Núi lửa Ethiopia bất ngờ phun trào sau 12.000 năm ngủ yên, cột khói cao 14 km bay từ châu Phi sang cả châu Á
Núi lửa Hayli Gubbi ở đông bắc Ethiopia bất ngờ hoạt động trở lại sau hàng vạn năm ngủ yên, tạo cột tro cao đến 14 km và lan rộng qua Biển Đỏ sang Yemen, Oman, Ấn Độ và Pakistan.
Trung tâm Tư vấn tro núi lửa Toulouse (VAAC) xác nhận núi lửa Hayli Gubbi cao khoảng 500 m, nằm trong vùng đới tách giãn Rift nơi hai mảng kiến tạo gặp nhau, đã phun trào suốt nhiều giờ trong ngày 23 tháng 11. Cột tro bốc thẳng lên tầng bình lưu, đạt độ cao khoảng 14 km và theo gió di chuyển xa về phía bán đảo Ả Rập.
Dữ liệu vệ tinh ghi nhận khói trắng dày đặc lan rộng theo hướng Yemen và Oman rồi tiếp tục trôi về phía Ấn Độ và Pakistan.
Người dân quanh khu vực kể họ nghe tiếng nổ lớn cùng rung chấn giống như “một quả bom bất ngờ phát nổ”. Quan chức địa phương Mohammed Seid cho biết chưa có thương vong nhưng tro bụi đã phủ nhiều làng, gây thiếu thức ăn cho vật nuôi. Ông nói: “Dù chưa có thiệt hại về người và gia súc, nhiều ngôi làng đã bị tro bụi bao phủ, khiến vật nuôi không còn gì để ăn”.
Ông Seid cho biết khu vực không có bất kỳ ghi chép lịch sử nào về phun trào của Hayli Gubbi và lo ngại sinh kế người dân sẽ bị ảnh hưởng nghiêm trọng.
Chuyên gia Simon Carn thuộc Đại học Công nghệ Michigan xác nhận trên mạng xã hội Bluesky rằng Hayli Gubbi “không có hồ sơ phun trào trong Holocene” và nhấn mạnh đây là sự kiện chưa từng thấy trong hơn một thiên niên kỷ.
Hoạt động của núi lửa còn gây ảnh hưởng đến hàng không. Reuters đưa tin ngày 25 tháng 11, hai hãng Air India và Akasa Air hủy nhiều chuyến bay vì mây tro dày. Air India dừng 11 chuyến để kiểm tra an toàn, còn Akasa tạm ngừng các đường bay đến Jeddah, Kuwait và Abu Dhabi.
Tại Indonesia, núi lửa Semeru ở Đông Java cũng gia tăng hoạt động. Theo Cơ quan giảm nhẹ thiên tai quốc gia BNPB, tính đến ngày 24 tháng 11, đợt phun trào hôm 19 tháng 11 khiến ba người bị thương nặng và buộc ít nhất 528 cư dân phải sơ tán.
Chính quyền duy trì mức cảnh báo cấp 4 và ban bố tình trạng khẩn cấp đến ngày 26 tháng 11. Ba người bị thương đang được điều trị tại Bệnh viện Đa khoa huyện Dr Haryoto.
Vụ phun trào làm hư hại hơn 204ha đất nông nghiệp, phá hủy 21 căn nhà cùng một cơ sở giáo dục, một trạm y tế và một trạm điện. Thời điểm xảy ra phun trào, 178 người gồm du khách, hướng dẫn viên và nhân viên du lịch bị kẹt tại trạm Ranu Kumbolo nhưng đều an toàn vì khu vực nằm ngoài hướng dòng khí nóng.
Núi lửa Semeru phun tro cao khoảng 2 km và tạo dòng khí tro nóng dài đến 7 km từ miệng núi. Lực lượng cứu hộ đã cấp phát nệm, bạt, chăn, khẩu trang y tế, suất ăn sẵn và các gói nhu yếu phẩm cho người dân.
Giới chức cảnh báo khả năng núi lửa tiếp tục hoạt động và yêu cầu người dân tránh xa khu vực nguy hiểm trong bán kính 8 km quanh miệng núi.
Semeru còn được gọi là Mahameru nghĩa là “ngọn núi vĩ đại”, là đỉnh cao nhất đảo Java và thuộc nhóm 129 núi lửa đang hoạt động của Indonesia. Năm 2021, núi lửa này phun trào lớn khiến 51 người thiệt mạng và hàng trăm người bị thương. Indonesia nằm trong vùng vành đai lửa Thái Bình Dương nên thường xuyên xảy ra động đất và phun trào núi lửa.
