Nữ tình báo huyền thoại của Việt Nam: Từng làm dâu nhà Công tử Bạc Liêu, được quân Pháp ví như 'Thần vệ nữ phương Đông' và những chiến công hiển hách
Không chỉ tài giỏi, bà còn là người phụ nữ sắc sảo, xinh đẹp nức tiếng thời đó.
Hơn hai thập kỷ trôi qua, cái tên “người đẹp Tây Đô” vẫn quen thuộc với người dân cả nước. Xuất phát của sự nổi danh này là từ bộ phim truyền hình đặc sắc “Người đẹp Tây Đô” do NSƯT Lê Cung Bắc làm đạo diễn, Việt Trinh thủ vai nàng Bạch Cúc - nữ tình báo xinh đẹp xuất thân từ con dâu nhà địa chủ nổi tiếng vùng Tây Đô. Trên thực tế, cuộc đời của nguyên mẫu nàng Bạch Cúc ngoài đời cũng không kém phần ly kỳ, nhiều cung bậc, sắc màu.
Diễn viên Việt Trinh (phim Người đẹp Tây Đô) và bà Lâm Thị Phấn thời trẻ
Sự gian truân từ cuộc hôn nhân sắp đặt
Bà Lâm Thị Phấn tên khai sinh là Lâm Thị Élise (1918-2010), quê ở quận Châu Thành (nay là quận Ninh Kiều, TP Cần Thơ). Bà Phấn là con của ông Lâm Văn Phận, đại điền chủ nổi tiếng, đồng thời là hiệu trưởng trường Taberd Cần Thơ. Ông Phận sau năm 1945 đã tham gia kháng chiến và giữ chức Chủ tịch Mặt trận Liên Việt tỉnh Cần Thơ.
Bà Phấn được gia đình cho học hành đầy đủ từ nhỏ, sớm bộc lộ tư chất thông minh hơn người. Thuở thiếu thời, bà theo học trường Taberd Cần Thơ, đến năm 15 tuổi thì đỗ tú tài, cái bằng mà không mấy phụ nữ thời ấy có được.
Bà Lâm Thị Phấn ngoài đời thực. Ảnh tư liệu
Không chỉ có học vấn, nức tiếng thông minh, bà còn nổi danh hơn vì ngoại hình rất xinh đẹp. Thời ấy mà bà Phấn đã cao gần 1,7m, dáng người dong dỏng thanh lịch, nước da trắng và khuôn mặt rạng ngời. Bà không chỉ trở thành Hoa khôi trường Taberd mà còn được coi là Hoa khôi của miền Tây Đô.
Năm 17 tuổi, nhà Bá hộ Phan Văn Bì ở Bạc Liêu đem lễ vật qua hỏi cưới bà cho con trai đích tôn của gia tộc. Bá hộ Bì, người được mệnh danh là vua lúa gạo Nam kỳ bấy giờ, thuộc một gia tộc cực kì giàu có. Ông chính là ông ngoại Công tử Bạc Liêu Trần Trinh Huy. Chồng bà Phấn là ông Phan Tấn Dĩnh, anh em họ của Công tử Bạc Liêu và cũng như người anh họ, “cậu ba Dĩnh” cũng nức tiếng ăn chơi Nam kỳ lục tỉnh.
Việc nhà bá hộ Bì hỏi cưới bà cho cậu con trai “phá trời không mời thiên lôi” là bởi sự tính toán sâu xa của gia đình họ, nghĩ rằng bà Phấn vừa đẹp người, đẹp nết, vừa có học vấn, sắc sảo, giỏi giang thì có thể “giữ chân” được quý tử ăn chơi, đồng thời có thể giúp quản lý được gia sản và sự nghiệp nhà chồng, làm chỗ dựa cho cậu quý tử sau này.
Quả thật, bà Phấn về nhà chồng, làm “mợ ba” nhưng không hề trở thành quý phu nhân “ngồi mát ăn bát vàng”. Bà phải vùi mình vào công việc quản lý gia sản. Nhưng không như kì vọng của cha mẹ chồng, nhan sắc, tài hoa của bà Phấn cũng không “giữ chân” được cậu công tử quen nết ăn chơi đàn đúm. Ngoài sự mệt mỏi về công việc, bà còn rất khổ tâm khi phải sống với người chồng chơi bời, vô trách nhiệm, suốt ngày chỉ biết đòi tiền để phá, không có lấy một sự tôn trọng dành cho người vợ đầu ấp tay gối. Thậm chí, khi không đòi được tiền để ăn chơi, ông Dĩnh còn sẵn sàng “thượng cẳng chân, hạ cẳng tay” với vợ.
Quá trình sinh sống, quản lý gia sản một nhà địa chủ, tiếp xúc với nhiều tá điền, tầng lớp nông dân cùng khổ, đồng thời thấm thía thân phận của người phụ nữ trong xã hội, bà Phấn với tư duy cởi mở, tiến bộ đã nung nấu trong lòng tinh thần phản kháng, mong muốn tìm được con đường đi tốt đẹp hơn cho mình và cho những người cùng khổ khác.
“Thần vệ nữ phương Đông” và những chiến công hiển hách
Năm 1944, bà Phấn thoát ly gia đình, đi theo con đường của cha. Không lâu sau bà xây dựng nên Hội phụ nữ huyện Giá Rai, tỉnh Bạc Liêu, làm Hội trưởng Phụ nữ Cứu quốc huyện Giá Rai. Năm 1950, bà Phấn được kết nạp Đảng.
Nàng Bạch Cúc trong phim “Người đẹp Tây Đô” do nữ diễn viên Việt Trinh thủ vai
Để phát huy tối đa lợi thế ngoại hình và học vấn của bà Phấn, cha bà đã đề nghị bà về lại TP Cần Thơ xây dựng lực lượng tình báo miền Tây. Về sau người đẹp Tây Đô được bầu làm tổ trưởng lãnh đạo đội ngũ điệp báo miền Tây (hoạt động trong lòng địch), lấy Cần Thơ làm trụ sở. Với sự nổi bật về ngoại hình, bà được quân Pháp đặt biệt danh là “Thần vệ nữ phương Đông”.
Cũng trong thời gian làm tình báo, bà Phấn cảm hóa được ông Trần Hiến (phiên dịch của quân Pháp). Hai người nảy sinh tình cảm rồi kết hôn, cùng hoạt động cách mạng.
Năm 1954, hai vợ chồng bà Phấn ra Hà Nội. Người phụ nữ học tiếp lấy bằng đại học Kinh tế, sang Liên Xô học ngành tình báo. Năm 1962, bà trở lại miền Nam hoạt động tình báo, phụ trách hoạt động tình báo trong đội ngũ đầu não cao cấp nhất chính quyền Sài Gòn. Rất nhiều chiến công vang dội đã được người đẹp này làm nên trong quá trình này.
Bà Phấn chụp hình lưu niệm cùng đoàn làm phim “Người đẹp Tây Đô”. Ảnh tư liệu
Đến năm 1984, bà Phấn về hưu, kết hôn với người chồng thứ ba là Lê Văn Thích khi tuổi đã xế chiều. Năm 2010, bà qua đời, thọ 92 tuổi. Cho đến nay, cuộc đời của Thiếu tá tình báo, Anh hùng Lực lượng vũ trang Lâm Thị Phấn vẫn là nguồn cảm hứng bất tận với văn học, nghệ thuật Việt Nam. Bà là tấm gương sáng với tình báo nước nhà, là hình ảnh tiêu biểu cho người phụ nữ Việt Nam.
