Món đồ chơi Trung thu 'bất từ', giá 10.000 đồng nhưng thách thức cả thời đại công nghệ
Không chỉ là món đồ chơi trẻ con, đèn ông sao với khung tre, giấy kiếng và những họa tiết rực rỡ là biểu tượng của sự đoàn viên, ký ức tuổi thơ và bản sắc văn hóa Việt Nam.
Nghề làm đèn ông sao bắt nguồn từ truyền thống, tồn tại hàng trăm năm và được lưu truyền qua các làng nghề. Ở nhiều nơi, trong đó có làng nghề Phú Bình (TPHCM), người thợ vẫn gìn giữ kỹ thuật thủ công vót tre, ghép khung năm cánh, bọc giấy kiếng, dán keo và trang trí bằng tay. Quy trình hoàn chỉnh cho từng chiếc đèn có thể mất vài giờ. Những nghệ nhân lâu năm khẳng định dù mẫu mã có đổi mới để phù hợp thị hiếu, “hồn” và kiểu dáng truyền thống của đèn ông sao vẫn được giữ vững.
Sức sống của đèn ông sao đến từ giá trị biểu tượng sâu sắc. Hình ngôi sao năm cánh gợi ánh sáng, hy vọng và sự đoàn tụ dưới trăng rằm. Khi người lớn trao cho trẻ một chiếc đèn, họ trao cả ký ức và truyền thống. Các nhà nghiên cứu văn hóa nhấn mạnh đèn ông sao không chỉ là vật dụng mà là “chữ ký” cảm xúc của một mùa lễ hội, nối các thế hệ với nhau.
Trên thị trường, đèn ông sao tồn tại cùng nhiều loại lồng đèn hiện đại nhưng vẫn duy trì vị thế riêng. Giá bán dao động rộng, phổ biến từ khoảng 10.000–55.000 đồng cho mẫu truyền thống, từ 100.000–200.000 đồng cho đèn lớn, cầu kỳ.
Giá trị giáo dục và kinh tế của đèn ông sao cũng được đề cao. Nhiều trường học và tổ chức xã hội vẫn duy trì hoạt động làm và rước đèn trong dịp Trung Thu như một cách truyền dạy văn hóa dân gian cho học sinh.
Các tour trải nghiệm tại những phố cổ hay làng nghề thu hút khách du lịch muốn tìm hiểu thủ công truyền thống, góp phần tạo công ăn việc làm cho thợ thủ công địa phương. Các cơ sở làm đèn truyền thống đang thích nghi bằng cách sáng tạo hoa văn mới, tích hợp đèn nhấp nháy hoặc kết hợp các vật liệu hiện đại để vừa giữ truyền thống vừa đáp ứng thị hiếu mới.
Tuy nhiên, nghề làm đèn truyền thống đối mặt với sức ép từ hàng hóa giá rẻ, sản xuất công nghiệp và thay đổi thói quen tiêu dùng. Nhiều nghệ nhân cho biết họ vẫn kiên trì làm đèn bằng tay, nhưng cần có chính sách hỗ trợ và kết nối thị trường để nghề không mai một. Một số làng nghề đã và đang được quan tâm trong các chương trình văn hóa địa phương, tạo điều kiện cho nghề truyền thống bước vào các sự kiện văn hóa du lịch lớn.
