Người dân chịu chi, doanh nghiệp trở lại: Tổng cầu nội địa quý I/2025 bật tăng ấn tượng

Tổng cầu nội địa quý I/2025 của Việt Nam đã thể hiện sự hồi phục toàn diện, dẫn dắt đà tăng trưởng trong bối cảnh kinh tế thế giới còn nhiều biến động.

Trong khi xuất khẩu vẫn gặp trở ngại do cầu quốc tế suy yếu và chính sách bảo hộ thương mại lan rộng, tiêu dùng trong nước và hoạt động đầu tư nội địa đã tạo thành trụ cột kép cho sự gia tăng GDP, đạt mức 6,93% – cao nhất trong giai đoạn 2020–2025.

Theo Báo cáo kinh tế - xã hội quý I/2025 do Cục Thống kê, Bộ Tài chính công bố, các động lực nội tại như thu nhập cải thiện, tâm lý tiêu dùng lạc quan và dòng vốn đầu tư mạnh mẽ đã khơi thông tổng cầu, giúp Việt Nam vượt qua rào cản bên ngoài và định hình một chu kỳ tăng trưởng bền vững.

Tiêu dùng tăng tốc – động cơ đầu tiên của phục hồi kinh tế

Theo Cục Thống kê, tiêu dùng cuối cùng trong quý I/2025 tăng 7,45% so với cùng kỳ năm 2024, mức tăng mạnh nhất trong vòng 5 năm trở lại đây.

Tổng mức bán lẻ hàng hóa và doanh thu dịch vụ tiêu dùng đạt 1.708,3 nghìn tỷ đồng, tăng 9,9% so với quý I năm trước. Trong đó, doanh thu từ bán lẻ hàng hóa chiếm tỷ trọng lớn nhất, đạt 1.311,7 nghìn tỷ đồng, tăng 9,6%.

Doanh thu dịch vụ lưu trú và ăn uống đạt 200,1 nghìn tỷ đồng, tăng 11,3%, còn doanh thu du lịch lữ hành đạt 21,5 nghìn tỷ đồng, tăng 12,4%. Đây là những con số cho thấy sự bứt phá của tiêu dùng hậu đại dịch, đặc biệt trong các lĩnh vực dịch vụ có tính chất xa xỉ hoặc chi tiêu tự nguyện.

Tổng mức bán lẻ và doanh thu dịch vụ tiêu dùng quý I tăng đều 5 năm liên tiếp. Nguồn: Cục Thống kê – Bộ Tài chính.

Động lực tăng trưởng tiêu dùng đến từ một loạt yếu tố hỗ trợ nền tảng. Tỷ lệ thất nghiệp trong độ tuổi lao động duy trì ở mức thấp 2,2%, với 51,9 triệu người có việc làm. Thu nhập bình quân đầu người đạt 8,3 triệu đồng/tháng, tăng 6,1% so với cùng kỳ.

Lạm phát được kiểm soát tốt khi CPI bình quân quý I chỉ tăng 3,63%, còn lạm phát cơ bản tăng 2,81%. Chính sách tiền tệ nới lỏng, mặt bằng lãi suất thấp và mở rộng tín dụng tiêu dùng đã tiếp sức cho thị trường nội địa, kích thích chi tiêu hộ gia đình ở cả khu vực thành thị và nông thôn.

Sự lan tỏa của tiêu dùng được ghi nhận rộng khắp trong cơ cấu ngành dịch vụ. Ngành vận tải – kho bãi tăng 9,90%, bán buôn – bán lẻ tăng 7,47%, ngành thông tin và truyền thông tăng 6,66%.

Mức tăng trưởng cao ở những ngành có độ co giãn lớn theo thu nhập thể hiện rõ sự cải thiện về kỳ vọng tương lai của người dân. Đáng lưu ý, tỷ lệ tiêu dùng cá nhân đang dần dịch chuyển sang các phân khúc chất lượng cao, cho thấy xu hướng nâng cấp mức sống của dân cư đang hình thành rõ rệt.

Tổng mức bán lẻ hàng hóa và doanh thu dịch vụ tiêu dùng quý I/2025 tăng gần 10%. Nguồn: Cục Thống kê – Bộ Tài chính.

Không chỉ thúc đẩy cầu ngắn hạn, tiêu dùng nội địa còn tạo lực kéo cho phía cung. Cầu mạnh mẽ trong nước đã giúp ngành sản xuất chế biến – chế tạo duy trì chỉ số sản xuất công nghiệp (IIP) quý I tăng 9,5%, mức cao nhất từ năm 2020.

Đây là sự liên kết hai chiều giữa sức mua hộ gia đình và năng lực sản xuất quốc gia, mở ra triển vọng tăng trưởng bền vững dựa trên nền tảng nội lực.

Doanh nghiệp tái nhập thị trường – đầu tư nội địa khởi sắc

Song hành cùng tiêu dùng, đầu tư nội địa đang trở thành động lực tăng trưởng thứ hai trong tổng cầu. Tích lũy tài sản quý I/2025 tăng 7,24%, gần gấp đôi mức 3,74% của quý I/2024. Tổng số vốn đăng ký bổ sung vào nền kinh tế trong 3 tháng đầu năm đạt 1.386,7 nghìn tỷ đồng, tăng gần 2,1 lần so với cùng kỳ năm trước. Trong đó, vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) thực hiện đạt 5,03 tỷ USD, tăng 7,1%, cho thấy môi trường kinh doanh Việt Nam tiếp tục duy trì sức hút trong mắt nhà đầu tư quốc tế.

Hoạt động của khối doanh nghiệp nội địa cho thấy một “làn sóng trở lại” mạnh mẽ. Quý I/2025 ghi nhận 36.400 doanh nghiệp đăng ký thành lập mới với tổng vốn gần 356,8 nghìn tỷ đồng, tăng 1,3% về vốn so với cùng kỳ.

Bình quân mỗi doanh nghiệp thành lập mới có quy mô vốn đạt 9,8 tỷ đồng, tăng 5,5%. Bên cạnh đó, số doanh nghiệp quay trở lại hoạt động đạt 36.543 đơn vị, tăng 54,8% – mức tăng cao nhất kể từ sau đại dịch. Tổng cộng, 72.943 doanh nghiệp gia nhập và tái gia nhập thị trường, tăng 18,6% so với quý I năm 2024. Trung bình mỗi tháng, có hơn 24.300 doanh nghiệp mới tham gia thị trường.

Bức tranh đăng ký doanh nghiệp quý I/2025: Doanh nghiệp quay trở lại tăng mạnh, giải thể vẫn ở mức cao. Nguồn: Cục Thống kê – Bộ Tài chính.

Tuy nhiên, bên cạnh tín hiệu tích cực, thị trường vẫn xuất hiện nhiều thách thức đáng lưu tâm. Số doanh nghiệp rút lui khỏi thị trường trong quý I/2025 là 78.800 doanh nghiệp, tăng 7% so với cùng kỳ.

Trong đó, hơn 61.400 doanh nghiệp tạm ngừng kinh doanh có thời hạn (tăng 15,1%), 11.474 doanh nghiệp ngừng hoạt động chờ giải thể (giảm 26,1%) và 5.895 doanh nghiệp hoàn tất thủ tục giải thể (tăng 23%).

Những con số này phản ánh áp lực về chi phí đầu vào, vốn tín dụng và thị trường đầu ra chưa thực sự được giải tỏa đồng đều.

Doanh nghiệp thành lập mới và giải thể quý I/2025: Sự phân hóa rõ nét giữa các ngành kinh tế. Nguồn: Cục Thống kê – Bộ Tài chính.

Để giữ được đà phục hồi bền vững, cần đẩy mạnh cải cách thể chế, rút ngắn thời gian cấp phép đầu tư và giảm chi phí tuân thủ.

Việc đẩy nhanh giải ngân đầu tư công, mở rộng tín dụng hợp lý và giảm lãi suất thực sẽ tạo điều kiện để khu vực doanh nghiệp vừa và nhỏ – vốn chiếm hơn 97% tổng số doanh nghiệp – hồi phục toàn diện. Khi môi trường kinh doanh thực sự thuận lợi, dòng vốn tư nhân sẽ tiếp tục là “mạch nguồn” cho tăng trưởng tổng cầu trong trung và dài hạn.

Tổng cầu nội địa – điểm tựa tăng trưởng giữa cơn gió ngược toàn cầu

Trong bối cảnh kinh tế toàn cầu bị giằng co bởi bất ổn địa chính trị, chính sách bảo hộ và nguy cơ lạm phát quay lại, tổng cầu nội địa của Việt Nam đang nổi lên như trụ cột ổn định, dẫn dắt toàn bộ nền kinh tế. GDP quý I/2025 tăng 6,93%, vượt mục tiêu đề ra trong Nghị quyết 01/NQ-CP.

Cơ cấu sử dụng GDP cho thấy tiêu dùng cuối cùng chiếm 68,1%, tích lũy tài sản chiếm 28,7%, trong khi xuất khẩu ròng đóng góp âm do nhập khẩu tăng nhanh hơn xuất khẩu. Điều này cho thấy sự chuyển dịch chiến lược từ tăng trưởng dựa vào ngoại lực sang nội lực là hoàn toàn thực tiễn và hiệu quả.

Tuy nhiên, áp lực vĩ mô vẫn còn tồn tại. Chỉ số giá vàng quý I tăng tới 31,45%, chỉ số giá USD tăng 3,13%, cùng với rủi ro từ giá hàng hóa nhập khẩu có thể khiến kỳ vọng lạm phát trong quý II tăng lên.

Do đó, chính sách vĩ mô cần phối hợp chặt chẽ, đặc biệt trong điều hành lãi suất, điều tiết cung tiền và kiểm soát CPI ở quanh mục tiêu 4,5% năm 2025. Đồng thời, việc kiểm soát dòng vốn đầu cơ và đảm bảo thanh khoản cho khu vực sản xuất phải được theo dõi sát sao.

Tổng cầu nội địa quý I/2025 không chỉ là phép thử thành công của chính sách điều hành, mà còn là tiền đề cho một chiến lược tăng trưởng mới – bền vững hơn, cân bằng hơn và ít phụ thuộc hơn vào thế giới bên ngoài.

Trong bối cảnh kinh tế toàn cầu đang tái định hình, việc củng cố nội lực từ tiêu dùng và đầu tư chính là chìa khóa để Việt Nam bước vững vàng vào chu kỳ tăng trưởng tiếp theo.

>> Giá thịt lợn tăng 12,49%, nhưng CPI chỉ tăng 3,22%: Vì sao Việt Nam vẫn ổn định được giá tiêu dùng?