Loạt 'điểm nghẽn' về đất đai vẫn chờ được tháo gỡ

Mới đây, Hội thảo "Nhận diện điểm nghẽn và đề xuất giải pháp khắc phục liên quan đến Luật Đất đai" diễn ra vào chiều ngày 22/9, Bộ Tư Pháp cho biết ngoài những tác động tích cực, Luật Đất đai 2024 nói riêng cùng hệ thống pháp luật về đất đai nói chung được cho hiện vẫn còn tồn đọng nhiều tình trạng chồng chéo, chưa có sự thống nhất với các luật liên quan như: Luật Đấu thầu, Luật Đấu giá tài sản, Luật Quy hoạch đô thị và nông thôn...

Trên thực tế, dù hành lang pháp lý được thiết lập với nhiều điểm mới nhưng cơ chế định giá đất hiện vẫn còn khá nhiều vướng mắc.

Trong đó việc một số địa phương điều chỉnh tăng mạnh bảng giá đất để tiệm cận thị trường đã gây ra nhiều hệ lụy nghiêm trọng liên quan đến việc tăng đột biến nghĩa vụ tài chính của người dân cũng như doanh nghiệp; ngoài ra, chi phí bồi thường mặt bằng cũng bị đội lên quá cao khiến không ít các dự án bị đình trệ, gia tăng khiếu kiện.

Cùng với đó, quy hoạch và kế hoạch sử dụng đất theo luật hiện hành hiện cũng chưa thực sự phù hợp với mô hình tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp hiện đang được triển khai.

Do đó, Dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Đất đai hiện nay đang tập trung sửa đổi 4 nhóm vấn đề lớn, cụ thể:

1. Thể chế hóa tinh thần Nghị quyết số 69-NQ/TW của Ban Chấp hành Trung ương (trong đó có nội dung tiếp tục đổi mới, hoàn thiện thể chế, chính sách, nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý và sử dụng đất).

2. Đơn giản hóa thủ tục hành chính, cắt giảm điều kiện kinh doanh.

3. Đảm bảo tính đồng bộ với các luật khác như Luật Đầu tư theo phương thức đối tác công tư, Luật Quy hoạch đô thị và nông thôn

4. Tháo gỡ các khó khăn trong thực tiễn thi hành luật, đặc biệt các quy định về đấu giá, đấu thầu, và các quy định chuyển tiếp cho dự án kéo dài.

Về phía góc nhìn doanh nghiệp, ông Nguyễn Quốc Hiệp - Chủ tịch Hiệp hội Nhà thầu xây dựng Việt Nam cho rằng hiện nay đang có 2 "điểm nghẽn" lớn cần xử lý ngay trong Luật Đất đai hiện hành, cụ thể:

1. Phương pháp định giá đất: Theo Luật Đất đai 2024, giá đất hiện được xác định theo cơ chế thị trường, nhưng nếu để thị trường quyết hoàn toàn, Nhà nước sẽ khó kiểm soát dẫn đến nguy cơ "bong bóng" bất động sản.

Khẳng định đất đai là yếu tố đầu vào quan trọng của doanh nghiệp. Khi giá đất tăng, nhiều doanh nghiệp buộc phải thu hẹp sản xuất hoặc đóng cửa, dẫn đến suy giảm kinh tế cục bộ. Do đó, việc xem xét lại phương thức định giá đất là rất cần thiết.

2. Công tác giải phóng mặt bằng: Theo ông Hiệp, những quy định hiện nay vẫn còn mang tính hình thức, chưa minh bạch. Đơn cử như việc thông báo vận động, thu hồi, cưỡng chế vẫn theo thủ tục ba lần nhưng vẫn chưa đi vào thực tiễn hay quy chế đền bù chưa rõ...

Chủ tịch Hiệp hội Nhà thầu xây dựng Việt Nam cho rằng đây đều là những yếu tố không chỉ ảnh hưởng trực tiếp đến quyền lợi của người dân và doanh nghiệp mà còn quyết định đến tiến độ của nhiều dự án trọng điểm.

Những bất cập này vô tình làm chậm tiến độ, tạo vướng mắc lớn cho doanh nghiệp cũng như người dân. Vì thế cần sớm hoàn thiện cơ chế, giải phóng mặt bằng nhằm thực thi hiệu quả, minh bạch và công bằng.

Phía đại diện Bộ Nông nghiệp và Môi trường khẳng định Bộ luôn lắng nghe ý kiến từ các địa phương, doanh nghiệp và người dân về những điểm nghẽn vướng mắc của chính sách đất đai; từ đó tiếp tục nghiên cứu, hoàn thiện luật nhằm đáp ứng sự vận hành thông suốt của chính quyền địa phương hai cấp, phát huy hiệu quả nguồn lực đất đai.

Hiện Bộ Nông nghiệp và Môi trường đang chủ trì rà soát, tổng hợp, xây dựng dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Đất đai để trình Quốc hội xem xét tại kỳ họp tháng 10/2025.