm thích hợp mới mang ra nghĩa trang, và còn những câu chuyện rất đặc biệt mà ông Trần Văn Bản đã trải qua trong quá trình đi tìm mộ của đồng đội ở chiến trường xưa.
5 lần báo tử, bát nhang nhỏ kéo dài 8 năm
Đi về miền đất lạnh xoay quanh câu chuyện về ông Trần Văn Bản. Bà Trần Thị Nức, em gái ông Bản kể lại: “Bu tôi (cụ Não) kể là đẻ được 9 người con nhưng sống chết chỉ có mỗi anh Bản là con trai với hai chị em gái mà thôi. Nhưng anh kiên quyết tình nguyện đi bộ đội, thế là anh cứ đi thôi”.
Bà Phạm Thị Tiền, khi ấy là Chủ tịch xã Hùng Tiến, Vĩnh Bảo, Hải Phòng, nơi ông Bản sinh sống, nói rằng gia đình vẫn còn ưu tiên vì ông Bản là con trai một, sẽ không phải đi lính nhưng ông Bản tình nguyện đi.
“Mất mấy năm không còn thư từ gì nữa, rồi tự nhiên có giấy báo tử về xã. Lúc đó đột ngột quá, thương nó vì nó ngoan ngoãn lắm. Bà Não lúc bấy giờ ngất ngây ngất ngưởng, không biết gì nữa vì có mỗi thằng con trai”, bà Tiền nói.
Bà Nức xúc động nói: “Lúc trước khi đi anh có trồng một cây bòng (bưởi). Anh bảo nếu anh còn sống trở về, cây ra quả thì gia đình sum họp, nếu anh chết thì em cứ lấy bòng thắp hương anh”.
Bà Trần Thị Thêm, người em gái còn lại của ông Bản, kể gia đình được tin báo tử của anh lần đầu tiên là cuối năm 1968, tới năm 1970 họ lại báo tử về, đến năm 1972 lại báo tử, rồi tới năm 1975 lại một lần nữa. Tin ác về những 4-5 lần, ai mà còn nghĩ ông Bản còn sống.
Ngày ông Bản trở về làng đã là 8 năm sau đó, cả làng xôn xao hô gia đình ra đón ông trở về. Lúc mẹ ông vừa dọn cơm thì được con rể báo tin, mẹ ông còn bảo: “Mày cứ nói liều, thằng Bản nó chết rồi thây!”
“Tôi nhìn lên bàn thờ, cái bát nhang nhỏ đó là bát nhang của tôi. Tôi thương mẹ và em tôi, lúc nào cũng nghĩ tôi đã chết. Một nỗi buồn kéo dài tới 8 năm…”, ông Bản rơm rớm nước mắt kể lại.
Em gái và mẹ của ông Bản nghe tin chỉ biết khóc. Cụ Não chạy về với con, đi được 2-3 bước là lại không đi nổi, ngã bên này bên kia, cả người lấm lem bùn đất, tới lúc gặp được con trước mặt còn chẳng dám tin là con đã về, nói được mấy câu là ngất lịm đi.
Hai bộ hài cốt, những mẩu xương đan cài vào nhau, dựa vào nhau trong mấy chục năm đã qua
“Tất cả các bà mẹ khi ấy đến gặp tôi đều rất phấn khởi, mọi người đều suy nghĩ ‘chắc con mẹ vài bữa nữa rồi nó sẽ về’. Nhưng trong lòng tôi đau lắm, bởi tôi biết ‘con của mẹ không bao giờ về nữa’”, ông Bản xúc động kể. “Sau ngày hôm đó, tôi phải ngồi viết chứng tử cho 14 anh, tôi trực tiếp chôn cất”.
Ông Bản ngay sau đợt trở về làng như kỳ tích, trong lòng đã ấp ủ ngay suy nghĩ đi miền Nam, trở về chiến trường xưa để tìm đồng đội. Nỗi day dứt của ông không phải chỉ bởi ý thức đền ơn đáp nghĩa, mà bởi chính ông là bác sĩ, trong chiến đấu đã từng chôn đồng đội của mình, vậy nên bây giờ ông không thể không tìm lại những người đồng đội ấy.
Trong những chuyến tìm kiếm hài cốt liệt sĩ, ông Bản đã nhận được sự ủng hộ và giúp đỡ nhiệt tình từ người dân và chính quyền địa phương. Đặc biệt, ông đã được quen biết với ông Phan Văn Cư, một nông dân hiền lành, chất phác, sinh sống tại huyện Củ Chi, TP. HCM, người đã phát hiện ra nhiều hài cốt liệt sĩ, mở ra cơ hội để ông Bản tìm thấy người đồng đội thân thiết.
Theo đó, trong lúc làm ruộng, con trai của ông Cư đã phát hiện một khúc xương và báo lại cho cha mình. Biết đến những nỗ lực của ông Bản trong việc tìm kiếm hài cốt liệt sĩ, ông Cư đã đến xem xét và nhanh chóng xác định đây có thể là hài cốt của một liệt sĩ. Ông liền liên lạc với ông Bản và các đồng đội để tiến hành thu thập.
Khoảnh khắc hai bộ hài cốt được khai quật đã khiến tất cả mọi người tại hiện trường không cầm được nước mắt. Những mẩu xương đan cài vào nhau, sau hàng chục năm vẫn dựa vào nhau, như thể các chiến sĩ đang nghỉ ngơi trong một căn hầm bị bom đạn đánh sập. Trong đó, một chiến sĩ bên phải đã mất một cánh tay, chiến sĩ bên trái cũng bị thương nặng.
Ông Cư nhớ lại với giọng đầy xúc động: "Mấy chục năm mới được tìm thấy, dù biết tên hay không biết tên, giờ đem về nghĩa trang để anh em ấm áp là mừng rồi”. Những lời của ông thể hiện sự trân trọng và biết ơn sâu sắc đối với những người đã hy sinh.
Thật may mắn, sau bao nhiêu năm tháng, những lọ thuốc được những người chiến sĩ ấy cẩn thận giấu giữ những thông tin cá nhân vẫn còn nguyên vẹn, như một lời nguyện cầu được gửi qua thời gian: mong ước được tìm thấy và trở về quê mẹ. Sau đó, thông tin về hai bộ hài cốt được đối chiếu và đưa về với hai gia đình.
Trên hành trình đi tìm đồng đội của ông Bản, đã có hơn 2.000 bộ hài cốt đã được ông cùng đồng đội, chính quyền địa phương tìm thấy.
Bộ phim tài liệu này không chỉ là một tác phẩm kỷ niệm ngày Thương binh Liệt sĩ, mà còn là lời nhắc nhở sâu sắc gửi đến thế hệ trẻ về giá trị của hòa bình và độc lập mà chúng ta đang tận hưởng - một tự do được dựng xây trên những hy sinh của cha ông.
*Nguồn: Phim tài liệu "Đi về miền đất lạnh" của VTV
