Kinh tế Trung Quốc đón một loạt tin xấu trước thềm đàm phán thương mại với Mỹ

Xuất khẩu của Trung Quốc bất ngờ chững lại trong tháng 5, ghi nhận mức tăng trưởng yếu nhất kể từ năm 2020. Thông tin được công bố chỉ vài giờ trước khi vòng đàm phán thương mại mới giữa Mỹ và Trung Quốc khai mạc tại London hôm 9/6.

Theo dữ liệu từ Tổng cục Hải quan Trung Quốc, kim ngạch xuất khẩu tính theo USD tăng 4,8% so với cùng kỳ năm ngoái — thấp hơn mức dự báo 5% trong khảo sát của Reuters và giảm đáng kể so với mức tăng 8,1% hồi tháng 4.

Đây là dấu hiệu cho thấy nhu cầu từ thị trường toàn cầu đang suy yếu, ảnh hưởng trực tiếp đến một trong những trụ cột tăng trưởng chính của nền kinh tế Trung Quốc.

Bên cạnh đó, chỉ số giá tiêu dùng tiếp tục giảm tháng thứ tư liên tiếp, cho thấy sức mua trong nước vẫn yếu.

Diễn biến trái chiều giữa xuất khẩu và tiêu dùng nội địa phản ánh rõ mô hình “hai tốc độ” của nền kinh tế Trung Quốc: sản xuất và xuất khẩu phục hồi nhanh, nhưng chi tiêu của người dân vẫn trì trệ. Nhu cầu từ nước ngoài, vốn chiếm gần 40% tăng trưởng GDP quý I, đang đóng vai trò quan trọng trong việc giữ nhịp tăng trưởng, đồng thời khiến Trung Quốc ngày càng phụ thuộc vào quan hệ ổn định với các đối tác thương mại lớn, đặc biệt là Mỹ.

Bất chấp “lệnh ngừng bắn” kéo dài 90 ngày tại Geneva, xuất khẩu của Trung Quốc sang Mỹ trong tháng 5 vẫn giảm mạnh 34,5% so với cùng kỳ năm ngoái, sau mức giảm 21% trong tháng 4. Ở chiều ngược lại, nhập khẩu hàng hóa Mỹ vào Trung Quốc cũng giảm 18,1%, tăng từ mức giảm 13,8% của tháng trước.

Ngược lại, thương mại với các thị trường khác lại có dấu hiệu khởi sắc. Xuất khẩu sang châu Âu và các nước ASEAN đều tăng hơn 10% trong tháng 5, phần nào giúp Trung Quốc bù đắp sự sụt giảm từ thị trường Mỹ.

“Chiến tranh thương mại với Mỹ đã giáng đòn mạnh lên xuất khẩu, nhưng phần thiệt hại đã được bù đắp bằng sự tăng trưởng ở các thị trường khác", ông Zhang Zhiwei, Chủ tịch kiêm Kinh tế trưởng tại Pinpoint Asset Management, nhận định. “Triển vọng thương mại vẫn còn nhiều bất định. Các đơn hàng được ký trước vẫn đang hỗ trợ xuất khẩu trong tháng 6, nhưng khả năng sẽ suy giảm trong nửa cuối năm”.

Sau khi số liệu thương mại được công bố, chỉ số CSI 300 — đại diện cho nhóm cổ phiếu blue-chip trên thị trường trong nước — đã thu hẹp đà tăng và chỉ nhích nhẹ 0,3% vào phiên giao dịch chiều.

Trong nửa cuối năm, nền kinh tế Trung Quốc có thể đối mặt với áp lực lớn hơn nếu các rủi ro đối với thương mại toàn cầu gia tăng. Dự báo tăng trưởng GDP trung bình trong quý IV chỉ đạt khoảng 4% — mức thấp nhất kể từ cuối năm 2022, khi làn sóng Covid-19 lan rộng khiến tăng trưởng tụt xuống còn 3%.

Những dấu hiệu cho thấy nhu cầu nội địa yếu tiếp tục hiện hữu: nhập khẩu giảm 3,4% trong tháng 5, đánh dấu lần giảm thứ tư trong năm tháng gần nhất. Trong khi đó, thặng dư thương mại của Trung Quốc đã tăng vọt, đạt gần 500 tỷ USD trong giai đoạn từ tháng 1 đến tháng 5, theo số liệu mới công bố.

Tình trạng giảm phát vẫn là mối lo lớn với Bắc Kinh. Chỉ số giá sản xuất (PPI) tiếp tục giảm trong tháng thứ 32 liên tiếp, trong khi chỉ số giá tiêu dùng (CPI) cũng giảm so với cùng kỳ năm ngoái, cho thấy sức mua trong nước vẫn yếu và giá xuất khẩu có thể tiếp tục bị kéo xuống.

Mặc dù Chính phủ và Ngân hàng Nhân dân Trung Quốc đã triển khai một số biện pháp kích thích, nhưng đà hồi phục của nền kinh tế vẫn chậm và thiếu sức bật, trong bối cảnh nhiều dấu hiệu cho thấy Trung Quốc đang mắc kẹt trong vòng xoáy giảm phát kéo dài.

Từ tháng 2/2023 đến nay, khối lượng hàng hóa xuất khẩu của Trung Quốc tăng nhanh hơn giá trị, phản ánh xu hướng giá xuất khẩu tiếp tục giảm.

Ngày càng nhiều quốc gia áp đặt các biện pháp phòng vệ thương mại, bao gồm cả thuế quan, nhằm hạn chế hàng hóa giá rẻ từ Trung Quốc. Mỹ hiện đang đe dọa tăng thuế đối với hàng nhập khẩu từ nhiều nước bắt đầu từ tháng 7, và riêng với Trung Quốc, lệnh áp thuế bổ sung có thể bắt đầu từ tháng 8.

Các biện pháp này không chỉ làm giảm nhu cầu đối với hàng hóa Trung Quốc xuất khẩu trực tiếp sang Mỹ mà còn ảnh hưởng đến chuỗi cung ứng toàn cầu, bởi nhiều sản phẩm của Trung Quốc là đầu vào quan trọng cho ngành sản xuất ở các quốc gia khác.

Ngay cả trong trường hợp Bắc Kinh đạt được một số thỏa thuận với chính quyền Tổng thống Trump, triển vọng vẫn chưa chắc chắn. Tâm lý lo ngại về thuế quan khiến nhiều doanh nghiệp đẩy mạnh nhập hàng trong ngắn hạn để “né thuế”, nhưng xu hướng này có thể dẫn đến đợt suy giảm nhu cầu mạnh mẽ sau đó, khi các công ty tạm ngừng mua sắm để tiêu thụ lượng hàng tồn kho.

Tham khảo BNN, Nikkei Asia, Reuters

>> 'Bão container' quay lại bờ Tây, thỏa thuận đình chiến Mỹ - Trung thổi bùng kỳ vọng